Brusselaar organiseert alternatief WK in Braziliaanse sloppenwijken

Brazilië is gekend om zijn zandstranden, samba en voetbal. Aan dat cliché zal met de Wereldbeker in 2014 niet veel veranderen. Het land verwacht duizenden voetbaltoeristen, maar volgens voormalig VRT-regisseur John Erbuer is er nog veel ruimte voor verbetering. Daarom organiseert hij onder de noemer Copa Favela 2014 voetbalmatchen in de Braziliaanse sloppenwijken.

B razilië begint al warm te lopen voor de Copa do Mundo. Affiches en reclamefilms brengen alleen maar goed nieuws. De Wereldbeker lijkt het beste wat Brazilië kan overkomen. Maar is dat wel zo? "Het evenement zou goed zijn voor de werkgelegenheid en de industrie, zelfs voor het milieu. FIFA heeft sociale projecten en engageert zich voor het milieu via wind- en zonne-energie, maar in de praktijk maken ze de mangrove kapot en stroomt ontzettend veel geld naar bouwpromotoren voor de bouw van stadions en luxeprojecten," zegt John Erbuer, voormalige regisseur van de VRT. "Er kruipt ook veel geld in de propaganda voor de Wereldbeker."

In Brazilië zijn reeds 170.000 mensen onteigend voor de bouw van stadions en andere infrastructuur. "In Recife komt er een nieuw stadion, twintig kilometer buiten de stad. Daar zijn de inwoners van een heel dorp moeten opkrassen voor een stadion met luxehotels en een conferentiecentrum, een superbeveiligd rijkemansgetto op veilige afstand van de stad. Waar de mensen niet bij stilstaan, is dat daar slechts vijf wedstrijden gespeeld zullen worden. Vijf! Waarom gebruiken ze het bestaande stadion niet? Dat was met zijn 60.000 toeschouwers het grootste van Brazilië, tot ze in Rio Maracanã (een van de grootste voetbalstadions ter wereld, red.) bouwden. Niemand weet trouwens wat aan te vangen met het nieuwe stadion na de Wereldbeker."

Blootsvoets shotten
De reclamespotjes staan diametraal tegenover de echo's die Erbuer op straat hoort. "De mensen worden zich stilaan bewust van de propaganda en komen de straat op. Sommigen steken autobanden in brand, andere zijn bezig met fanzines of graffiti. In een land dat geteisterd wordt door armoede en sociale onvrede, verdwijnt ontzettend veel geld naar de bouw van stadions, wegen, hotels en conferentiecentra, terwijl er voor de inwoners van de periferie niets gedaan wordt. Er is geen geld voor scholen, gezondheidszorg of sanitaire voorzieningen."

Erbuer wou als waarnemer ook zijn steentje bijdragen en kwam op de proppen met Copa Favela, een sportief en kunstzinnig platform dat oproept om tijdens de FIFA Wereldbeker zelf te voetballen op straten en pleintjes, op blote voeten en zonder 'koop-boodschap' (logo) op de T-shirts. Voetbalmatchen op blote voeten, de zogenaamde pelada's, zijn de meest normale zaak in Braziliaanse sloppenwijken, waar mensen verzot zijn op voetbal maar geen geld hebben om schoenen te kopen.

Geldfixatie
John Erbuer kwam elf jaar geleden voor het eerst naar Brazilië om vijf dagen lang samen met Zjakki Willems van Radio 1 het carnaval van Recife bij te wonen. Het was liefde op het eerste gezicht met de rijke Afro-Braziliaanse muziekscène. Sindsdien komt hij hier geregeld over de vloer, destijds ook met de Antwerpse muziekgroep Think of One. "Ik ben met kunst en met communicatie bezig. Copa Favela 2014 draagt beide elementen in zich: het is een interventie in een stad zonder geld, om tegen de geldfixatie van FIFA in te gaan. Het is in Brazilië vrij gemakkelijk om zonder geld mensen voor een actie te mobiliseren. In de favela Peixinhos organiseren we een pelada om mensen te verzamelen rond muziek en tentoonstellingen. Het wordt een groot voetbalfeest zonder geld."

Copa Favela 2014 wil het geld- en consumptieparadigma van de FIFA doorprikken. "FIFA is een bedrijf dat zich bezighoudt met winst maken. Je moet maar eens kijken naar de lijst sponsors op hun website: telefoonmaatschappijen, Coca-Cola, McDonald's, Adidas, etc. Allemaal bedrijven die geen belastingen zullen moeten betalen tijdens de Wereldbeker. Iedereen zegt dat de Wereldbeker een goede zaak is voor Brazilië, maar wij hebben daar onze twijfels over. Alles staat tijdens het tornooi in het teken van de consumptiepiek," vertelt Erbuer. "Maar dat verhaal van consumptie en groei heeft zijn limieten bereikt. De aarde kan het niet aan. In Brazilië heerst een buitensporig hoog verbruik van energie en airco. Is het volk gediend met twaalf nieuwe voetbalstadions, terwijl ze voor hun ontembare energienood een groot stuk regenwoud onder water zetten bij de bouw van de Belo Monte stuwdam?"

Copa Molenbeek
Onder het motto 'Om te voetballen heb je geen geld nodig' trekt Erbuer door de sloppenwijken om contacten te leggen met plaatselijke voetbalploegen. Heel wat ploegen toonden zich reeds bereid om mee te werken. Stiekem hoopt Erbuer dat het concept overslaat naar andere Braziliaanse steden en naar het buitenland. "Bijvoorbeeld naar Zuid-Afrika: zij weten heel goed wat een Wereldbeker organiseren echt is. Ik ga tijdens de Wereldbeker in samenwerking met Welvaart een pelada organiseren in Antwerpen. In Brussel gaan stemmen op om een soortgelijk evenement op poten te zetten. Waarom geen Copa Favela op straat in Molenbeek? De Marokkaanse gemeenschap speelt daar ook voetbal op straat."

Iedereen kan zich aansluiten bij Copa Favela 2014 door een voetbalmatch te organiseren, op voorwaarde dat er blootsvoets gespeeld wordt en dat er geen koopopdrachten (logo's) op de kleren staan. "En als er zich iemand geroepen voelt om te helpen, vertalen of om een website te maken, altijd welkom!"