Vanraes: 'Gewest moet gemeenschapsuitgaven schrappen'

Minister van Begroting en Financiën Jean-Luc Vanraes (Open VLD) schuift een opmerkelijk voorstel naar voor dat Brussel financieel uit het slop moet helpen: het Gewest schrapt zijn uitgaven voor gemeenschapsmateries.

D e Brusselse regering nam eind augustus een opgemerkte start met het welles-nietesspel over de heraanleg van de Havenlaan. Minister van Financiën Jean-Luc Vanraes (Open VLD) is het niet eens met de criticasters die zeggen dat de Brusselse regering een lelijk figuur heeft geslagen.

"Wat is er gebeurd? Enkele regeringsleden (Evelyne Huytebroeck, Ecolo en Emir Kir, PS) hebben zich vragen gesteld bij de heraanleg na protest van de buurt. We hebben bekeken wat er nog haalbaar was. Toen bleek dat een wijziging een nieuwe aanbesteding zou vergen, die ons tussen de drie en de vijf miljoen euro zou kosten, was snel duidelijk dat er geen andere oplossing mogelijk was dan door te gaan met de werkzaamheden. (Het interview werd afgenomen vóór de procureur des Konings de werkzaamheden stillegde, red.) "

"Bovendien waren de voorstellen van het buurtcomité niet realistisch en verkeerstechnisch niet haalbaar. Er was dan ook geen consensus binnen de regering om de plannen te herzien. Maar zal dit sporen nalaten in de regering? Ik denk het niet. Het was een gezonde discussie, zoals we er wel meer hebben. Maar er is niet met deuren geslagen."

De begroting wordt de volgende vette kluif van de regering.
Vanraes: "Ik heb de verschillende ministers gevraagd om hun financiële wensen kenbaar te maken. Daarover beginnen binnenkort de eerste besprekingen zodat we tegen eind oktober, bij de opening van het parlementaire jaar, met een regeerverklaring kunnen komen die spoort met de begroting 2012."

"We mogen niet vergeten dat Brussel op zijn tandvlees zit. Er is tijdens de financiële crisis gevraagd aan de ministers om de samendrukbare uitgaven met 13 procent in te krimpen. In die filosofie wordt ook de huidige begroting opgesteld. Er is een sense of urgency bij alle ministers."

"Mijn diensten houden intussen nauwlettend de inkomsten in het oog, in het licht van de begrotingsaanpassing in oktober. Bij de inkomsten uit registratierechten zitten we met een meevaller. Als de cijfers zich doorzetten, halen we 120 miljoen euro meer binnen dan voorzien. Daartegenover staat dat de Belgische vastgoedmarkt afkoelt op dit moment. We moeten dus afwachten."
"Minder goed nieuws is er over de trekkingsrechten voor de wedertewerkstelling. Er was 90 miljoen euro ingeschreven, zoals beloofd door de federale regering. De Brusselse regering heeft de federale regering gedagvaard (omdat ze die 90 miljoen niet wil betalen, SVG/DV) , maar die zaak wordt pas in januari gepleit. Dat maakt dat we dit jaar 90 miljoen euro inkomsten minder hebben. Voorts hadden we 90 miljoen ingeschreven aan onderbenutte kredieten waarvan we op voorhand uitgingen dat we die niet zouden uitgeven. Dat is toch gebeurd, voor 60 miljoen euro. Ook daar moeten we een mouw aan passen om te komen tot het afgesproken begrotingsdeficit van 313 miljoen euro."

U heeft op tvbrussel verklaard dat de Brusselse regering solidair zal zijn bij de opstelling van de federale begroting. Een vingerwijzing naar de Vlaamse regering die geen extra Vlaams geld op tafel wil leggen. Maar hoe kan Brussel solidair zijn met de federale regering als de Brusselse begroting een serieus tekort vertoont?
Vanraes: "Drie jaar geleden zijn de deelstaten samengekomen om met de federale regering na te gaan hoe België het tekort op de begroting kan terugdringen tegen 2015, om tegemoet te komen aan de vraag van de Europese Commissie. Voor Brussel is toen een tekort toegestaan in een bepaald tijdspad. Vlaanderen is niet meegegaan in dat verhaal. Door ons te houden aan het afgesproken deficit, schrijven we ons solidair in in de sanering van de Belgische financiën. Vergeet ook niet dat er een herfinanciering van Brussel in de pipeline zat. Die is er nog altijd niet."

Maar u helpt de federale begroting toch niet uit het
rood?
Vanraes: "Toch wel. De Europese Unie neemt de begrotingen van de deelstaten samen met die van de federale regering. Onze inspanning is er een voor de landelijke begroting. Daarbij moet ook gekeken worden naar de gemeentefinanciën. En op dat vlak scoort het Brussels Gewest goed. De Brusselse gemeenten staan er verduiveld veel beter voor dan de Waalse en de Vlaamse. Door een strikte toepassing van de voogdij worden de gemeentefinanciën in Brussel goed onder controle gehouden."

Nochtans heeft Marc Cools van de Vereniging van Brusselse stad en gemeenten gewaarschuwd voor rampzalige jaren. De uitgaven stijgen, onder meer door de explosie van OCMW-steun, en de inkomsten dalen door een verpauperde bevolking.
Vanraes: "Dat klopt. Daarom ook pleit ik voor een dringende herfinanciering van Brussel."

Vindt u dan, zoals uw Ukkelse collega Cools, dat bij herfinanciering het geld prioritair naar de gemeenten moet gaan?
Vanraes: "Waarom niet? Gewestelijke en gemeentelijke financiën zijn communicerende vaten. Iets anders is mijn pleidooi om het financieel beheer van de gemeenten samen te brengen, zonder dat de gemeentelijke autonomie wordt aangetast. Dat is een van de grote hervormingen die Brussel wacht."

