God in Brussel: Sikh vieren Maghi

De sikh-gemeenschap in ons land is klein - naar schatting leven er in België zowat 10.000 sikhs - maar wel zichtbaar door de opvallende vormen en kleuren van tulbanden die de mannen dragen. Van oorsprong uit de Indische provincie Punjab, belandden de meeste sikhs aanvankelijk in België als politiek vluchteling. Vooral in Limburg konden ze aan de slag als seizoensarbeiders in de fruitteelt. Daar werken ze nog steeds in grote getale, zij het eerder als economisch vluchteling. Zij die het zich kunnen veroorloven, openen vaak een nachtwinkel. Maar hoewel ze ver van huis verblijven, houden heel wat sikhs zich toch trouw aan hun religieuze tradities.

De meerderheid respecteert bijvoorbeeld wel de uiterlijke voorschriften - zo dient een volwassen sikh de vijf K's te dragen: kes (lang, ongeschoren haar), kanga (kam), kachera (een soort onderkleed), kirpan (een zwaard of dolk) en kara (een stalen armband). Maar in ons land is slechts nog een minderheid echt gedoopt. Zij die zich toch laten dopen, drinken de rituele nectar of amrit, en respecteren de gedragscode van de sikh. Zij krijgen ook allen dezelfde familienaam: Singh voor de mannen, Kaur voor de vrouwen. Vandaar de enorme lijst Singhs in het telefoonboek...

Guru Gobind Singh
De grootste sikh-gemeenschap leeft nog steeds in Sint-Truiden, maar ook in Brussel leven er zowat 2.000 sikhs. Zij trekken op zondag naar de gurdwara (tempel) in Vilvoorde. Hier werd enkele jaren geleden een oude bioscoopzaal gekocht en heringericht tot tempel - in totaal een kost van 250.000 euro, die volledig werd gedragen door vrijgevige gelovigen. Onlangs werd op die manier nog een derde gurdwara in België geopend, ditmaal in Luik. In Vilvoorde komen echter niet alleen de Brusselse sikhs over de vloer; ook uit Oost- en West-Vlaanderen komen ze speciaal naar de 'Brusselse' gurdwara om er te zingen uit de Guru Granth Sahib, het heilige boek, en een gratis maaltijd te nuttigen. Op een normaal weekend komen er meestal een tweehonderd mensen naar Vilvoorde; op feestdagen zijn dat er veel meer.

Deze week, op 14 januari, staat er zo'n feest op het programma: dan vieren de sikh Maghi. Dat heet zo omdat het op de eerste dag valt van de maand Magh in de Nanakshahi-kalender die de sikh gebruiken. Op Maghi wordt de dood herdacht van de Veertig Bevrijden, de Chali Mukti. Dat zijn veertig aanhangers van de zeventiende-eeuwse Guru Gobind Singh, geboren als Gobind Rai. Hij was de tiende en laatste Guru en de oprichter van het sikhisme als tegenreactie tegen de gewelddaden van de musulmaanse bezetters. Toen hij amper negen jaar oud was, liet hij zijn eigen vader Teg Bahadur offeren in Delhi. De moslims hadden immers geëist dat een belangrijk persoon zou geofferd worden, anders zou het geweld tegen de hindoes voortgezet worden. Nadien volgde een periode van heel wat gevechten. Guru Gobind Singh trok weg uit de stad om zoveel mogelijk volgelingen te verzamelen. Uiteindelijk had hij veertig mannen verzameld. Maar zij kregen uiteindelijk genoeg van al het vechten en schreven een brief aan hun leider waarin ze zijn gezag verwierpen. Eenmaal terug thuis stuitten ze echter op het verzet van hun vrouwen en families, die wel de strijd tegen de moslims wilden voortzetten.

Mukti
Intussen was het op 18 april 1705 in het dorpje Khidrani Di Dhaab tot een nieuwe botsing gekomen tussen Guru Gobind Singh en de moslims. De veertig sikhs waren uit berouw teruggekeerd om hun leider te helpen. De strijd was echter hevig en allen sneuvelden. Na het gevecht zag Guru Gobind Singh hun leider liggen, Mahan Singh. Hij was stervende, en vroeg de goeroe om hen te vergeven en de brief te verscheuren. Dat deed Guru Gobind Singh, en hij verklaarde hen 'mukti', wat zoveel betekende als dat ze met een rein en vrij geweten konden sterven. Nadien werd het dorp omgedoopt tot Muktsar, wat eigenlijk zoveel betekent als 'het dorp van de Bevrijden'.

De heroïsche dood van de veertig mannen wordt nog ieder jaar herdacht, maar niet meer op de dag zelf, maar op de eerste dag van de maand Magh, bij ons 14 januari. In het dorp Muktsar zelf duurt het feest drie volle dagen; hier beperkt het zich tot één dag. In principe is iedereen het hele jaar door welkom in de gurdwara, maar volgende zaterdag is natuurlijk een uitgelezen kans om deel te nemen aan een kleurrijk feest. Net als in Indië zijn de sikh ook in ons land erg gastvrij. Vergeet echter niet enkele basisregels in acht te nemen: zo mag u de tempel enkel blootsvoets betreden, en met bedekt hoofd. Hou ook in de gaten aan welke kant de mannen en de vrouwen plaatsnemen. U zult ongetwijfeld worden uitgenodigd om in kleermakerszit plaats te nemen op de grond, om mee te genieten van een gratis maal. Een dagje Indië dus, voor de prijs van een buskaartje naar Vilvoorde.

:: Maghi, op 14 januari in de gurdwara, Lange Molenstraat 14 in Vilvoorde.