Column Freddi Smekens: Nen oeverechte

E en Brussels gezegde zegt wijselijk “Wa ni recht es, es oeverecht.” Er zullen weinig lezers zijn die dat adagium tegenspreken. Welnu, over de meetkundige benadering van oeverecht zullen we het later hebben, waarde lezer. Eerst iets over nen oeverechte of eventueel ’n oeverechte, zoals we ze in het dagelijks leven af en toe tegenkomen.

Beginnen we met te stellen dat ieder van ons op een bepaald ogenblik nen oeverechte kan zaain, of zich althans zo kan ontpoppen. En dat het feit van nen oeverechte te zaain niet altijd een negatieve bijklank hoeft te hebben. Natuurlijk zijn we met die oeverechte niet altijd in goed gezelschap. Maar anderzijds kan wie als nen oeverechte overkomt, altijd voor wat animatie in de conversatie zorgen, of eventueel zelfs een verhitte discussie ontketenen. Dat fenomeen leg ik graag even uit.

Nen oeverechte wordt in ons Brussels ook ne contraire genoemd. Het kan misschien wat eigenaardig klinken, mo contraire zaain es vantaaid veul moojlaaiker dan gelaaik geive. Dat is althans hoe ik erover denk. En nu komen we tot het volgende punt. Die gieten we even in een stelling die door een bewijs uit het ongerijmde (oeverecht, dus) bewezen kan worden. Iemand die iedereen altijd gelijk geeft, is even ambetant as eemand dee altaaid den oeverechte of de contraire ooithangt. We scheppen er altijd een zeker plezier in om tegenspraak te dulden... Want zonder tegenspraak zouden we ons vlug uitgesproken voelen. Wat er ons natuurlijk niet van mag weerhouden af en toe iemand gelijk te geven. We vergeten bij dat alles niet dat oeverecht zaain altaaid 'n betche mè subtilitaaid te moeke heit. Het is dus iets te gemakkelijk om wit te zeggen wanneer de andere het over zwet heeft, en omgekeerd uiteraard. Ne gooje oeverechte moot het iest auver zwet hemme, en den van graais no wit goen. Niet dat het altijd lukt, waarde lezer, maar het is het proberen meer dan waard.

Oeverecht zaain is dus niet helemaal van hetzelfde kaliber als iemand teigespreike, hoewel het ene wel met het andere te maken heeft. Ik zou zeggen dat nen oeverechte niet altijd ne reuzemoeker is. En anderzijds is het ook zo dat men niet as nen oeverechte op de weireld komt. Alles hangt af van de ogenblikken waarop men zich als nen oeverechte of ne contraire opstelt. Persoonlijk heb ik mij daar altijd een wat vreemde bedenking bij gemaakt. Wanneer het gevoel nen oeverechte of ne contraire te zijn in ons de bovenhand neemt, moeten we ons daar niet tegen verzetten. Zelfs niet wanneer we het tegen onszelf hebben. Laat de contramine gerust haar gang gaan.

Graag terug nu naar nen oeverechte als een wat irritant, maar tegelijk ook kleurrijk personage. Wie van ons kent niemand in zijn of haar omgeving van wie we nu eens nooit gelijk krijgen? Gelukkig zijn er niet zoveel mensen die er genoegen in scheppen ons steevast tegen te spreken of terecht te wijzen. In ons Brussels mogen we er, in dat geval, niet voor terugdeinzen om die personen als zaaikers af te doen. Waarmee ik ook niet gezegd wil hebben da ne zaaiker altaaid nen oeverechte es, verre van zelfs. En het omgekeerde is natuurlijk ook waar. Maar stellen wij ons nu even een wereld voor die zou bestaan uit allemoe oeverechte. Een universum dus waar alleman alleman altaaid teigesprekt. Niet gemakkelijk, uiteraard; even moeilijk voor te stellen als een planeet waarop niemand het kan nalaten de andere voortdurend gelijk te geven. "Awel, we zouden ons ambeteire da 't giene noem heit," hoor ik daar opmerken, en ik ben ervan overtuigd dat iedereen met die opmerking onvoorwaardelijk akkoord zal gaan. Laat dus die oeverechte en die contreire gerust hun gang gaan. De moralist in mij stelt het zo: "Van taaid tot taaid oeverecht zaain, mo er giene leiveswandel van moeke."

Bij alles wat voorafging, waarde lezer, hebt u ongetwijfeld kunnen opmaken dat ik nen oeverechte zo niet in mijn hart draag, dan toch hem of haar hiel good kan verdroege.

En nu nog even naar de meetkunde. Wie thuis de opmerking krijgt "Tiens, daan kader hangt schief", kan altijd repliceren met "Ne kader mag ni té recht hange."