Vlaanderen ligt intussen niet echt waker van een herfinanciering van Brussel. Meer nog, Vlamingen zien Brussel als een bodemloos vat dat altijd opnieuw om geld komt bedelen.
Vanraes: "Dat komt omdat Vlaanderen geen voeling heeft met de grootstedelijke realiteit . Het is de klassieke scheiding van geesten tussen mensen uit de provincie en mensen uit de stad. Daar hebben trouwens ook steden als Antwerpen en Gent last van."

Vlaanderen vindt vooral dat Brussel zijn eigen boontjes moet gaan doppen: responsabilisering heet dat tegenwoordig.
Vanraes: "Wat is mijn analyse? Armoede is eigen aan de grootstad. De hefboom om armoede te bestrijden is onderwijs. Wie is verantwoordelijk voor onderwijs in deze stad? De gemeenschappen. Niet het Brussels Gewest. En als het Brussels Gewest dan, om de grootste nood te leningen, eenmalig, zelf scholen bouwt, dan worden we door Kris Peeters voor de rechter gebracht. Dat maakt me echt kwaad. Een beschaafd land zorgt dat elk kind een plaats heeft in een school. Dat gaat over recht op onderwijs. Dat is een ethische kwestie, geen politieke."

"Ik heb een eenvoudig voorstel. We gaan terug naar de situatie van 1989 (verwijst naar de totstandkoming van de huidige financieringswet, SVG/DV) . We ijken de dotaties opnieuw op basis van de huidige rijkdom van de Brusselse bevolking. Bovendien schrapt Brussel zijn uitgaven voor gemeenschapsmateries. Dat gaat over een som van bijna 300 miljoen euro. De Vlaamse en Franse Gemeenschap nemen die taak over - die komt hen trouwens toe - zodat er geld vrijkomt voor het Brussels Gewest dat hiermee nagenoeg geherfinancierd is. Dan hoeven we niet meer te bedelen."

Dexia raakt na de bankencrisis niet uit het financiële moeras. Wat is de impact op de Brusselse begroting?
Vanraes: "Het Brussels Gewest heeft zich garant gesteld voor de Gemeentelijke Holding van Dexia. In ruil zullen dit jaar geen dividenden worden uitgekeerd. Sommige gemeenten hadden op die inkomsten gerekend. Ze zullen in eerste instantie zelf voor een oplossing moeten zorgen. Dexia-aandelen hebben de gemeenten jarenlang mooie winsten opgeleverd. Als het nu minder is, dan moeten ze daar ook mee leren leven. Maar ik wil niet ontkennen dat het op de gewestbegroting kan wegen."

Er gaan stemmen op om de Gemeentelijke Holding te liquideren.
Vanraes: "Er zijn verschillende pis­tes mogelijk. We zijn hierover in gesprek met de andere gewesten. Een mogelijkheid bestaat erin de Gemeentelijke Holding in drie te splitsen, per gewest. Op dat moment kan het Brussels Gewest zien hoe gemeenten en gewest zich daarbinnen verhouden. Vandaag stelt het Brussels Gewest zich wel borg, maar is het geen aandeelhouder. Dat is een wat vreemde situatie. Onder meer hiervoor moeten we de komende maanden een definitieve oplossing zoeken. Twee zaken zijn daarbij belangrijk: hoe minimaliseren we de gemeentelijke verliezen en hoe vangen we de minderinkomsten voor de gemeenten op, die jarenlang van de jackpot hebben geleefd. Ondertussen wil ik ook onderstrepen dat Dexia over een onschatbare expertise beschikt wat betreft de Belgische lokale overheden. Dexia is in sommige complexe financieringsdossiers van lokale overheden de enige bank met de juiste knowhow."

De werkgroep-Yernault over het kerntakendebat tussen gewest en gemeenten heeft maar een mager rapport afgeleverd. Hoe moet het nu verder?
Vanraes: "Het Brussels Parlement moet zo snel mogelijk deze discussie ter hand nemen zodat de parlementsleden over een jaar met concrete voorstellen kunnen komen en er knopen kunnen worden doorgehakt."

Dat is net voor de gemeenteraadsverkiezingen.
Vanraes: "Dat doet er niet toe. Het is wel degelijk de bedoeling van deze Brusselse regering om tot een stadshervorming te komen. Iedereen heeft daar zijn gedacht over. Als minister van Financiën zie ik dat een aantal lokale financiële bevoegdheden best samen worden gebracht. Maar er zijn ook bevoegdheden die volledig gemeentelijk kunnen worden. Het onderhoud van de wegen bijvoorbeeld. We passen de subsidiariteit toe. We leggen de bevoegdheid op het niveau waar die het best rendeert. Als de burger maar weet wáár hij op tafel moet kloppen als er iets niet werkt."

"Daarnaast kan ook over gemeente­grenzen gesproken worden. Dat is wel niet zo eenvoudig. Er zijn altijd winnaars en verliezers. Een gemeente die een straat met rijke inwoners 'kwijt' speelt, verliest ook inkomsten (uit personenbelasting en onroerende voorheffing, SVG/DV) . De gemeente zal op de een of andere manier gecompenseerd moeten worden via een fonds. Het is makkelijk om een slogan te gebruiken, maar een beslissing moet evenwichtig en eerlijk zijn."

Wie is Jean-Luc Vanraes?

• Geboren in Ieper in 1954
• Rechten aan de VUB
• Advocaat sinds 1980
• Voorzitter OCMW in Ukkel (1999-2009)
• Brussels parlementslid voor Open VLD (2000-2009)
• Minister van Financiën en Begroting in de Brusselse regering sinds 2009
• VGC-collegevoorzitter bevoegd voor Onderwijs sinds 2009