Hoogstandjes in natuursteen

De Bosstraat in Sint-Pieters-Woluwe doet haar naam eer aan: ze eindigt aan de Tervurenlaan, in het Zoniën­bos. Hier, aan de rand van het bos, ontdekken we het bedrijf van de familie Brams, steenhouwers van vader op zoon.

Grootvader Marcel Brams begon in 1944 op zijn eentje een werkplaats waar hij natuursteen bewerkte. De rudimenten van het beroep had hij voor de oorlog geleerd bij zijn peter. In 1957 werd hij opgevolgd door zijn zoon Robert, die de fakkel doorgaf aan zoon Marc. In de loop der jaren moderniseerde het bedrijf: er werd doordacht geïnvesteerd in moderne technologie die het zware en repetitieve werken vergemakkelijkte.
De machines voor steenbewerking zijn duur: vele onderdelen zijn bekleed met diamantgruis, er wordt handig gebruik gemaakt van automatiseringstechnologie en lasertechniek. Maar als Marc Brams enkele typische bewerkingen toont wordt het snel duidelijk dat de hand van de meester-steenhouwer onmisbaar en onvervangbaar blijft.

De bedrijvigheid is snel samengevat: het bewerken van natuursteen (graniet, arduin en marmer) tot op maat gemaakte, keurig afgewerkte stukken. Dat omvat badkamers, keukens, grafzerken en grafmonumenten, vloeren, dorpels, sokkels voor standbeelden, omlijstingen voor deuren en ramen, bloembakken, balkons, sierstukken en uiteraard heel wat restauratiewerk. "Graniet is silicium en marmer en arduin zijn kalk," legt Robert Brams ons uit. "Het gebruik is aan de mode onderhevig. Arduin wordt op dit ogenblik weer veel gevraagd." In (dure) keukens wordt tegenwoordig veel marmer gebruikt, maar dat is kwetsbaar voor allerlei zure producten, die in de keuken niet ontbreken. Daarom wordt het marmer tegenwoordig beschermd met een laagje polyester, maar dat heeft een beperkte levensduur. Beter is het te polijsten met liezevet (reuzel, in Brussel beter gekend als saindoux), dat de poriën vult en een afdoende bescherming biedt.

Fossielen
Ondertussen toont Robert Brams enkele stukken steen waarin mooie fossielen bewaard bleven van schelpen, koralen, en zelfs een heel bijennest. "Sommige mensen vinden dat prachtig, anderen willen onberispelijke vlakken." In het bureel pronkt een prachtig vormgegeven bureau in glanzende zwarte steen, dat toont hoe de gefossiliseerde resten van het bijennest na de bewerking tot hun recht komen. Een hoogstandje.

Behalve vader en zoon werken hier twee arbeiders. Ook in deze sector is het vinden van geschikt personeel niet gemakkelijk. Het uitoefenen van een kunstambacht draagt heel wat arbeidsbevrediging in zich, maar de opleiding duurt lang en de nodige materiaalkennis en vakkundigheid kan enkel op de werf verworven worden. Toch zit er brood in het ambacht. Vroeger was de steen duur en de arbeid goedkoop, nu geldt het omgekeerde. Brams hanteert echter duidelijke tarieven: de filosofie luidt: "Goed werk moet goed betaald worden."

Chinese steen
De natuursteen die hier bewerkt wordt komt vooral uit Belgische groeven, in Zinnik en Luik. Een probleem waarmee de sector te kampen heeft, is de aanvoer van spotgoedkope steen uit China en Indonesië, die tot een derde van de prijs kost, maar waarvan de kwaliteit navenant is. Op termijn geeft dat problemen: barsten en een gebrek aan waterdichtheid. Dat hebben een aantal besturen ondervonden, nadat ze dachten te besparen op hun restauratiewerken door voor goedkope steen te kiezen.

Als Brusselaar betreurt Robert Brams ook het monumentenbeleid, zoals dat in Brussel gevoerd wordt. "Soms beschermt men gebouwen die geen grote waarde hebben, maar in de wijk tussen de Wetstraat en de Jozef II-straat bijvoorbeeld, zijn talrijke herenhuizen gesloopt, waardoor prachtige schouwen en trappen verloren gingen.

Dat vader en zoon Brams houden van hun ambacht is duidelijk in elk detail. "Zonder liefde voor de steen en het vak kan je deze stiel niet beoefenen," besluiten ze.

:: NV Robert Brams, Bosstraat 569, 1150 Brussel. Tel. 02-770.52.78