50 jaar Congo: 'Valt er wel iets te vieren?'

Wanneer Kungu Luziamu door de straten van Matonge wandelt, wordt hij zowat om de tien meter begroet door een van zijn kennissen uit de wijk. "Mijn bureau is de straat," zegt hij. 25 jaar geleden kwam hij naar België voor een studie tandheelkunde. Hij kon terecht in het Maison Africaine in de Elzas-Lotharingenstraat, de residentie voor Afrikaanse studenten. Hij is altijd in Matonge blijven hangen.

Uiteindelijk werd hij geen tandarts. Met zaken als cultuur en sociale wijkopbouw kon hij zich nuttiger maken, vond hij. In de zomer van 2001 organiseerde hij voor het eerst Matonge Gekleurd/Matonge en Couleurs. "Het was een reactie op de dood van Fololo, een jonge Afrikaan uit de wijk, die enkele maanden voordien was doodgeschoten door de politie na een achtervolging. Het incident leidde tot zware rellen. Als antwoord op het geweld wilde ik de dialoog tussen de culturen bevorderen en een positief beeld van Matonge laten zien. Het werd een groot multicultureel wijkfeest."

In feite doet Luziamu het hele jaar door wat hij eind juni twee dagen op Matonge Gekleurd doet: mensen en culturen dichter bij elkaar brengen. Want ook vandaag is de wijk niet zonder problemen. "Ontspoorde jongeren zoeken elkaar in Matonge op. Ze gebruiken drugs, zijn vaak gewelddadig. Er zijn hier de laatste tijd veel incidenten met messen." Dat het mis loopt met die jongeren, heeft volgens Luziamu verschillende oorzaken. In Afrika is er de uitgebreide familie om een oogje in het zeil te houden, hier niet. Maar ook de overheid blijft in gebreke: ze voert geen goede begeleidingspolitiek voor tweede- en derdegeneratie­migranten. "Die jongeren zijn hier geboren, maar ze worden uitgestoten vanwege hun huidskleur." Luzia­mu probeert aan 'straatopvoeding' te doen, soms vrijwillig, soms als coördinator van een project.

Wat hij mist in de wijk, is een echt Congolees cultureel centrum. "Er is Espace Matonge, maar dat zijn maar een paar zalen. Als je in Kinshasa rondloopt, bots je op cultuurhuizen van Frankrijk, de Verenigde Staten, Brussel-Wallonië. Dan zou er in Brussel toch ook wel een Congolees cultureel centrum mogen zijn. Je hebt hier alleen het museum van Tervuren, maar dat gaat vooral over de koloniale tijd. Alsof de geschiedenis van Congo in 1960 is gestopt."

In afwachting speelt hij maar een beetje cultureel centrum in zijn eentje. Hij gaat naar scholen om de kinderen te vertellen over zijn geboorteland en over hoe het is om Afrikaan te zijn. En hij gidst groepen langs de exotische kruideniers, de damesschoenenzaken, de talrijke kapsalons en beautyshops , de stoffenwinkels, de eethuizen en bars in de straten en galerijen van Matonge.

Hoe hij tegen de vijftigste verjaardag van de onafhankelijkheid van zijn geboorteland aankijkt? "Er worden hier heel wat evenementen georganiseerd, maar het zijn eigenlijk de Europeanen die feest vieren. De Congolezen worden niet echt bij de beslissingen betrokken, ze worden er pas bijgehaald als de grote lijnen uitgezet zijn. Trouwens, valt er voor Congo iets te vieren? Is het land echt onafhankelijk? Er is nog zoveel inmenging van buitenlandse grootmachten en multinationals. En als je ter plaatse gaat, is het beeld dat je krijgt, zo stuitend dat de lust tot vieren je vergaat."HUB