Column Freddi Smekens: Artist

I n ieder van ons, waarde lezer, of we het nu willen of niet, schuilt nen artist. Wie of wat die artist dan wel mag zijn, moeten we zelf uitmaken. Voor mij is het in elk geval een hoopgevende gedachte dat hij of zij altijd aanwezig is.

Wat moeten we ons bij nen artist eigenlijk voorstellen? Mijn eerste bedenking daarbij is dat die artist niet noodzakelijk een kunstenaar hoeft te zijn. Het tegenovergestelde zou uiteraard heel droevig zijn, maar nóg zieliger zou zijn, waarde lezer, dat we af en toe niet als nen artist zouden worden omschreven. De uitdrukking "Gaa zaait toch nen artist!" zal in elk geval nooit als een belediging opgevat worden.

En toch kleeft er iets eigenaardigs aan ons woordje artist, zeker omdat die omschrijving niet altijd op een kunstenaar slaat. Met andere woorden: we moote ni specioel kreateef zaain vè van taaid tot taaid as nen artist deu het leive te goen. Laten we ons Brusselse woordje artist even nader analyseren. Daarbij komen we terecht bij zowel het Engelse als bij het Franse woord art. "Da's toch ni mier as normoel?" hoor ik daar zeggen. En terecht ook. Maar toch wou ik hier even aanstippen dat het woord kunsteneir niet echt opgang in ons Brussels gemaakt heeft; men behelpt zich in dat geval met omschrijvingen. Net daarbij stelde ik me onlangs een aantal vragen. Bijvoorbeeld: in het Brussels heeft men het over ne schraaiver wanneer men een schrijver bedoelt. Ne sculpteur wordt meestal gebruikt wanneer men over een beeldhouwer spreekt. Maar een dichter blijft nen dichter en een schilder ne schilder. In dat laatste geval kunnen er wel subtiele nuances optreden. Wat bijvoorbeeld gedacht van ne fasadeklacher wanneer men een huis- of gevelschilder bedoelt?

Graag even opnieuw naar ons Brusselse woordje nen artist. We beginnen met de opmerking dat nen artist niet dezelfde betekenis of hetzelfde gehalte heeft als ne klaun. Met andere woorden, waarde lezer, en dat geldt voor iedereen onder ons: men kan hier de klaun ooithange, maar niet den artist ooithange. De eretitel nen artist kan men namelijk maar voor een heel beperkte tijd meedragen of voeren.

Hoe kan men zich nu eigenlijk tot nen artist ontpoppen, of hoe kan men als zodanig erkend worden, zonder echt een kunstenaar te zijn? Volgens mij is dat heel simpel. Wie in het Brussels als nen artist omschreven wordt, moet over een zekere dosis creativiteit en vindingrijkheid beschikken. Over een zekere durf, ook. Ik zou het zo verwoorden: "Nen artist es eemand dee plezant es, mo nuut ni ambetant." Hetzelfde kan niet gezegd worden van eemand dee de klaun ooithangt.

Nen artist is dus wel degelijk iemand die joviaal overkomt. Temeer omdat hij (of zij!) om de haverklap welke sfeer of situatie dan ook kan omtoveren, zonder daarom per se de plezante noenkel of tante te moote ooit­hange. De vraag is natuurlijk: hoo zou de weireld erooitzeen moeste we allemoe artiste zaain? Welnu, waarde lezer, mij zou dat persoonlijk helemaal niet storen. Temeer omdat nen artist zaain en de dinge serjeus oenpakke wel degelijk hand in hand kunnen gaan. En omdat iemand met kwade bedoelingen in ons Brussels nooit als 'nen artist' omschreven zal worden, zoveel is wel zeker.

Bij alles wat voorafging, hoop ik den artist in elk van ons even wakker geschud te hebben. En de beste manier om hem of haar in ons wakker te houden, is de weireld te bezeen deu d'uuge van nen artist. Wie het even uitprobeert, zal merken dat het niet zo moeilijk is, en zeker voor herhaling vatbaar.

Voilà, waarde lezer, den artist hei gezeid wat hem auver alle andere artiste te zegge haa. Ik ga er graag van uit dat we vanaf nu "Gaa zaait toch nen artist!" als een aanmoedigend compliment zullen beschouwen. Temeer omdat we niet uit het oog verliezen dat nen artist altijd voor de nodige inspiratie zorgt om ook de mensen om zich heen tot artiste om te toveren. En tegelijk hoop ik dat ieder van ons die als (al dan niet zelfverklaard) kunstenaar door het leven gaat, ooit als nen artist bestempeld mag worden.