Gezocht: getuigenissen over brouwerijbuurt vroeger en nu

De gulle patron Léon Wielemans, de bierlucht die in de buurt hing, vreemde expo's in Wiels: veel mensen hebben íets met het Blomme-gebouw van de oude brouwerij. Met al die ietsen, ingezameld door het Brusselse geluidsarchief BNA-BBOT en Erfgoedcel Brussel, gaan de Italiaanse documentairemakers van ZimmerFrei een kunstwerk maken.

Het erfgoed moet de bindende factor worden tussen de vroegere en de hedendaagse activiteiten. De focus ligt op het massieve Blomme-gebouw of de Wielemanstoren, de brouwzaal uit 1931 van de modernistische architect Adrien Blomme - nu het hedendaags kunstencentrum Wiels. Maar ook het Brass-gebouw met onder andere de Nederlandstalige bibliotheek en eigenlijk de hele buurt zijn nog doordrongen van het brouwerijverleden.

Elke extra getuigenis is een verrijking, vindt verhalenarchivaris Séverine Janssen van BNA-BBOT (Bruxelles nous appartient - Brussel behoort ons toe): "De voormalige werknemers van de brouwerij reageren nog altijd emotioneel als het over vroeger gaat. Wielemans-Ceuppens is tenslotte nog maar sinds 1988 gesloten - de laatste Wiels werd gebrouwen op 29 september 1988. Ze komen samen om te kaarten in een café aan de Luttrebrug. Hun mooie huizen - ze werden goed betaald - staan op een steenworp van het Blomme-gebouw. Sommigen weigeren nog een stap in het gebouw te zetten. Met tranen in de ogen hadden ze zich opgesteld voor het gebouw toen men de koperen kuipen begon te versnijden. Later moesten ze toekijken hoe het gebouw in verval geraakte."

Vertelstof
Een toenmalige vakbondsafgevaardigde en tweede carrossier werkte bij Wielemans-Ceuppens van 1961 tot aan de sluiting in 1988. Over Léon Wielemans, une main de fer dans un gant de velours, kan hij veel verhalen vertellen. Hoe hij toeliet dat ze zich op de grote koer laafden aan gistdrank, en dat tijdens de werkuren. Wanneer hij als burgemeester van Vorst naar de brouwerij afzakte, stak hij gewoon zijn arm uit als hij de brouwerij binnenreed. Iedereen moest maar wachten. Elke dag mocht een andere gepensioneerde van de brouwerij naar het gemeentehuis, waar hij van Wielemans dan een som geld kreeg.

BBOT verzamelde verder al geluidsfragmenten van een ex-chemicus over de mandjes, van de restaurateur van Wiels die alle tegels nummerde en van de ex-arbeider die het brouwerijverleden tot leven ziet komen met paardenkarren.

"Voor ex-arbeiders is het wel een geruststelling dat het Blomme-gebouw gered is, we kunnen met ons project misschien een brug slaan tussen wat was en wat is," zegt Janssen.

Een buurtbewoonster die nog geen enkele vernissage van Wiels gemist heeft, vertelt dat ze op een keer bijna wat stof met een kasticket had opgeruimd, dat een kunstwerk bleek te zijn. Ze bekent dat ze vooral komt voor het gebouw dat ooit een ruïne was: "Ik krijg er nooit genoeg van hier rond te kijken."

Benieuwd wat ze dit najaar zal vinden van de installatie die ZimmerFrei, het Italiaans collectief gespecialiseerd in documentaires over echte en fictieve plekken, van alle getuigenissen maakt. Met inbegrip van geuren en kleuren, "want er hing hier een sterke bierlucht."