Feministe Lili Boeykens in beeld

Aan de vooravond van haar 75ste verjaardag krijgt Lily Boeykens een portret cadeau van de vzw RoSa. De feministe is zowat heel haar leven actief geweest in de vrouwenbeweging. Maar in plaats van bustehouders te verbranden, pakte ze de emancipatiestrijd een stuk rationeler aan. Boeykens werd een van de leading ladies in de internationale vrouwenbeweging en de Verenigde Naties. En het is aan haar dat we de Vrouwendag op 11 november te danken hebben.

Toen Lily Boeykens in 2001 besloot een punt te zetten achter haar jarenlange loopbaan als vrouwenrechtenactiviste, droeg ze een aanzienlijk deel van haar persoonlijk archief over aan RoSa, het Documentatiecentrum en Archief voor Gelijke Kansen, Feminisme en Vrouwenstudies. Dat archief bleek zo rijk gevuld te zijn, dat de medewerkers van RoSa besloten er een boek van te maken. Het resultaat is het portret Lily Boeykens - Een grenzeloze feministe. Hoewel Boeykens nog gezond en wel is, wordt ze in het boek al afgeschilderd als een historische figuur. En dat is ze in zekere zin ook. Weinig mensen kennen haar hier in België, maar wie het overzicht van haar verwezenlijkingen leest, vraagt zich af hoe dat in godsnaam mogelijk is.

Boeykens geniet meer bekendheid en erkenning in het buitenland. En dat is jammer voor ons, want zonder Boeykens zouden de Belgische dames het vandaag lang niet zo goed hebben. Toegegeven, in de politiek blijven vrouwen ondervertegenwoordigd, gelijk werk is nog altijd geen garantie voor gelijk loon, en het blijft knokken om als vrouw een topfunctie in de privé-sector te bemachtigen, maar toch is er de laatste vijftig jaar al een ontzettend lange weg afgelegd. En dat is voor een groot stuk de verdienste van Lily Boeykens.

Tweede golf
Als jong meisje ondervond Boeykens al snel de ongelijkheid die heerste tussen jongens en meisjes. Ze droomde ervan om net als haar twee broers naar de universiteit te gaan om geneeskunde te studeren, maar ze mocht niet van haar ouders. Het was in die tijd heel ongebruikelijk dat vrouwen een hogere studie aanvatten. En de weinige vrouwen die toch naar de universiteit gingen, studeerden farmacie of rechten.

(...)Uiteindelijk wist zijn dochter hem er toch van te overtuigen haar te laten studeren. De ouders stemden toe, op voorwaarde dat ze rechten studeerde. En dat deed ze met glans: in 1954 behaalde ze de titel van doctor in de rechten.

Ze werd verliefd op een dierenarts, trouwde en ging met hem mee naar Afrika. Daar werd ze voor het eerst geconfronteerd met de schrijnende situa­tie van vrouwen in de derde wereld. Toen ze aan het begin van de onafhankelijkheidsstrijd in 1960 weer naar België vluchtte, moest ze noodgedwongen huismoeder spelen. Kinderopvang bestond nog niet en deeltijdse banen waren haast on­vindbaar. Tot Boeykens deeltijds aan de slag kon bij de toenmalige BRT. (...)

Een eenvoudig vormingsweekend mondde uit in de oprichting van het Vlaams Overleg Komitee (VOK), waarvan Boeykens de spilfiguur werd. En al snel raakte alles in een stroomversnelling. De ontmoeting met de Franse feministe Simone de Beauvoir in 1972 inspireerde Boeykens om in België een nationale vrouwendag te organiseren, een V-dag waarbij de V niet alleen voor 'victorie' maar ook voor 'vrouw' staat. Op 11 november 1972 zakten ongeveer tienduizend vrouwen af naar de Brusselse Passage 44. In de dagen die erop volgden, werd een zevenpuntenprogramma opgesteld met politieke voorstellen, dat werd overhandigd aan de toenmalige informateur, Edmond Leburton. Boeykens had allang begrepen dat ludieke acties als bh-verbrandingen en slogans als Baas in eigen buik wel effect hadden, maar dat het ook nodig was om op politiek vlak te lobbyen.

Door het overdonderende succes van de Vrouwendag werd ook Europees samengezeten om een Internationale Vrouwendag vast te leggen. Die valt nog altijd op 8 maart. Van 1973 tot 1992 was Lily Boeykens voorzitster van de Nationale Vrouwenraad, de Nederlandstalige afsplitsing van de Conseil National des Femmes Belges, die eind jaren zeventig uitgroeide tot een zelfstandige vzw. In 1995 kreeg Boeykens de Marie Popelin-prijs.

Met John en Yoko
Internationaal heeft Boeykens minstens evenveel bereikt als op nationaal vlak. In 1973 wilde ze uit alle macht een Belgische delegatie meekrijgen naar de International Feminist Planning Conference in de VS. Ze lobbyde voor goedkope tickets en gratis slaapplaatsen, en uiteindelijk wist ze acht vrouwen mee te krijgen.
In de VS ontmoette ze Yoko Ono en John Lennon, die meehielpen geld in te zamelen voor de conferentie en er ook een optreden gaven. De Belgen maakten zo'n goede indruk in de VS dat België hoog op de lijst kwam te staan als kandidaat-gastland voor het Internationaal Tribunaal van Misdaden tegen Vrouwen in 1976. Het ministerie van Buitenlandse Zaken was in de wolken met het internationale prestige dat dat zou opleveren en stelde het Congressenpaleis ter beschikking. Tweeduizend vrouwen uit veertig landen kwamen er enkele dagen debatteren over hete hangijzers als het verbod op abortus, gedwongen heteroseksualiteit, onderdrukking en ander onrecht dat vrouwen werd aangedaan.

In de jaren tachtig zetelde Boeykens in allerlei VN-commissies. Ze werd voorzitster van het United Nations Development Fund for Women (Unifem) en in 1988 ook van de Internationale Vrouwenraad (IVR). In 1999 werd ze verkozen tot voorzitster van de Europese Vrouwenraad (EVR), een overkoepeling van alle natio­nale vrouwenraden. In 2001 kwam er geen tweede mandaat, enerzijds omdat ze een beetje teleurgesteld was in het feit dat ze weinig steun kreeg voor haar initiatieven voor meer samenwerking en netwerking op Europees vlak, anderzijds omdat haar gezondheid het hectische leventje niet zo goed meer aankon. 71 is dan ook geen slechte leeftijd om te genieten van een welverdiend pensioen. Als u het portret van Lily Boeykens uit hebt - zo'n druk leven, zoveel verwezenlijkt -, dan kunt u zich niet voorstellen dat u nog nooit van haar gehoord had.

Veerle Ceulemans en Annemie Vanthienen, Lily Boeykens - Een grenzeloze feministe, 168 blz., 12 euro, te koop bij RoSa, Koningsstraat 136, 1000 Brussel. Info: 02-209.34.10