Viciosa doet Listen Festival dansen op latin: ‘Er is iets onweerstaanbaars aan die ritmes'

Wie regelmatig in clubs komt, weet het al langer: Latin-geïnspireerde dansmuziek is hot. Ook op het Listen Festival laten Vera Moro en Ricky Corazón van het Viciosa-collectief mensen dansen op de sensuele cadans van neoperreo, guaracha, aleteo, reggaeton en alles daartussenin.

“You know I’m on tonight, my hips don’t lie,” kirde Shakira twintig jaar geleden op een zwoele reggaetonbeat. Latinmuziek heeft altijd zonder verpinken op die heupen gemikt, geen pelvis blijft er onbewogen bij. Dat weten ook Vera Moro en Ricky Corazón, die met hun partycollectieven Viciosa en Gelatina steeds meer mensen doen booty shaken op reggaeton, neoperreo, aleteo, guaracha, dembow en aanverwante latingetinte (club)muziek.

Eind september bundelden beide Brusselaars hun krachten in Les Halles voor hun grootste event tot nog toe. Neoperreo-icoon Ms. Nina stond er te glimmen op de affiche, net als de Brusselse Kempenaar met Boliviaanse roots Susobrino.

“Zoveel mensen bij elkaar krijgen met onze muziek voelde tegelijk als een verrassing en een beloning,” glundert Vera Moro nog na in café La Biche in Sint-Gillis. De smile op het gezicht van haar confrater Ricky Corazón is minstens even groot. “Twee jaar geleden konden we ons niet inbeelden dat het allemaal zo groot zou worden, we dachten dat die muziek hier altijd niche zou blijven. Het is geweldig om te zien dat daar toch een publiek voor bestaat. En het wordt steeds talrijker.” Vera Moro knikt. “Dit lijken nog maar de eerste stappen, en dat geeft ons hoop voor de toekomst.”

Gelatina bestaat al een jaar of vijftien. Aanvankelijk draaide oprichter Ricky Corazón, die op zijn vierde met zijn ouders van Chili naar Brussel verhuisde, muziek wier navelstreng met Latijns-Amerika nog duidelijk zichtbaar was. Daar kwam verandering in toen hij dankzij gemeenschappelijke vrienden in contact kwam met Vera Moro, die opgroeide in Italië maar na een verblijf in Zuid-Amerika verliefd werd op reggaeton.

De twee besloten Viciosa op te richten, waarmee ze deze week het Listen Festival in vuur vlam zullen zetten, in een back-to-back dj-set samen met voormalig Viciosa-lid NMSS.

“Gelatina had lang stilgelegen, we zaten een beetje op een dood spoor,” legt hij uit. “We draaiden aanvankelijk gewoon Spaanstalige muziek, van rock over disco tot elektronische muziek en cumbia. Een paar jaar geleden heb ik Gelatina nieuw leven in geblazen, en toen ontmoette ik Vera. Dat zorgde voor een nieuwe vonk. De muziek van Viciosa was altijd elektronischer. De bpm’s lagen hoger. Dat was de impuls die ik nodig had. Samen zijn we in het gat gesprongen dat niemand leek te willen innemen.”

Een smeltkroes als Brussel lijkt de ideale biotoop voor een bloeiende latinscene. Maar het duurde dus even voor de stad mee hopte op de Latin-trein?
Ricky Corazón: Vreemd genoeg wel. Ik zag overal in Europa latinparty’s als paddenstoelen uit de grond schieten, maar hier in Brussel bleef het stil. Het leek alsof iedereen wachtte tot iemand anders de sprong zou wagen.
Vera Moro: Op Instagram volgde ik clubs als 2cperrea in Londen, Misantropical in Parijs en Puticlub in Berlijn. Ik zag ze allemaal succesvolle party’s met latinmuziek organiseren. Maar in Brussel was er enkel Susobrino met zijn Susonidos-avonden. Dus dachten we: laten we het zelf naar Brussel brengen.
Brussel is vaak trots op zijn diversiteit, maar in de praktijk leven gemeenschappen hier naast elkaar. De meest in het oog springende scheiding is natuurlijk die tussen de Franstalige en Nederlandstalige gemeenschappen: zij praten nauwelijks met elkaar. Maar je ziet het overal. Er is een grote Latino-gemeenschap in Brussel en we proberen hen te bereiken, maar het kost tijd. Wij willen bruggen bouwen, en de dansvloer leent zich daar uitstekend toe. Het is een van de enige plekken waar die grenzen tijdelijk verdwijnen.

