Stadsvlucht ook steeds vaker bij lagere inkomens

Niet langer alleen de middenklasse ruilt de stad Brussel voor de rand. Ook arbeidersgezinnen en gezinnen met een relatief lager inkomen verlaten Brussel. Dat blijkt uit onderzoek door geografe Sarah De Laet (ULB) over de Brusselse stadsvlucht. Desondanks kent de hoofdstad nog altijd een bevolkingsgroei. Die is vooral te wijten aan de instroom van migranten en aan een hoger geboortecijfer bij een relatief jongere Brusselse bevolking. Het onderzoek staat in het jongste nummer van Brussels Studies.

De Laet gebruikte voor haar onderzoek cijfers uit de demografische barometer van het Brussels Instituut voor Statistiek en Analyse (BISA) en van de Kruispuntbank. Uit die cijfers blijkt dat in 2016 welgeteld 24.381 inwoners vanuit Vlaanderen of Wallonië naar Brussel verhuisden, terwijl 39.124 inwoners de hoofdstad verlieten. Iets minder dan een derde (30 procent) van de vertrekkers, heeft een bescheiden tot relatief bescheiden inkomen. Zij behoren niet tot de middenklasse, bij wie de stadsvlucht al jaren een gekend fenomeen is. Deze inwoners met een bescheiden inkomen hebben het vooral moeilijk om een fatsoenlijke en betaalbare woning te vinden. Bovendien zijn er voor laaggeschoolden alsmaar minder jobs in Brussel.

Ook Charleroi en Antwerpen

Het grootste deel van de verhuizers is afkomstig uit de volkswijken en vestigt zich in de stedelijke rand rond Brussel, voornamelijk in het noorden. Van de stadsvluchters met een lager inkomen gaat een aanzienlijk deel zich in de voormalige industriële centra nabij Brussel vestigen. Een kleinere maar toch belangrijke groep verhuist naar de steden in de Dendervallei of de Sambervallei. Een laatste en kleinste groep kiest voor steden als Charleroi of de arbeidersgemeenten in de Antwerpse rand.

"Dat Brussel inwoners verliest aan Vlaanderen en Wallonië is niet nieuw", zegt De Laet. "Daarbij baarde vroeger vooral de uitstroom van middenklassers de Brusselse overheid zorgen, omdat zij meer belastingen betalen en Brussel door hun exit broodnodige inkomsten door de neus geboord ziet. De geografische spreiding van de minder bemiddelde Brusselse gezinnen naar de rand kan verrassend overkomen door de diversiteit. In de rand van Brussel wonen veel bemiddelde en zelfs zeer bemiddelde gezinnen. De minder gegoede gezinnen palmen er de woningen in die niet beantwoorden aan het ideaal van de verkavelingswoning met een tuintje errond."

De stadsvlucht van arbeidersgezinnen naar de rand heeft ook gevolgen voor de volkswijken van Brussel zelf, waar de sociale mix soms fundamenteel verandert. De volkswijken van de hoofdstad hebben traditioneel een belangrijke onthaalfunctie voor nieuwkomers, meestal mensen met weinig middelen. "Helaas bekijkt het beleid die volkswijken nog teveel als probleemwijken. We kunnen die wijken beter versterken als onthaalgebieden waar sociaal, cultureel en allicht ook economisch kapitaal tot stand wordt gebracht."

"We moeten af van het beeld dat alleen middenklassers de hoofdstad verlaten", besluit De Laet. "Zowel het beleid in Brussel als dat in de rand kan zich daar beter op voorbereiden. Als de politiek enkel en alleen blijft focussen op de stadsvlucht van de middenklasse, verliest men uiteraard andere uitdagingen uit het oog."