Brussels Studies: ‘Overheid onverschillig voor rellen in Matonge’

De overheid reageerde met grote onverschilligheid op de rellen in de winter van 2011 en 2012. Dat stelt Brussels Studies vast in zijn nieuwste studie. Na de rellen in Vorst, Molenbeek en Anderlecht in de jaren ’90 pompte de overheid wel veel geld in het verenigingswerk.

Sarah Demart is sociologe en onderzoekster aan het Centre d'Etude de l'Ethnicité et des Migrations (CEDEM) van de Luikse Universiteit. Ze nam de religieuze en politieke praktijken en de verenigingswerking in Congolese kringen onder de loep. Aan de hand van een etnografisch onderzoek van de betogingen, dat een minutieuze beschrijving van de gebeurtenissen omvat, en op basis van onderzoek dat ze al 10 jaar in Congolese kringen verricht, nuanceert de auteur het ietwat simplistische beeld dat men van de gebeurtenissen in de winter van 2011-2012 kan hebben.

"De veroorzaakte materiële schade bevestigde het beeld van gewelddadige betogers die uiteindelijk alleen de taal van de 'matrak' begrijpen. Het idee dat de Congolese politieke conflicten in België geïmporteerd worden, vond al even snel ingang", aldus Demart.

Twintig jaar eerder waren jongeren uit de Brusselse wijken, vaak van Maghrebijnse origine, ook al slaags geraakt met de politie. Dat gebeurde in Vorst (1991), Molenbeek (1995) en Anderlecht (1997). Die rellen van de jaren 1990 leidden direct of indirect tot nieuwe beleidsmaatregelen: de veiligheids- en preventiecontracten, de wijkcontracten, de gemeentelijke contracten voor sociale cohesie, de scholen met positieve discriminatie en talrijke initiatieven van verenigingen.

"Dergelijke maatregelen werden echter niet getroffen na de 'Congolese' rellen van 2011-2012", stelt de studie vast. Volgens Demart worden de betogingen te gemakkelijk afgedaan als interne Congolese politiek. "De betogingen gingen aanvankelijk over de politieke verandering in de Democratische Republiek Congo, maar na verloop van enkele dagen werden er uiteenlopende politieke verklaringen afgelegd."

Verspreide Congolezen
Volgens de auteur verklaren verschillende factoren het verschil in reactie van de overheid tussen de Maghrebijnse rellen van de jaren 1990 en die in Matonge. Vooreerst is er het verschil in omvang van de gemeenschappen: 51.000 personen van Congolese origine die in België verblijven tegenover meer dan 280.000 van Marokkaanse origine. Voorts ook in de frequentie, de schaal en de plaats van de rellen (Matonge in de bovenstad, een handelswijk, tegenover volkswijken van Vorst in mei 1991, van Molenbeek in april 1995 en van Anderlecht in november 1997). Ook de concentratie in Maghrebijnse wijken enerzijds en een ruimtelijke spreiding van de Congolezen in Brussel (en België) anderzijds.

De auteur wijst eveneens op de geringe overheidssteun voor de verenigingen van Congolese origine, die zich blijkbaar hebben toegelegd op vrijwilligerswerk. "De verenigingswerking is echter de kern van het Brusselse overheidsbeleid om de ongeregeldheden en stedelijke onlusten in te dijken en de sociale banden te herstellen."

"De gebrekkige ondersteuning van de Congolese verenigingen maakt het dan moeilijk om het sociaal-educatieve werk voort te zetten en kan ook gepercipieerd worden als een specifieke behandeling, die geïnterpreteerd wordt als een pijnlijke erfenis van een gemeenschappelijk koloniaal verleden waarmee men nog niet in het reine is gekomen", aldus Brussels Studies.

Brussel deze Week heeft woensdag een interview met schepen van Jeugd en Werk Bea Diallo (PS). Hij heeft het onder meer over de rellen in Matonge van 2011-2012. Hij was toen plaatsvervangend burgemeester.