Is de stad intussen bijgebeend?
Vera Moro: Het duurde even voor het publiek neoperreo, guaracha, aleteo enzovoort leerde kennen. Muziek met een latininvloed heeft het commercieel de voorbije jaren goed gedaan, je kon altijd wel reggaeton horen in grotere clubs als Bloody Louis. Brussel heeft een sterke FLINTA-gemeenschap (een acroniem voor ‘female, lesbian, intersex, non-binary, trans en agender’, red.) en hun evenementen creëerden de energie en inclusieve ruimtes die latinavonden echt deden opbloeien. Het is pas toen de queer gemeenschap party’s met latin clubmuziek begon te organiseren, dat de boel is geëxplodeerd. Dat wil niet zeggen dat onze events enkel voor queer personen bestemd zijn. Het is wat we leuk vinden, en toevallig zijn we allemaal queer. Dat we daarbij safer spaces voor die gemeenschap creëren, is mooi meegenomen. Maar de essentie is de muziek. Iedereen kan daarvan komen genieten.
Ricky Corazón: Absoluut. We zien het elke keer op onze feesten: vrouwen en queer bezoekers voelen zich hier comfortabeler en welkomer dan op traditionele Latijns-Amerikaanse muziekavonden, waar machismo nog vaak aanwezig is. De inclusieve energie die Vera beschreef is niet zomaar een bonus, het is een deel van de reden waarom mensen steeds terugkomen.

Het valt op dat je voor de meest edgy stuff vandaag in de queer gemeenschap moet zijn.
Vera Moro: Misschien is dat niet onlogisch, want queer personen zijn het gewend om normen te doorbreken en met cultuur te experimenteren, voortdurend ruimtes herscheppend om ze eigen te maken. Maar ik denk dat de populariteit van latinmuziek in clubs uiteindelijk te danken is aan reggaeton. Daddy Yankee liet een nieuw publiek het genre ontdekken met zijn hit ‘La gasolina’, en door artiesten als Bad Bunny en J. Balvin is het supermainstream geworden. Verwonderlijk is dat niet, er zit iets onweerstaanbaars in het ritme.
Je kan je als Europeaan niet voorstellen hoe aanwezig reggaeton is in de Latijns-Amerikaanse cultuur. Waar je ook gaat, er speelt altijd muziek – en die muziek is bijna altijd reggaeton. Je kan er niet aan ontsnappen, ze is er deel van het DNA.

Reggaeton is vaak bekritiseerd om zijn seksistische taalgebruik en machocultuur. Is het bizar om als queer gemeenschap net op die muziek in te haken?
Ricky Corazón: Natuurlijk. Maar er is ook een nieuwe generatie artiesten die die beeldvorming intussen heeft gedeconstrueerd. Daaruit is onder meer de neoperreo ontstaan, een soort van feministisch, queer antwoord op de reggaeton.
Vera Moro: Het komt erop neer dat de hele latinclubmuziekscene wordt aangevuurd door vrouwelijke of queer producers en artiesten. Het feit dat die nu steeds meer zichtbaarheid krijgen in Europa, vind ik héél bijzonder.

Er beweegt veel in de Latijns-Amerikaanse muziek, er lijken voortdurend nieuwe hybrides te ontstaan. Hoe komt dat?
Ricky Corazón: Goeie vraag. Deels komt het omdat die muziek thuis wordt geproduceerd, de democratisering van de computer heeft veel artiesten in Latijns-Amerika in staat gesteld zich zo te uiten. Veel van die nieuwe subgenres zijn in slaapkamers ontstaan. Platforms als SoundCloud en TikTok hebben van die lokale stromingen mondiale golven gemaakt.
Vera Moro: Latijns-Amerikaanse muziek is trendy, dj’s en producers die helemaal niets met latin te maken hebben, beginnen dit soort klanken te maken en te draaien. Het publiek verbreedt, maar daardoor verdwijnt ook een stuk van de authenticiteit. Tegelijk heb ik niet het gevoel dat wij op een trend inhaken, wij draaien die muziek omdat we die zo goed vinden. Ik zie het als onze taak om die liefde ervoor te verspreiden in Brussel en in Europa, zodat mensen ze gaan zien als een volwaardig muziekgenre dat ook buiten de hype bestaansrecht heeft.
Ricky Corazón: Precies daarom nodigen we ook artiesten uit Latijns-Amerika uit, en niet de Europese kopieën die er enkel commercieel voordeel uit willen halen.
Vera Moro: Het helpt ook wel dat de meest grensverleggende artiesten Spaanstalig zijn. Kijk naar Arca, uit Venezuela, of de Spaanse Rosalía. Ze worden geroemd door artiesten als Björk en Kanye West, die zelf ook grenzen verlegd hebben.

Wat is de nieuwste hype in de latin clubmuziek?
Vera Moro: Ik hou erg veel van guaracha, muziek die in de drugskartels van Medellín is ontstaan, waarbij dj’s traditionele Latijns-Amerikaanse melodieën zoals cumbia of vallenato mengden met housebeats. Daar is nu een hardere, snellere variant van aan het ontstaan: uwuaracha. We hebben al enkele van die dj’s die die muziek draaien naar onze party’s gehaald, ik denk dat we er binnenkort nog veel meer van gaan zien.

