Sandra Cabezuelo Bertozzi: avonturierster, kunstenares én keukenprinses

"Zeven jaar lang heb ik mijn passie voor verre bestemmingen uitgeleefd. India, Japan, China, Vietnam, Australië... Enkel gewapend met een nota- en schetsboek, mijn fototoestel. Het nodige geld verdiende ik door defilés te lopen. In Londen, Madrid, Barcelona, Parijs... Drie maanden werken en dan weer de hort op. Om soms zelfs niet terug te komen voor het volgende seizoen," vertelt Sandra Cabezuelo Bertozzi.

'D aarna ben ik in verwachting geraakt van mijn zoon: tijd om naar Brussel weer te keren, mijn verantwoordelijkheden op te nemen." Sandra Cabezuelo Bertozzi, geboren en getogen Brusselse, draagt de geest van de avonturierster en de ziel van de kunstenares met zich mee, leeft zich maar wat graag uit in haar keuken. Sandra straalt, praat over de prachtige avond daarvoor. "Ik ben naar een huwelijksfeest in het Kasteel van Terhulpen geweest. Het huwelijk - een boeddhistische ceremonie - was de bekroning van een wondermooie love story. Twee mensen die elkaar een beetje onhandig hadden gekust op hun elfde en elkaar vervolgens uit het oog waren verloren, bijna veertig jaar lang. Tot zijn 50ste verjaardag. Sindsdien zijn ze onafscheidelijk..."

Een Boeddhistisch huwelijk, alweer dat exotische. Een rode draad door het leven van mijn charmante gastvrouw. "Ik ben al jong als model beginnen te werken. Onmiddellijk na het behalen van mijn diploma middelbaar onderwijs ben ik vertrokken. Reizen, de wereld tegemoet. Japan ontdekken, land dat me al van kleins af fascineerde. Een droom die ik heb kunnen realiseren dankzij een modellenbureau in Parijs, dat nauw samenwerkt met het land van de rijzende zon."

"Bizar was het, Japan voelde werkelijk aan als thuiskomen. Het was bij wijze van spreken de eerste keer dat ik Brussel verliet, voorheen durfde ik zelfs niet naar een casting in Antwerpen te gaan. Omdat het te ver was, omdat ik geen Nederlands sprak, omdat ik schrik had om er verloren te lopen. En daar in dat verre en mysterieuze Oosterse land, voelde ik me onmiddellijk als een vis in het water. Zelfs de taal voelde familiair aan."

"Die unieke cultuur ontdekken, gegroeid binnen een eeuwenlange isolatie, formidabel was het. De mensen: gastvrij en vriendelijk, hyperbeleefd, behulpzaam. Als een prinses werd ik er in de watten gelegd. Je kon er ook op elk uur van de dag en de nacht vinden wat je nodig hebt. De metro: 24 uur op 24. Ik heb me daar als jonge vrouw van 20, ver van huis, geen seconde onveilig gevoeld. Formidabel vond ik eveneens het respect voor andermans bezit. Niemand die een verloren voorwerp aanraakt. Ze laten het onberoerd zodat de eigenaar zijn goed kan terugvinden. Ik heb het zelf mogen ondervinden toen ik mijn peperduur fototoestel per ongeluk had achtergelaten in een vijftien verdiepingen tellend warenhuis. Na zes uur zoeken heb ik het teruggevonden. Ik herinner me zelfs het voorbeeld van een man die op winkeldiefstal was betrapt en kort voor zijn proces zelfmoord heeft gepleegd."

"Door de jaren is de maatschappij met de moderniteit, de komst van vreemdelingen voor jobs die de Japanners links laten liggen, wel enigszins veranderd. Toch blijft Japan voor de rest van mijn leven in mijn hart. Ook de niet onaanzienlijke Japanse gemeenschap in Brussel ken ik goed. Een gemeenschap die amper in het oog springt, terug geplooid op zichzelf als ze is. De meeste vrouwen spreken zelfs geen woord Frans, doen hun boodschappen uitsluitend in winkels uitgebaat door landgenoten."

"Tot voor kort heb ik nog plannen gekoesterd om Japan te doorkruisen, van noord naar zuid. Het noorden waar het bijna steeds wintert, het zuiden waar de zon regeert. Compleet verschillende werelden, met daartussen gemeenschappen waarvan vele afgesloten van de buitenwereld leven. Van een gigantische rijkdom is het. Vier jaar lang heb ik lessen gevolgd om mijn kennis van de taal te perfectioneren. En dan kwam er Fukushima. Ramp waarvan we het begin wel kennen, maar onmogelijk het einde kunnen voorspellen. Weg droom. Ik durf zelfs niet meer terug te keren. Nucleaire energie, het is de doos van Pandora die de mens nooit had mogen openen. Vreselijk vind ik het wat de mensen daar is overkomen."

