Toneelhuis

Kurt Van der Elst

| Werken en Dagen van Toneelhuis

Review

Korte geschiedenis van de mens

Michaël Bellon
© BRUZZ
25/01/2025

FC Bergman schetst - redelijk monumentaal en met een veelkleurig palet - een korte geschiedenis van de mens. Van toen die voor het eerst een ploeg in de aarde stootte, tot die aarde bedekt en bedolven raakte met al wat uit de aardse bronnen werd geput.

Meer dan vijftien jaar inmiddels onderhoudt het Antwerpse gezelschap FC Bergman tot ver in het buitenland een reputatie als ambitieuze beeldenmakers en verhalenvertellers. De ploeg die tegenwoordig deel uitmaakt van de artistieke ploeg van het Toneelhuis stapt nog immer fluks en vol zelfvertrouwen de scène op.

Na het bevreemdende, nogal rechtlijnige The Sheep Song, waarin eerder het individu centraal stond, nu in Werken en dagen, dat verwijst naar een geschrift waarin de Griekse dichter Hesiodos in 700 voor Christus de kunst van het landbouwen koppelde aan een handleiding voor het leven.

Ongerept

Hesiodos pamflet klonk toen al een beetje als een prelude op onze dappere maar weinig geslaagde poging om natuur met cultuur te verzoenen, terwijl we voortdurend akkerbouw met roofbouw verwarden. Om ons uit de aardse klei te trekken, hebben we hem uitgeput en vernield. En als straf voor die erfzonde, verlangen we nu terug naar de ongerepte natuur.

We weten het allemaal niet meer zo goed. We stemmen voor politici die de tijd van toen zeggen terug te brengen, maar eigenlijk kiezen voor het primaat van de economie. Vanuit de fermette zingen we opnieuw de lof van Stijn Streuvels, Emile Claus en Constant Permeke, maar we installeren kliklijnen tegen ‘agrobashing’, en beantwoorden stikstofakkoorden met boerenprotest.

Voor FC Bergman zijn dat allemaal bespiegelingen die je als toeschouwer zelf kan maken. Je mond houden en iets zeggen door het te tonen - dat vooral is waar Stef Aerts, Marie Vinck, Joé Agemans, Fumiyo Ikeda en co goed in zijn. Zonder boerenepisch gevloek, maar met stilzwijgend vernuft, prachtig uitgelichte decorstukken en scenische verrassingen, timmeren ze handig een reeks tableaux vivants in elkaar, opgebouwd uit wat ze stelselmatig opdelven: een veelkleurig erts, dat steeds meer plaats opeist tussen de grauwe sepiatinten.

De ‘kip en het ei’ denk je, en ‘de boer…, hij ploegde voort’. ‘Aarde’, ‘zaaigoed’, ‘hooi’ zie je, en ook een ‘schuur’, ‘vuur’ en ‘stoom’. Werken, brassen, slapen. Neuken, baren, sterven. Dorsvlegel, stoommachine, robot.

Uiteindelijk is Werken en dagen wel degelijk een ecologische fabel. Maar dan met een indrukwekkende beeldentaal die het agrarische, het aardse en de menselijke kunde eert met het artistieke, het sublieme, en de kunst die er het resultaat van is. Er schiet ook behoorlijk wat humor op tussen de esthetiek. Want FC Bergman vergeet niet het filmische en naturalistische pardoes te doorbreken met het abstracte en kolderieke.

Wat begon met een echte kip, eindigt uiteindelijk met een kunstmatige hond. Of u wat daar allemaal tussenin zit nog te zien kan krijgen, hangt ervan of deze voorstellingenreeks uit het Kaaitheater-programma (op verplaatsing in Zaventem) echt de Belgische dernière was. Misschien mogen we nog hopen op een herneming op het Theaterfestival.

Werken en dagen van FC Bergman/Toneelhuis is nog te zien op 25/1 in CC De Factorij in Zaventem (wachtlijst), www.kaaitheater.be

Iets gezien in de stad? Meld het aan onze redactie

Site by wieni