Brussel ving dubbel zoveel Oekraïense vluchtelingen op als afgesproken

De Russische inval in Oekraïne heeft zich zwaar laten voelen in Brussel. De afspraak was dat Brussel tien procent van de Oekraïense vluchtelingen zou opvangen, maar in realiteit zijn er dat dubbel zoveel geworden, zo'n 10.700. De factuur hiervoor loopt intussen op tot ruim 61 miljoen euro. Dat blijkt uit een synthese van de uitgaven, één jaar na de start van de Russische inval in Oekraïne.

De Brusselse regering opteerde van bij het begin voor een mobilisatie van overheden en privé-organisaties met inbreng van de Oekraïense vluchtelingen. Er kwamen een aantal thematische werkgroepen, geleid door een hogere ambtenaar en met minstens een Oekraïense vluchteling als brugfiguur.

Pierre Verbeeren werd na zes maanden als Brussels coördinator opgevolgd door Peter Michiels, voormalig directeur-generaal van de Brusselse Gewestelijke Overheidsdienst.

Huisvesting

Het Gewest zette prioritair in op het herbergen van de vluchtelingen bij particulieren, in tweede instantie op plaatsen die gecreëerd werden door de lokale overheden en in derde instantie een collectieve opvang gerealiseerd door een gewestelijke equipe.

Deze collectieve gebouwen herbergen in eerste instantie Oekraïners die in de andere circuits niet meer kunnen blijven. Het gaat vooral om gebouwen (voormalige kantoren, hotels, rusthuizen) die ter beschikking gesteld worden door promotoren en die aangepast werden en bemeubeld. Op dit ogenblik zijn er zeven gebouwen.

Daarnaast werden een aantal modulaire woningen geplaatst die in een later leven zullen gebruikt worden in de sociale huisvesting. Een eerste complex is operationeel in Watermaal-Bosvoorde, een tweede zal openen in Molenbeek en een derde wordt gepland in Schaarbeek. In totaal worden er ruim 330 mensen opgevangen.

Er wordt volop gewerkt aan bijkomende capaciteit. Het Brussels Gewest stelde ook een gebouw ter beschikking, dat als 'community center' dienst doet, waar dagelijks tientallen activiteiten doorgaan op vlak van administratieve ondersteuning, vragen op vlak van onderwijs, werk, gezondheid, taallessen, activiteiten voor kinderen, culturele en sportactiviteiten, psychologische ondersteuning. De opvang bij particulieren of georganiseerd door lokale besturen telt in totaal ongeveer 8.100 plaatsen.

Onderwijs

Op 1 januari 2023 waren 2.420 Oekraïners ingeschreven bij Actiris waarvan 317 tewerkgesteld werden en 475 een opleiding volgen. Er waren half januari 1.386 kinderen in het Franstalig lager onderwijs en 85 kinderen in het Nederlandstalig onderwijs.

In het middelbaar onderwijs gaat het om respectievelijk 580 en 74 jongeren, terwijl 18 kinderen geregistreerd waren in het thuisonderwijs.

Op 27 januari had de Dienst Vreemdelingenzaken 64.605 attesten tijdelijke bescherming uitgeschreven voor Oekraïners. Wekelijks komen er daar 400 à 450 mensen bij en verwacht wordt dat dit op korte termijn zal blijven.

Op 29 januari hadden 53.220 mensen met een tijdelijke bescherming zich ingeschreven in het Rijksregister, 31.673 in Vlaanderen (59,51 pct), 10.848 in Wallonië (20,38 pct) en 10.699 in het Brussels Gewest (20,10 pct).

Het aandeel van Brussel ligt dus hoger dan wat politiek afgesproken werd. Die verdeling was immers respectievelijk 60, 30 en 10 procent.

Ariane

De problemen rond het transitcentrum Ariane in Sint-Lambrechts-Woluwe zijn intussen onder controle waardoor het centrum van Fedasil opnieuw kwetsbare nieuwkomers kan opgevangen en later dispatchen naar de twee andere gewesten.

In juli raakte Ariane gesatureerd omdat de doorverwijzing naar de lokale opvang stokte. Daardoor zaten ruim duizend Oekraïeners soms langer dan twee maanden in Ariane en konden er geen nieuwe mensen bij.

Doordat het transitcentrum sinds november opnieuw mensen opneemt, belanden er in Brussel geen Oekraïners met tijdelijke bescherming meer op straat, stelt Peter Michiels. De noodmaatregel om desgevallend Oekraïners tijdelijk in hotels te plaatsen is nog niet gebruikt, voegt hij eraan toe.

Uitgaven

Het programma 'Brussels Helps Oekraine', dat het Brussels Gewest heeft opgezet voor de opvang en integratie van Oekraïners met een tijdelijke bescherming, heeft reeds 61 miljoen euro uitgegeven.

Het gros van de uitgaven gaat naar de huisvesting - 11,9 miljoen euro voor particuliere opvang en 24 miljoen euro voor collectieve opvang). Daarnaast is 16 miljoen euro uitgetrokken voor sociale bescherming, 4,2 miljoen euro voor tewerkstelling, 600.000 euro voor onderwijs.

De rest van het bedrag gaat naar communicatie en algemene kosten. Een deel van de toegekende middelen is vorig jaar uitgegeven, de rest wordt dit jaar aangewend.

Daarnaast trok de Brusselse regering ook nog extra middelen uit om bedrijven, burgers en de non-profit te steunen bij de ontsporende energieprijzen als gevolg van Russische inval in Oekraïne en daarop volgende sancties tegen Rusland.

Voor de energie-intensieve sectoren werd een enveloppe van 11 miljoen euro uitgetrokken, waarmee 30 procent van de extra kosten op de energiefactuur van 2022 zal worden terugbetaald.

Steun

Daarnaast richtte Barbara Trachte, staatssecretaris voor Economische Transitie, een Fonds voor Economisch Transitie van 10 miljoen euro op voor projecten rond de vermindering van de uitstoot van broeikasgassen door de Brusselse bedrijven.

Voorts werd de indexering van de handelshuren beperkt en is ook energiesteun voorzien voor de non-profitsector. De uitvoer van het Brussels Gewest naar Oekraïne bedroeg in oktober 2022 21,6 miljoen euro of bijna een kwart minder dan een jaar eerder. Door de internationale sancties viel de invoer uit Rusland ook met ruim 30 procent terug.