Van roode loop tot groene gedachten

In het midden van de elfde eeuw al, vóór de stichting van het kapittel van Anderlecht, werd de arme vrome boerenknecht Guido vereerd. Kort na zijn pelgrimstocht naar Jeruzalem stierf hij in Brabant op 12 september 1012. Van heinde en ver kwamen gelovigen hem smeken om bescherming tegen den roode loop (bloederige diarree) en aambeien, tegen ziekten bij paarden en andere dieren. Anno 2012 vatten Kerk en Staat de millenniumherdenking van de heilige groots op. Guido als nieuw rolmodel?

D e heilige Guido van Anderlecht is op 12 september precies duizend jaar overleden. In de collegiale kerk zijn nog reliekschrijnen te vereren.
"We gaan het oudste schrijn uit de zestiende eeuw opnieuw vooraan in de kerk plaatsen. Van een relikwie gaat geen kracht uit, maar wij katholieken hebben wel behoefte aan tastbare beelden," zegt parochieherder Jan Claes.

Als we de vita (levensbeschrijving) met mirakels van de boerenknecht Guido erbij halen, wordt de sfeer van middeleeuwse kerkpolitieke invloed op de gelovigen meteen heel tastbaar. De patroonheilige van kosters en veehouders (vandaar ook de Anderlechtse slachterijen en paardenmarkt sinds 1825) zette Anderlecht mee op de kaart. Geen wonder dat de gemeente voor groot volksvermaak gaat zorgen, met onder meer middeleeuwse spelen en vuurspuwers.

Ook het spirituele krijgt ruim aandacht, want een stukje in de voetsporen van de heilige Guido treden zou de Anderlechtenaar geen kwaad doen, is het idee. Vandaar dat het Kerkelijk Platform Sint-Guidomillennium de festiviteiten inspirerend-ruim heeft opgevat, met veel aandacht voor 'godszoeken', solidariteit en ecologie. Pastoor Jan Claes vat het als volgt samen: "We hebben geprobeerd om een eigen accent te leggen, een soort van kritische reflectie op Sint-Guido vandaag. Vandaag 'god zoeken' is aan alle beelden voorbijgaan. Het is zoeken naar de kern van het geluk en het leven. En daarbij de ervaring opdoen dat het beste en schoonste ons gratis gegeven wordt. Zo'n ervaring noem ik een goddelijke ervaring, voor iedereen, voor goddelozen net zo goed als voor katholieken, waaronder zij die denken dat ze het al weten omdat ze zich praktiserend katholiek noemen."

"De millenniumviering is een moment om met mensen in gesprek te gaan, en ook de volgende jaren een meer cultureel-religieuze programmering in Anderlecht op te zetten. Een mooi voorbeeld hiervan is de voordracht van Sebastien de Fooz over zijn voettocht naar Jeruzalem, of het gesprek dat ik heb over 'de spirituele waarden van de atheïst' met de vrouw van eerste schepen Fabrice Cumps (PS), een notoir papenvreter. Vanuit Sint-Guido, die op zoek ging naar het geluk en die vertrouwde op een goede afloop, willen we parallellen trekken naar vandaag."

Pelgrims vandaag
'Op zoek naar god' wordt in het feestprogramma subtiel benaderd. Er is het boek van Herman Loris, een historisch-kritische benadering van Guido van Anderlecht, met muzikale begeleiding door hommel­speler Jan Delcour (12/9), en een lezing in het Erasmushuis (13/9). Er is de première van de neobarokke 'Sint-Guidocantate' van de negentienjarige Anderlechtenaar Damien Rober door het Chorus Erasmus (9/9). Het religieuze komt ook bovendrijven in de wake, met Latijnse vespers gezongen door het Gregoriaans abdijkoor van Grimbergen (11/9).

En dan is er nog de 35-jarige Sebastien de Fooz, die over zijn voettochten naar Jeruzalem komt spreken. Claes: "Guido is in Jeruzalem geweest, en is als enige met een reliek terug thuis geraakt. In die tijd (de kruistochten waren een eeuw later, red.) vertrokken velen in de hoop nooit meer terug te keren. Niet dat ze per se van hun vrouw af wilden of zo, maar ze wilden ginds of onderweg sterven. De hoop te mogen sterven was een doel, want het leven hier was barslecht zodra de zomeroogst vanaf het einde van de winter begon op te raken, en de gewone man alle dagen met honger moest gaan slapen. 'Sterven op weg' is een mooie dood. Dit zet nog meer in de verf dat Sint-Guido vanuit zijn eigen armoede alles deelde. De pelgrimage zit mee in de hele spirituele zoektocht, al gaat het ook om een solidariteitswandeling. Niemand hoeft van ons naar Compostela, Rome of Jeruzalem, en al zeker niet naar het commerciële Lourdes. Veeleer leggen we het accent op de mentaliteit van de pelgrim, die zonder geld overgeleverd is aan de goedheid van mensen. Pelgrimeren is jezelf tegenkomen, door al het overtollige los te laten."

Een actuelere verwijzing naar Sint-Guido, die vee genas - vandaar nog de gezelschapsdierenwijding (16/9) -, is de aandacht van de Kerk voor ecologie. Pastoor Claes heeft gevraagd om geen drank in plastic bekers te verkopen, maar in glazen te serveren. En mogelijk wordt bij de kerktoren een observatorium opgezet om het tweede nest torenvalken te spotten. Dat alles bewijst hoe zo'n millenniumviering van een heilige meer kan zijn dan bedevaartsnijverheid.

Millenniumvieringen Sint-Guido, 8 tot en met 29 september op verschillende locaties, ingericht door het Kerkelijk Platform Sint-Guidomillennium (www.stguido1000.be en 02-523.02.20) en de gemeente Anderlecht (02-558.08.91 en cultuur@anderlecht.irisnet.be). Middeleeuwse markt (8 en 9/9) met wandelzoektocht (14 uur). Later dierenwijding en postzegeldagstempel (12/9), fakkeltocht (14/9), historische processie (15/9), solidariteitstochten (16/9) en tentoonstellingen en lezingen in het Erasmushuis. Later verschijnt het boek 1000 jaar verering Sint-Guido van Anderlecht. Het stripalbum Sinter-Wijer of Sint-Guido van Anderlecht van Castor werd herdrukt en is gratis verkrijgbaar bij de gemeente.