Azabal: ' ‘Mijn vrijheidsdrang is te groot om alleen maar in de Franse cinema te werken’

Dat Lubna Azabal een van onze beste, dapperste en meest gevraagde actrices is lijken André Téchiné, Tony Gatlif en Ridley Scott beter te weten dan wijzelf. Straks zien we haar in een Shakespeare-verfilming van Ralph Fiennes. Vanaf vandaag kunt u haar hartverscheurende vertolking bewonderen in Incendies. “Mij moet je niet vragen om tien dagen niets te doen. Ik moet kunnen bewegen.”

Waar zou Lubna Azabal op dit moment zijn? Het gaat hard voor de Brusselse actrice. Ze brak door in 2001 met een hoofdrol in Loin van André Téchiné. De onvolprezen regisseur vroeg haar ook voor Les temps qui changent. Straffe kost is haar vertolking van een bezeten bohemienne die van Parijs naar Algerije trekt in Exils van Tony Gatlif. Sinds Paradise now, de film van de Palestijn Hany Abu-Assad over zelfmoordterroristen die een Golden Globe won in 2006, heeft ze een internationale carrière. Zo speelt ze onder andere een rol in de blockbuster Body of lies van Ridley Scott. Op dit moment is ze te zien in Incendies, een tragedie van de Canadees Denis Villeneuve over haat, geweld en hoop in het Midden-Oosten. De film is gebaseerd op een gelauwerd toneelstuk van Wajdi Mouawad. Azabal speelt Nawal Marwan, een vrouw die de gruwelijkste dingen meemaakt maar weigert te breken.

Het lot van Nawal Marwan is onbeschrijflijk maar als actrice hebt u geen keuze: u moet haar doorgronden. Hoe ging u te werk?
Lubna Azabal: Ik werk instinctief. Ik probeer juist niet te veel vragen te stellen. Ik loop verloren of word zot als ik me te fel verdiep in een personage. Met de costumière heb ik een volle maand naar de juiste kleren gezocht. De juiste kleren, de juiste schoenen, het ideale kapsel, de manier waarop ze zich uitdrukt... dat zijn de dingen waar ik me mee bezighoud tijdens de voorbereiding. Zodra dat allemaal vastligt heb ik materie, een skelet, daarna kan ik voortgaan op mijn instinct.

Ik wil niet te veel rationaliseren, maar ik leef wel dag en nacht met het personage. Ik ga na de opnames niet met de rest mee nog iets drinken. Ik ga naar huis, ik eet, ik slaap, ik denk voortdurend aan haar. Ik leef in een luchtbel. Niemand bestaat nog. Tijdens verlofdagen kom ik de kamer niet uit. Op de set zonder ik me af en luister naar muziek. Muziek helpt om een bepaalde gemoedstoestand op te wekken.

Incendiesis een omgekeerde Oedipus, een Griekse tragedie. Maar ik zie in Nawal een heldin van deze tijd. Men kreeg haar niet klein. Ze vocht als een leeuwin voor kinderen ook al kon ze voor hen, door het verleden, geen tedere moeder zijn.

Waarom wordt niet gepreciseerd waar de film zich afspeelt? Dit verhaal kan zich toch enkel in Libanon afspelen?
Azabal: Daar heb je gelijk in. De scène waarin een bus vol moslims wordt vermoord door christelijke milities verwijst naar een belangrijk incident uit de hedendaagse geschiedenis van Libanon. Ik kende de geschiedenis van het zuiden van Libanon al voor de film. De geschiedenis en politiek van het Midden-Oosten en de Israëlisch-Palestijnse problematiek interesseren me.

Denis (Villeneuve, nr) noemt Libanon inderdaad niet. Hij maakt er een niemandsland van in het Midden-Oosten. De namen van de vernoemde dorpen zijn fictief. Hij wou geen politieke film en dat begrijp ik wel. Het is Wajdi Mouawad, de auteur van het toneelstuk, ook te doen om de spiraal van geweld en de woede die steeds weer gevoed en doorgegeven wordt. Die draad moeten de vrouwen proberen te doorbreken. De barbaarsheid van de gewelddadige mens laat zich overal zien, niet alleen in Libanon.

