Wantoestanden in verzorgingstehuizen

In tien dagen tijd zijn twee Brusselse instellingen door de overheid gesloten na hygiënische verwaarlozing en gebrekkige voeding van de bewoners. De dood van een bejaarde in een ziekenhuis bracht de toestanden - die niet van gisteren zijn - aan het licht.

Maandag ging de bal aan het rollen, toen bekendraakte dat het private psychiatrisch verzorgingstehuis (PVT) Apollo in Anderlecht op vrijdagavond 10 oktober gesloten werd op last van de burgemeester. Er heersten weer de wantoestanden die zeven jaar geleden al gesignaleerd waren. De 33 bewoners sliepen op matrassen op de grond, zonder lakens. Ze moesten het stellen zonder verwarming. Hadden één badkamer voor allen. Liepen er vuil bij en kregen onbehoorlijk eten. De vaste telefoonlijn bleef er onbeantwoord.

Na verschillende klachten en controles (over een lange periode) greep de burgemeester in, na ruggenspraak met het kabinet van minister Benoît Cerexhe (CDH), bevoegd voor Dringende Medische Hulp. Het verdict luidde: onmiddellijke overplaatsing van de 33 psychiatrische bewoners. De senioren werden 'gedropt' in erkende verzorgingsinstellingen in het gewest en in Overijse. Wie jonger was dan 65 jaar, werd ondergebracht in verschillende Brusselse ziekenhuizen. Het gebrek aan bedden in verzorgingstehuizen maakte de dringende opvang er niet makkelijker op.

Héliotropes
Het verzorgingstehuis Schweitzer aan de Gentsesteenweg in Sint-Agatha-Berchem kon acht senioren opvangen - de recente, nog niet volledig bewoonde nieuwbouwvleugel bleek een godsgeschenk.

Eerder al, op 1 oktober, ving Schweit­zer elf senioren op, na de gedwongen sluiting van het rust- en verzorgingstehuis (RVT) Les Héliotropes in Sint-Jans-Molenbeek. Het Verenigd College van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie (GGC) van het Brusselse Gewest trok de exploitatievergunning onmiddellijk in.

Tien dagen eerder was een bejaarde uit Les Héliotropes op medische gronden opgenomen in een Brussels ziekenhuis. Toen de hulpbehoevende stierf, dienden de familie en het ziekenhuis bij de GGC een klacht in wegens een schrijnend gebrek aan hygiënische verzorging van de zieke in Les Héliotropes. Ook de voeding zou ondermaats zijn geweest vooraleer de bejaarde in het ziekenhuis belandde.

Controle ter plaatse wees uit dat ook de andere senioren 'te vuil' waren en 'gebrekkig gevoed', in de woorden van het kabinet van minister Evelyne Huytebroeck (Ecolo), lid van de GGC en belast met Bijstand aan Personen. Al enkele uren later werd het rusthuis gesloten in samenspraak met de gemeente Molenbeek; de reden was 'het niet verstrekken van hulp aan mensen in nood'. Dertig senioren mochten verhuizen, met enkel een koffertje bij zich.

Onbegrijpelijk is dat de instelling volgens het kabinet-Huytebroeck van dichtbij werd gevolgd door de GGC omdat er in het verleden uit alle richtingen al klachten waren geweest. Ook minister Smet is in de GGC bevoegd voor Bijstand aan Personen. Hij gaf in het verleden geen ruchtbaarheid aan de zaak.

Wat de noodtoestand in het Anderlechtse psychiatrisch verzorgingstehuis Apollo betrof, waarvoor de ministers Benoît Cerexhe (CDH) en Guy Vanhengel (Open VLD) bevoegd zijn, zou met een beschuldigende vinger kunnen worden gewezen naar de federale overheid. Die heeft de erkenning van een psychiatrisch verzorgingstehuis niet als verplicht in de wet ingeschreven, voor de gemeenschappen, dus ook niet voor het Brussels Gewest. Daardoor kan de exploitant alle normen aan zijn laars lappen zonder dat hij schuld treft, en zich als evenwaardig onder de psychiatrische verzorgingstehuizen profileren. Want wat niet verboden wordt, is toegestaan, zegt de Belgische wet.

Om in de toekomst het kaf van het koren te scheiden, ziet de GGC alleen heil in een ordonnantie waarin een Brusselse erkenning zou worden vastgelegd voor dit type instellingen. Aan een en ander wordt dezer dagen druk geschreven; een eerste lezing zou al over drie weken klaar kunnen zijn, zeggen ze op het kabinet-Cerexhe zich. Rond Nieuwjaar kan de tekst dan voorgelegd worden aan het Brussels parlement, het stemmen en aannemen van de ordonnantie ten vroegste in februari 2009, tenzij er een spoedprocedure wordt ingezet, maar daarvan is nog geen sprake.