Analyse Schaarbeek: Het spel ligt helemaal open

B urgemeester Clerfayt moet het zwaar weer hebben voelen aankomen. In de lente van dit jaar presenteerde hij een 'voorakkoord' met Ecolo, zijn huidige coalitiepartner, én met CDH, dat tot nu in de oppositie zat. De programma's van FDF, Ecolo en CDH leunen zo dicht bij elkaar aan, zo klinkt het, dat de partijen na de verkiezingen best kunnen samenwerken. Convergentie, heet dat dan.

Maar er zit meer achter. Clerfayt is twee liberale schepenen en een handvol MR-gemeenteraadsleden kwijt. Dat is een gevolg van de splitsing van het MR-kartel na de onderhandelingen voor een federale regering. Het FDF sloeg de deur dicht, de MR bleef zitten. Het nationale kartel lag aan diggelen, en dat laat zich tot in de lokale politiek voelen. De splitsing heeft gaten geslagen in de ploeg rond burgemeester Clerfayt. Daartegen heeft hij zich snel-snel met een voorakkoord willen beschermen.

MR-schepen Georges Verzin, een oudgediende in de Schaarbeekse gemeentepolitiek, ooit nog FDF-boegbeeld, verliet de burgemeesterslijst en stelde een eigen MR-lijst op. De inschatting van Verzin bleek niet helemaal fout. Weliswaar werd hij niet gevolgd door de meerderheid van de lokale MR, maar met de steun van MR-nationaal kon hij een geloofwaardige lijst samenstellen. In één lokale peiling wordt Verzin met zijn stunt beloond met maar liefst twaalf zetels.

De hamvraag is: zal de liberale kiezer in Schaarbeek voor de Lijst van de Burgemeester stemmen of voor MR? In de regionale peilingen haalt FDF 11 procent en MR 23 procent. Of laat de kiezer zich door de lokale politiek leiden, en zal de FDF'er Clerfayt rijkelijk van de burgemeesterbonus kunnen profiteren?

Voorakkoorden en koudwatervrees
Tweede grote vraag: houdt het voorakkoord tussen FDF, Ecolo en CDH stand, of is het maar een 'intentieverklaring', zoals her en der te horen valt? Die vraag is niet onschuldig. Als het voorakkoord standhoudt, dan wordt MR in de armen van de PS gedreven. Misschien wil MR dat wel, maar in de campagne lieten de liberalen in ieder geval horen dat ze daar niet op gebrand zijn. "Het spel ligt helemaal open," klinkt het bij MR.

De koudwatervrees bij MR om met de PS in zee te gaan, is niet zo verwonderlijk. De Schaarbeekse MR profileert zich als erg rechts, terwijl de PS in Schaarbeek, met federaal boegbeeld Laurette Onkelinx, de gauchistische vleugel uitmaakt. Dat wil dan weer niets zeggen over een mogelijke coalitievorming na 14 oktober. In de politiek zijn zelfs water en vuur met elkaar te verzoenen.

Onkelinx houdt zich intussen bijzonder gedeisd. Ze wil niet dezelfde fout maken als in 2006. Toen profileerde ze zich als uitdager van Clerfayt in de strijd om de burgemeesterssjerp. Ze verloor toen smadelijk. Misschien komt ze deze verkiezingen wel als stille overwinnaar uit de bus. Onkelinx pleit intussen voor een brede coalitie 'om de problemen in de gemeente op te lossen'. Met wie als burgemeester, dat vertelt ze er niet bij.

Bij Ecolo is de vraag of ze hun deugdelijk bestuur van de afgelopen zes jaar kunnen verzilveren met extra zetels in de gemeenteraad. Lijsttrekster Isabelle Durant is geen burgemeesterskandidaat, maar moet zoveel mogelijk schepenen in het college loodsen, als Ecolo ten minste niet gedropt wordt. En tot slot is er CDH. De Franstalige christendemocraten zijn tamelijk afwezig in de verkiezingscampagne, maar mikken wel op de allochtone stem. In Schaarbeek kan van lijsttrekker Denis Grimberghs alvast niet gezegd worden dat hij niet gewerkt heeft. De oppositierol zat hem als gegoten. Hij hoopt in 2013 schepen te kunnen worden.

