Column Freddi Smekens: Oemzeen

E en Vlaams gezegde luidt "Doe wel en zie niet omme." Zou 'oemzeen' dan op de een of andere manier kwaad kunnen? Want als dat het geval zou zijn, dan zou menigeen van ons er slecht aan toe zijn, zoveel is wel zeker. Net zoals we af en toe geneigd zijn vooruit te kijken, stellen we ook soms onze geestelijke achteruitkijkspiegel bij. 'En alles wa we doe in zeen, kan ons e gedacht geive van de tookomst'.

E en Vlaams gezegde luidt "Doe wel en zie niet omme." Zou oemzeen dan op de een of andere manier kwaad kunnen? Want als dat het geval zou zijn, dan zou menigeen van ons er slecht aan toe zijn, zoveel is wel zeker. Net zoals we af en toe geneigd zijn vooruit te kijken, stellen we ook soms onze geestelijke achteruitkijkspiegel bij. En alles wa we doe in zeen, kan ons e gedacht geive van de tookomst.

Bij het nadenken over oemzeen stel ik mij een eigenaardige vraag: op welk moment hem ik vè den ieste ki oemgezeen? Met andere woorden, op welk ogenblik ben ik mij ervan bewust geworden een verleden te hebben? Hoe diep ik ook graaf in dat verleden, ik kan er geen antwoord op geven. En toch moet er zo'n moment geweest zijn. Misschien dat het samenviel met het besef dat er ook een toekomst bestond. "Onze filosauf es wakker," hoor ik bij deze analyse vaststellen. Maar probeert u het bij uzelf even uit, waarde lezer. Iedereen zal heus wel merken dat hij of zij op die vraag het antwoord schuldig moet blijven.
In elk geval is het zo dat oemzeen ons heel wat kan leren. Het es zu good as onmeugelaaik onze ervoering te gebrooike zonder van taaid tot taaid ons verleide recht in de uuge te zeen. En om dat te doen moeten we uiteraard noodgedwongen omkijken. Hiermee meen ik het bewijs te hebben geleverd dat wie wel wil doen, haast verplicht is om af en toe omme te zien.
Wat anders nu. Zoals er een collectief geheugen bestaat, zo bestaat er ook een gemeenschappelijk oemzeen. Een voorbeeld daarvan is de grote menigte die jaarlijks onze Brusselse Ommegang bewondert. Men zou het kunnen beschrijven als een soort oemzeen dat tot leven komt. Wat is onze Brusselse (en elke andere) geschiedenis anders dan oemzeen op een soms wetenschappelijke, dan weer creatieve, eigenzinnige, desnoods ludieke manier? Zonder die aanpak zouden we met z'n allen een groot zwart gat achter ons aan slepen. Hierbij merkt men wel enigszins terecht op: "As ge altaaid blaaft oemzeen, gooj ongetwaaifeld neki eeverans teige luupe!" In dat laatste schuilt zeker een grond van waarheid. Het bewijs daarvan leveren is echter niet nodig. Neen, oemzeen kan even letterlijk bij bijvoorbeeld een boswandeling of welke andere uitstap dan ook. De kans dat u bij het bewonderen van de bomen waar u langsgelopen bent, tegen eentje aan smakt, is niet gering. Bij een stadswandeling geldt uiteraard hetzelfde (voor mensen dan). Hoe dikwijls heb ik vroeger de wijze raad, zelfs de vermaning meegekregen: "Bezeet veu aan!" Dat het opvolgen van die wijze raad mij menige onprettige ervaring heeft bespaard, zal ik hier zeker niet in twijfel trekken.

En dan wat anders. Als kind heb ik een tijdlang oemzeen als handelsmerk gehad. In de bioscoop had ik namelijk de onhebbelijke gewoonte meer dan regelmatig van het scherm naar het projectieapparaat oem te zeen. Toen men mij daarop attent maakte, niet zonder enige vorm van irritatie, voelde ik me verplicht om dat eigenaardige gedrag uit te leggen. Ik maakte mijn mede-toeschouwers wijs dat ik aan een vorm van het 'oemzeen-syndroom' leed. "Ik bezeen no dei lens omda 'k doe de film in 't klaain kan zeen," was een andere uitleg. En het schuunste van alles, waarde lezer, es dat het nog woe was oek. Ik hoef er niet bij te vertellen dat toen reeds mijn geestelijke gezondheid door een deel van mijn vrienden licht in twijfel getrokken werd. Met de opkomst van het medium televisie is die gewoonte gelukkig als bij toverslag verdwenen. Wat allemaal niet belet dat dat ook het geval is geweest met mijn reputatie van oemzeen in de cinema.

Belangrijk is dat we bij oemzeen een selectie kunnen maken van wat we wel en niet te zien willen krijgen. Dat daarbij de positieve gebeurtenissen het best de bovenhand krijgen, behoeft geen betoog. Ik zei hierboven dat oemzeen ons een glimp van de toekomst kan opleveren. Daarmee wil ik uiteraard niet beweren dat men voortdurend gisteren moet raadplegen vè e gedacht te hemme wat er merge goe gebeure. Oemzeen heeft volgens mij dus met veel dingen te maken, maar zeker niet met koffiedik kijken.