De Anderlechtse Haard (5 - slot): Portret van de bewoners

Met haar Comité de Défense des Minimexés d'Anderlecht neemt Dalida Rigo het al achttien jaar met hart en ziel op voor de minderbedeelden in haar gemeente. Al snel kreeg ze te maken met sociale-huisvestingstragiek: ze ontmoet vaak huurders die hun huur of energiefactuur niet meer kunnen betalen, die dreigen uitgezet te worden of die in ronduit penibele omstandigheden wonen. "Ik wijs huurders op hun rechten. En op hun plichten," zegt Rigo. Een portret.

Dalida Rigo is een Carolo: ze komt uit Charleroi. Haar vader was metaalgieter, haar moeder huisvrouw. Op tienjarige leeftijd verloor ze haar vader. Haar moeder leerde een andere man kennen. "Hij had zijn dochters misbruikt, en door zijn verleden stelden ze mijn moeder voor de keuze: ofwel haar nieuwe man, ofwel werd ik in een instelling geplaatst. Ze koos voor het tweede. Zo wilde ze me een goede toekomst bezorgen."
De jaren daarop trok Rigo zich helemaal terug in zichzelf. Ze haalde nooit een diploma. "Ik leefde in een luchtbel, het heeft heel lang geduurd voor ik eruit geraakte," zegt ze.
In 1975 kwam ze in Brussel wonen, in de Marollen. Ze had een baan en werkte als vrijwilligster bij Poverello, het dagonthaal voor mensen met kleine en grote noden. "Dat sociale engagement heeft mij enorm vooruit geholpen. Ik voelde dat ik met iets nuttigs bezig was."

Door Gaëlle
Toen haar derde kind, Gaëlle, met een gehoorprobleem en een mentale handicap geboren werd, moest ze het werk noodgedwongen opgeven om voor haar te kunnen zorgen. "Door over Gaëlles handicap te lezen, heb ik leren studeren. Sindsdien heb ik mezelf heel wat bijgebracht over de rechten en plichten van minderbedeelden. Ik ben een echte autodidact geworden." Op die periode blikt ze terug met: "Het was een echte openbaring."

"Door een brand in de woning aan de Bergensesteenweg, waar ik toen woonde, moest ik op zoek naar een sociale woning. Ik klopte aan bij de Anderlechtse Haard, en na lang aandringen kreeg ik dan toch een huisje in de Mensenrechtenlaan. Daarna kwam ik in de Wilskrachtstraat te wonen. De charmante wijk trok me meteen aan, maar helaas is ze veel van haar charme kwijt. Ze hebben de boel te lang laten verkommeren."

Rufin Grijp
"Om de draad weer op te pikken ben ik met mijn comité begonnen," vervolgt Rigo. "Ik wilde mezelf nuttig maken voor de maatschappij en niet het gevoel hebben een profiteur te zijn. Al snel kreeg ik te maken met de sociale woningproblemen in de wijk. Huurders die vaak onterecht uit hun woning gezet dreigden te worden omdat ze hun huur of hun energiefactuur niet meer konden betalen, of woningen die helemaal verwaarloosd waren. Ik heb heel de wetgeving ter zake op eigen houtje bestudeerd om deze mensen te helpen."
Rigo heeft ook lang voedselpakketten uitgedeeld in de wijk. "Ik betaalde de voedselpakketten met leningen bij de bank. Uiteindelijk heeft toenmalig OCMW-voorzitter Rufin Grijp me geholpen om daar subsidies voor te krijgen, want ik werkte mezelf in de schulden." Door statutaire problemen met haar vzw krijgt ze nu geen subsidies meer, maar daaraan wordt gewerkt, bezweert ze.
Rigo heeft het vooral moeilijk met hoe mensen naar steuntrekkers kijken: "Men bestempelt ze vaak als nietsnutten en profiteurs, maar men weet vaak niet wat deze mensen hebben moeten doormaken voordat ze in die situatie terechtkwamen. Ouders die hun kinderen niet de nodige steun kunnen geven, waardoor ze al snel met moeilijkheden gaan kampen: afhaken op school, soms delinquentie, noem maar op. Het probleem is dat die kinderen zo in een vicieuze cirkel terechtkomen waar ze niet uit raken. Ze kampen vaak, ook op latere leeftijd, met psycho­sociale problemen. Voor deze mensen is er geen gepaste opvangstructuur. Er zijn wel sociaal werkers, maar over het algemeen worden de mensen veel te weinig - of helemaal niet - opgevolgd. Van een gestructureerde aanpak is geen sprake. Daar heeft zowel de Anderlechtse Haard als de gemeente te weinig middelen voor."

