Eerbetoon aan jazzrebel Tomasz Stańko: 'Een muzikant is geen kameleon maar zichzelf'

Zeven jaar na zijn dood eren acht voormalige studenten de geest van de Poolse jazzlegende Tomasz Stańko. Trompettist Tomasz Dąbrowski leidt het eerbetoon.

Tien jaar geleden reisde trompettist en componist Tomasz Stańko (1942-2018) naar Kopenhagen om er een workshop te geven aan negen Poolse en Scandinavische jazztalenten. Nu de meester er niet meer is, pikken de deelnemers van toen de draad weer op onder leiding van Tomasz Dąbrowski, ook trompettist en vurig bewonderaar van Stańko's unieke sound.

“Zijn poster hangt nog steeds boven mijn bed,” lacht hij. “Hij was het levende bewijs dat je het ook met uitdagende muziek ver kan schoppen. Hij heeft nooit willen behoren tot de hogere jazzcenakels, roeide vaak tegen de stroom op en toch groeide hij in Polen uit tot een celebrity. Maar boven alles wilde hij zijn eigen ding doen, tot in Amerika toe, waar zijn trompet in de serie Homeland voor koude rillingen zorgde. Zelfs in een standard als 'Stella by starlight' herkende je hem meteen. Tot ik hem tegenkwam, dacht ik dat een goede muzikant een kameleon is die zich aanpast aan zijn omgeving. Hij spoorde muzikanten aan om vooral trouw te blijven aan zichzelf. Door hem wilde ik ook als mezelf klinken.” Reden voor Dąbrowski om later zijn begeleidingsgroep The Individual Beings te noemen.

De trompettist herinnert zich hoe alle muzikanten wat geïntimideerd waren voor hun eerste ontmoeting. “Maar hij wandelde gewoon de kamer binnen, zei 'hallo' en begon te spelen. Hij was de 70 al voorbij, maar we voelden geen generatiekloof. Ik kon hem zowel aanspreken over trompetsolo's als over elektronische snufjes … én zelfs over hoeden en schoenen, waar we allebei een zwak voor hadden.” Uiteindelijk speelde het ensemble onder de naam Scandinavian Art Ensemble een vijftigtal composities, waaruit begin dit jaar een eerste volume werd samengesteld. “Niemand had erbij stilgestaan dat die muziek ooit zou uitkomen, maar nu is het album de ideale kapstok om een hommagetournee aan op te hangen. De opnames waren bijzonder, omdat ze de enige zijn in zijn latere carrière waarop hij niet de bandleider maar gewoon sideman is. Terwijl wij hem probeerden te overtuigen om zijn werk met ons te spelen, wilde hij vooral onze muziek horen.”

Die nieuwsgierigheid dwingt ook zeven jaar na Stańko's dood bewondering af. Maar het zijn bovenal zijn timing en ademhaling, zijn fysieke spel en de manier waarop hij zijn eigen taal en sound boetseerde, die inspireren. “Hij daagde zichzelf voortdurend uit, zijn hekel aan voorspelbaarheid is onze winst.”

De Tomasz Stańko Experience concerteert op 18/6 in Flagey, flagey.be