U speelt wel vaker trotse vrouwen met zware blessures. Zoekt u die rollen op?
Azabal: Maar nee! Met alle plezier speel ik morgen iemand die in minirok vrolijk een kopje thee drinkt in Tokio. Maar men zoekt me op voor die zware rollen. Ik kan ze ook moeilijk weigeren want het zijn meestal magnifieke rollen. Die pijn mogen vormgeven, een volledig leven mogen oproepen, dat vinden véél actrices te gek.

En laten we wel wezen: de rol van Nawal vergde een grote concentratie maar ik zag niet af. Aan het einde van de dag voelde ik heus niet de behoefte om me van kant te maken. Vraag het je fotograaf maar - Kris (Dewitte, nr) kent me goed -, ik ben de eerste om te lachen en dwaasheden uit te halen. Ik ben helemaal niet zo'n vrouw die zich alle ellende van de wereld aantrekt.

Zijn er rollen die u schrik aanjagen?
Azabal: Er zijn rollen die me minder aantrekken dan andere, bijvoorbeeld omdat ze minder belangrijk zijn. Maarbang ben ik altijd. Dat zie je misschien niet omdat ik mijn angst probeer te verbergen. Maar het is wel zo. Geen vijf minuten ben ik door het dolle heen als het bericht komt dat ik een rol te pakken heb. Meteen maak ik me zorgen over hoe ik het moet aanpakken. Dat houdt niet op als de opnames starten. Ik ben ontzettend veeleisend en vind me nooit goed genoeg. De dag van de première ben ik opnieuw een vat vol onzekerheid.

U bent niet verbonden aan één type cinema, één land of één taalgroep. Frankrijk, Canada, Amerika, Algerije, Jordanië: u duikt overal op. Is dat een bewuste keuze?
Azabal: Mijn rol in Paradise now heeft me ontzettend geholpen. Die film won een Golden Globe. Op slag circuleerde mijn naam. Ik heb geen agent in Londen en ik wil er ook geen. Meestal telefoneert de regisseur rechtstreeks naar mij. Ik zou het niet anders willen.

Al die verschillende projecten, dat past bij mijn persoonlijkheid. Ik zou me een hond aan een leiband voelen als ik enkel in Frankrijk of België zou mogen werken. Mijn vrijheidsdrang is te groot om alleen maar in de Franse cinema te werken. Ik wil rondreizen, proeven van verschillende filmculturen, nieuwe ervaringen opdoen. Door overal voor open te staan, is er veel keuze.

Ik heb net twee films in Londen opgenomen: I am slave van Gabriel Range en Coriolanus, een Shakespeare-verfilming van Ralph Fiennes. Shakespeare is Shakespeare. I am slave gaat over de slavenhandel, ik speel een steenrijke burgertrut met een slavin. Daarnaast draaide ik met Braden King uit New York een roadmovie in Armenië. Ik speel een fotografe die het land doorkruist met Ben Foster. De film is geselecteerd voor het Sundance-filmfestival.

Hoe lang houdt een mens zo'n leven in luchthavens en hotels vol?
Azabal: Ik leef in mijn koffers en dat ben ik soms beu. Nooit thuis zijn is vermoeiend. Maar de dag dat het voorbij is, zal ik dat leven missen. Ik heb die drukte nodig. Mij moet je niet vragen om tien dagen niets te doen. Ik moet bewegen. Ik moet kunnen doen. Te lang nadenken is niets voor mij.

Moet u Brussel niet verlaten voor die internationale carrière?
Azabal: Waarom zou ik? Je keert toch altijd terug naar je roots? Mijn ouders wonen hier, net als de vrienden die ik al twintig jaar ken. Hier kan ik ademen. Hier kan ik rustig een pot pakken met de vrienden. Ik ben gehecht aan deze stad. Ik breng al zoveel tijd door in vliegtuigen en hotels. Hier ben ik geboren. Hier is thuis. Werk, dat is Parijs, Londen, Amerika.

Waarom zien we u nooit in een Belgische film?
Azabal: Dat is zo. (Fel) Dat is niet omdat ik de Belgische film de rug toekeer. De dag dat ik hier een interessant voorstel krijg, ga ik erop in.