Jean Harlez viert 100e verjaardag met release van 'Le chantier des gosses'

Zestig jaar lag Le chantier des gosses stof te vergaren in een doos, genegeerd door de instanties, onzichtbaar voor het publiek. Vandaag is de wonderlijke film van de 100-jarige Jean Harlez eindelijk waar hij thuishoort: op het grote scherm. Vanaf 8 juli in de zalen, mét de maker op de eerste rij.

“Ik maak geen films meer. Niet omdat ik zonder ideeën zit, maar omdat ik er genoeg heb gemaakt,” vertelt Jean Harlez. 100 jaar oud is de Molenbekenaar intussen, maar zijn partner Marcelle Dumont, een voormalige journaliste, vindt het nog nodig om te verantwoorden waarom ze volgende dinsdag niet met de metro maar met de taxi zullen afzakken naar Cinema Palace: “Te gevaarlijk, hij valt nogal makkelijk.”

Hun aanwezigheid moet een evenement maken van de eerste van een reeks vertoningen van Le chantier des gosses. Die wonderlijke film haalt je naar de Marollen van 1954, waarin ketten vol kattenkwaad vaders bretellen verknippen tot katapulten om de bouwploegen te verjagen die hun speelterrein bezetten, een stuk braakland onder het Justitiepaleis.

“Een film maken is als schilderen: je doet het zonder te weten waarom,” antwoordt Harlez op de vraag naar wat hem destijds bezielde. “Na de oorlog had ik het geluk dat ik drie jaar voor (filmpionier, red.) Charles Dekeukeleire mocht werken. Hij was geen prater, maar antwoordde wel als je vragen stelde, én ik zag hoe hij te werk ging.” Dekeukeleire zegde de samenwerking op toen hij zich op langspeelfilms toelegde. “Plots stond ik op straat met niets in mijn zakken.”

Op eigen kracht knutselde Harlez toen een filmcamera in elkaar. “Ik heb een diploma precisiemechaniek en kan met gereedschap overweg.” Toen het ministerie van Landbouw zijn kortfilm over een landbouwcoöperatie kocht, investeerde hij in een eigen langspeelfilm. “Ik wilde in een volksbuurt draaien, omdat ik zelf een kind van het volk ben. Mijn vader heeft zijn hele leven de signalisatie van de spoorwegen verzorgd, mijn moeder maakte het eten. Wij woonden toen in de Marollen. Daar kon je nog bij elkaar aankloppen voor hulp of een babbel. Op de set droeg ik geen pak maar een blauwe kiel. Ik stond aan de kant van de Marolliens.”

Le chantier des gosses werd niet opgekocht door een ministerie. Niemand wilde ervan weten. Expo 58 kwam eraan. “Brussel moest in een gunstig daglicht worden geplaatst, maar Jean filmde de sloppenwijk onder het Justitiepaleis. Dat zinde de autoriteiten niet,” zegt Marcelle Dumont, die zich over het scenario ontfermde. “Resultaat: de film bleef veertig jaar in blikken dozen zitten.”

Harlez smeet zich op educatieve films en deed ook het camerawerk voor zijn vriend Marcel Broodthaers. Pas in 1970 kon hij Le chantier des gosses afwerken. Een bioscooprelease volgde er niet. Het neorealistische kleinood dreigde verloren te raken in de plooien van de geschiedenis tot Cinema Nova er lucht van kreeg en de film in 2014 uitbracht, met een overrompeling tot gevolg. Deze zomer moet er helemaal een Belgische klassieker van maken. “En dat voor een film over straatkinderen,” zegt de 100-jarige met twinkelende ogen.

Le chantier des gosses speelt vanaf 8/7 in de zalen