Gehard
Na Japan volgde China. "China, daar heb ik mijn leven geriskeerd, letterlijk. Ik was er 21, het land begon net zijn grenzen te openen voor het Westen. Vijfhonderd kilometer met de rugzak, dan de Jangtsekiang - de Blauwe Rivier - afgevaren. Ik heb er afgezien, kou geleden bij de beesten, honger geleden. Ziek geweest ook, 15 kilogram was ik afgevallen op het einde van de reis. Meer dan eens heb ik gedacht dat mijn einde nabij was; ik heb er letterlijk mensen weten sterven van de kou, elke dag. Ook het regime revolteerde me, meer dan eens ben ik 's ochtends wakker geworden door geweerschoten. De zoveelste executie zonder veel vorm van proces."

"Het platteland mogen ontdekken: enorm boeiend, ondanks de taalbarrière. Ik ben er mensen tegenkomen die al meer dan 50 jaar geen vreemdeling hadden gezien. Dikwijls zijn er menigten rond mij samengetroept om een glimp op te vangen van die vreemde verschijning. Op het platteland, waar de eenkindpolitiek een lachertje bleek. Slechts één kind per gezin was officieel ingeschreven; vijftien kinderen per gezin was geen aardigheid. Handen waren er nodig op de velden, om te overleven. De kinderen hadden zelfs geen naam. Het was kind nummer één, nummer twee, nummer drie... Kennismaken met de universiteit van Peking was dan weer een schok. Er werd slechts één kandidaat op de duizend toegelaten, de knapsten van de knapste koppen. Super begaafde studenten die er leefden in erbarmelijke omstandigheden. Met twaalf in een kamer, terwijl het buiten soms min 30 was."

"Daar en toen heb ik mijn romantische kijk op de wereld moeten bijstellen. Het was als een kaakslag die me wakker heeft geschud. Het heeft me gehard, van toen af wist ik dat overal alleen zou kunnen reizen, gelijk waar. Van niets nog had ik schrik."

Sandra heeft eveneens een jaar in Australië geleefd, maar nog veel meer indruk heeft Vietnam op haar gemaakt. "Het was 1991. Ik ben er samen met enkele Franse investeerders in een jonk de Mekong afgevaren, heb er rondgevaren op de Chinese zee. Het was de nasleep van de oorlog, het perfide van een communistisch regime raakte me diep. Erger dan de oorlog die ze hadden moeten doorstaan, zo werd me verteld. Het communisme dat mensen dwong hun menselijkheid te verloochenen. Ouders verraden, broeders die zusters verraden... Om te overleven. Hard om weten was ook dat er duizenden weeskinderen op straat moesten trachten te overleven door te bedelen. Hard om zien waren de kinderen die op hun lichaam de verschrikkingen van napalm droegen, van agent orange. Een jaar ben ik er gebleven. Dagelijks werden we gecontroleerd. Goede communisten mochten dokter worden, intellectuelen die niet over de juiste geloofsbrieven beschikten zagen zich verplicht met een cyclotaxi te rijden. Maar ik heb er ook mooie dingen gezien. Een prachtige groep gemarginaliseerde artiesten onder meer. Mensen die ondanks alles hun passie wilden beleven."

"Ondervonden heb ik eveneens - net als elders - dat kennis maken met keukens van over de hele wereld een gedroomde manier is om een cultuur binnen te treden. Het contact met andere vrouwen rond koken. Ter plekke recepten vergaren bovendien, die hun neerslag hebben gekregen in enkele kleine boekjes."

Nieuw kruispunt
Vietnam, het betekende ook het einde van Sandra's reizen. "Ik heb er een prachtige zoon aan overgehouden. Verwekt door de eigenaar van de jonk. Het was tijd om naar Brussel terug te keren, verantwoordelijkheden op te nemen. Alleen een kind grootbrengen en tegelijkertijd de kost te verdienen. Alweer verrijkend, zij het allerminst makkelijk. De kost verdienen als illustratrice, door af en toe te exposeren."

"En nu, nu is zoonlief klaar om van onder moeders vleugels te komen. Alweer een kruispunt. Tijd voor mij om me helemaal te wijden aan mijn creativiteit, mijn kunst. Zonder me vast te pinnen op een enkel iets. Te beginnen met een cursus Master 1 in schilderen met olieverf, aan de Académie Royale de Beaux-Arts de Bruxelles. Daartoe geïnspireerd door één persoon. De uiterst getalenteerde hedendaagse schilder Stephan Balleux, die er les gaat geven. Hij is mijn mentor én ook nog eens een goede vriend. Nog een dada waar ik me de komende jaren wil in uitleven is het brengen van performances rond beweging, tekst, licht, geluid. Met engagement. Alle wegen liggen open, ik popel om eraan te beginnen. In mijn Brussel."