(Lees verder onder het kader)

Het rapport
Clerfayt heeft de gemeente zeker niet slecht bestuurd. De FDF'er is al sinds 2000 aan de macht en is erin geslaagd om de donkere Nols-jaren te doen vergeten. De straten en pleinen werden opnieuw aangelegd, er wordt weer gefeest, de financiën worden op orde gehouden, de politie levert puik werk, de criminaliteitscijfers dalen en Schaarbeek is, rekening houdend met het inwonersaantal, een van de schoonste gemeenten van Brussel. Dat komt dan weer door een beleid van zalven en slaan, van preventie en (soms harde) repressie.

Er zijn stappen gezet om de prostitutie rond de Aarschotstraat in het gareel te krijgen. Crisissituaties, zoals de gasexplosie in de Noordwijk, werden op een waardige manier afgehandeld. Dat resulteert in een mooie balans, waarop menige burgemeester jaloers kan zijn.

2006-2012 is ook de periode waarin een groot parkeerplan werd uitgevoerd. Dat heeft de druk voor de bewoners in de (nachtelijke) zoektocht naar een parkeerplaats ietwat verlicht (bezoekers moeten nu in vele gevallen betalen om te parkeren), en het brengt ook geld in het laatje, maar het parkeerbeleid wordt niet gebruikt om het autoverkeer terug te dringen. Nochtans is daar wel een probleem. Er zijn veel meer bewonerskaarten in omloop (meer dan dertigduizend) dan dat er plaatsen zijn op de openbare weg (minder dan 25.000). Het is niet helemaal logisch dat er dan gratis bewonerskaarten à volonté worden uitgedeeld. Ofwel moeten er parkeerplaatsen bijkomen, ofwel moet het aantal auto's omlaag. Wildparkeren is intussen een echte sport geworden in de Schaarbeekse straten, en de politie treedt er niet of nauwelijks tegen op.

Nog meer mobiliteitsperikelen? Er waren plannen om het landelijke transitverkeer door Schaarbeek een hak te zetten, maar daar hebben we weinig van gezien. Een test om de Rogierstraat af te sluiten voor het doorgaand verkeer, werd ijlings afgevoerd. Een test om de Diamantlaan af te sluiten voor het E40-verkeer (tot duizend auto's per uur), werd zelfs helemaal niet uitgevoerd.

Schaarbeek kent, naast mobiliteit, twee andere grote uitdagingen: de sociale cohesie en de strijd tegen de verpaupering. Waren er in de tijd van Nols Belgen, Marokkanen en Turken (en Vlamingen), dan is daar vandaag een heel scala aan bevolkingsgroepen bijgekomen: veel zwarten, niet noodzakelijk uit Franssprekend Afrika, en veel Oost-Europeanen, van Polen, Serviërs, Albanezen en Roemenen tot Slovaakse zigeuners. De spanning in bepaalde buurten is soms te snijden.

Daarnaast is er een reëel risico op verpaupering. Het aantal leefloners is sinds 2006 met meer dan zestig procent gestegen. Het gemiddelde inkomen per inwoner ligt dertig procent onder het nationaal gemiddelde. Tegelijk stijgen de kosten door de bevolkingstoename. Om de gemeentekas uit het rood te houden wordt het zaak om de middenklasse die er vandaag nog is, in Schaarbeek te houden. Zij zijn, via personenbelasting en onroerende voorheffing, de belangrijkste netto-bijdragers aan de gemeentefinanciën.

Om de drie doelstellingen te verzoenen - een gepast armoedebeleid voeren, de middenklasse vasthouden én de sociale cohesie versterken - heeft Schaarbeek een burgemeester nodig die stevig in de schoenen staat.