Jij bent niet opgegroeid in Latijns-Amerika, Vera. Hoe is die muziek bij jou onder de huid gekropen?
Vera Moro: Ik ben geboren in Verona, zowat de meest fascistische stad van Italië. Als queer persoon kon je er op elk moment in elkaar geslagen worden, of je huis werd met graffiti beklad. Mijn moeder was altijd superbezorgd dat mij iets zou overkomen als ik de straat op trok. Op mijn zestiende ben ik een jaar in Chili gaan wonen. Ik ben toen intensief naar reggaeton beginnen te luisteren. Ik kende alle teksten van buiten, zo heb ik Spaans geleerd. Ik begon te dj’en, maar aanvankelijk draaide ik techno en andere dingen. Pas toen ik besliste om mijn liefde voor de Latijns-Amerikaanse cultuur en die voor dance samen te voegen, is alles in een stroomversnelling geraakt. Als Erasmus-student ben ik daarna in Brussel beland. Vanaf de eerste seconde wist ik: dit wordt mijn plek. Ik weet niet waarom, ik hield van de vibe.
Ricky Corazón: Er is iets speciaals aan Brussel. Ik heb geprobeerd om weer in Chili te gaan wonen, maar ik vond het te moeilijk. Alles is er geprivatiseerd. In Brussel heb je een vrijheid die je nergens anders vindt.

Zou je ginds wel willen gaan draaien?
Vera Moro: Ik heb daar over nagedacht, maar ik denk dat raar zou zijn. Wat kan ik als Europeaan ginds toevoegen? Latijns-Amerikaanse muziek draagt een hele geschiedenis met zich mee, mensen zijn er door een maatschappelijke strijd gegaan die wij ons nauwelijks kunnen voorstellen. Muziek is altijd een manier geweest voor hen om te bestaan, te overleven en zich te ontplooien.
Ricky Corazón: Ik voel hetzelfde. Toch doe ik in januari een mini-tour door Zuid-Amerika. Ik wil contact maken met de mensen en inspiratie opdoen. Ik vind de link tussen Latijnse clubmuziek en traditionele muziek fascinerend. Het is anders dan Europese elektronische muziek; in techno of house hoor je die roots veel minder.
Vera Moro: Ik vind dat als je deze muziek wilt draaien en vertegenwoordigen, je moet weten waar ze vandaan komt. Je moet jezelf onderwijzen: hoe is ze ontstaan, wat betekent ze, waar wordt ze gespeeld, door wie? Latijns-Amerikaanse muziek draagt een hele geschiedenis met zich mee; de mensen daar hebben een sociale strijd doorgemaakt die wij ons nauwelijks kunnen voorstellen. Muziek is altijd een manier geweest voor hen om te bestaan, te overleven en te bloeien. Venezolaanse raptor house, Colombiaanse guaracha: elke muziek heeft een betekenis, een verhaal, en het is belangrijk dat te kennen. Aan de andere kant is het interessant om te zien hoe deze muziek evolueert en iets anders wordt, hoe ze zich losmaakt van traditie terwijl ze toch verbonden blijft met deze hele explosie van wat nu vaak “Latin club” wordt genoemd.

“Te invito esta noche a perder el control,” zingt de Chileense neoperreo-pionier Tomasa del Real in haar nummer ‘Perra del futuro’. Veel latin clubmuziek is expliciet seksueel getint.
Vera Moro: Tomasa del Real sexualiseert zichzelf zodat anderen dat niet doen. Dat is iets heel feministisch en empowerend, en vrij nieuw in deze scene, waar feministische perspectieven niet altijd aanwezig zijn geweest. Kijk, deze muziek gaat niet over geil zijn of seks zoeken, maar over seksuele bevrijding, over gelukkig zijn met jezelf en genieten van het moment.
Ricky Corazón: Het gaat erom je seksuele vrijheid te gebruiken om plezier te hebben, te bestaan, jezelf uit te drukken. We willen vooral warme avonden creëren, met veel licht, waar mensen zich verbonden voelen en samen dansen.
Vera Moro: Het gaat minder om individueel escapisme dan bijvoorbeeld techno in Europa. In de VS is er een sterke link met de zwarte gemeenschappen van Chicago en Detroit, waar house en techno zijn geboren. Deze steden voedden elektronische muziek als een gemeenschappelijke, expressieve uitlaatklep, diep verweven met lokale sociale en culturele bewegingen. Die geschiedenis van innovatie en verzet beïnvloedt hoe mensen daar clubcultuur benaderen, en je ziet echo’s daarvan in de energie van latin clubnachten vandaag.

Die impact op feestgangers is real. Wat is het mooiste compliment dat jullie van bezoekers hebben gekregen?
Vera Moro: Op een van onze feesten in La Fabriek stuurde een trans vrouw me een bericht waarin ze schreef dat ze erg emotioneel was geworden toen ik ‘Fronteo’ van Plan B draaide, een reggaetonklassieker. Het was een van de eerste nummers waarop ze uitging nadat ze was uitgekomen als trans. Ze is Zuid-Amerikaans, en het raakte haar diep om dat nummer in Brussel te horen. In Les Halles stond ze de hele tijd op de eerste rij. Dat was zó lief om te zien. Ik vind het prachtig om te merken dat onze feesten een vorm van bevrijding kunnen zijn.

NMSS, Vera Moro en Ricky Corazón draaien back to back op 7/11 in C12, het Listen Festival vindt van plaats van 4 tot 9/11, listenfestival.be