Veto
Dalida Rigo heeft haar op de tanden - en dat zullen de lokale politici geweten hebben. Yves De Muijlder (Ecolo), oud-voorzitter van de Anderlechtse Haard, heeft het aan den lijve mogen ondervinden: "Madame Rigo belde me omdat een aantal verwarmingsketels in de winter niet werkten. Ze dreigde ermee naar de minister te stappen om haar beklag te doen. 'Dat zou haar toch nooit lukken,' dacht ik. Een dag later had ze inderdaad de situatie aangekaart bij minister Laurette Onkelinx (PS) en mocht ik haar zelf uitleggen waarom de ketels defect waren," herinnert hij zich.
In haar woonkamer hangt een grote foto waarop ze samen met burgemeester Gaë­tan Van Goidsenhoven staat. Ze geeft de jonge burgervader een pluim: "Ik moet zeggen dat hij echt luistert naar de mensen."
Het scheelde niet veel of ze zat ook zelf in de politiek, voor de lokale SP.A. "SP.A-coryfee Rufin Grijp was toen voorzitter van het Anderlechtse OCMW en vond me door mijn engagement heel geschikt om in de politiek te gaan. Hij stelde me een plaats voor op zijn lijst om als raadslid van het OCMW verkozen te worden. Voor mij was dat een ideale gelegenheid om mijn werk verder te zetten. Even voor zijn dood droeg Grijp me voor als kandidaat. Maar het draaide helemaal anders uit." Rigo haalt briefwisseling tevoorschijn waaruit blijkt dat ze twee keer met een ruime meerderheid door de lokale SP.A-afdeling verkozen werd als kandidate, maar dat SP.A-Brussel daar telkens een stokje voor stak. In een door minister Pascal Smet getekende brief wordt de kandidatuur verworpen omdat ze 'in strijd' zou zijn 'met de goedgekeurde strategie van de partij'. "Dalida Rigo voldoet niet aan de basisvoorwaarden omdat ze onvoldoende Nederlands kent," staat in de brief.

Grote klok
Rigo kijkt nog altijd enigszins verbitterd terug op deze episode. "Een dictatoriale beslissing," noemt ze het. "Het ergste is dat men de laatste wens van een groot politicus als Grijp niet heeft willen respecteren." Rufin Grijp overleed in 2006.
Rigo blijft evenwel niet bij de pakken zitten. Regelmatig trekt ze aan de alarmbel als weer iemand uit zijn of haar huis gezet dreigt te worden, of om de lamentabele woonomstandigheden van sommige huurders aan te klagen. Politicus of niet, naar Madame Rigo luistert iedereen. "Als de Anderlechtse Haard of de een of andere gemeentelijke administratie niets onderneemt, dan hang ik het aan de grote klok en stap ik naar de pers. Dan duurt het nooit lang voor er een oplossing komt."

:: Dit was het laatste deel in een reeks van vijf. U kunt alle afleveringen blijven nalezen op www.brusselnieuws.be/haard


Deze reportage kwam tot stand met de steun van het Fonds Pascal Decroos voor Bijzondere Journalistiek. Meer info op www.fondspascaldecroos.be