'Ook rugby is niet immuun voor racisme'

Rugby een mannensport? Daarmee moet je niet afkomen bij Catherine Tilkens (51). Zij begon met een paar vriendinnen de eerste vrouwelijke rugbyploeg van het land en werd de eerste vrouwelijke voorzitter van een mannenrugbyploeg. De evolutie van het damesrugby in België ziet ze als een erkenning.

'D e mannen waren er helemaal niet voor te vinden dat wij rugby zouden spelen," zegt Tilkens. "Ook mijn man aanvankelijk niet. We hebben jarenlang moeten strijden, onder meer om een eigen competitie te kunnen oprichten. We hebben de smaak voor de sport te pakken gekregen door langs het veld naar onze mannen te kijken. We waren echt gepassioneerd. Ons debuut maakten we op een plaatselijk toernooi na een paar trainingen door een van de mannen. Dat was in 1981. Daar is het Belgische damesrugby eigenlijk ontstaan."

De charme van rugby had Tilkens meteen ingezien. Een sport waarin je alleen niets bent en collectief moet strijden om te overwinnen. Haar passie kon ze in de loop van de jaren 1980 steeds meer overbrengen en zo ontstond een volwaardige damesploeg. "We speelden regelmatig oefenmatchen omdat er nog geen damescompetitie was. Dat liep wel lekker, vooral de sfeer was uitstekend. In de loop van die jaren 1980 zijn er nog andere damesploegen opgericht. Maar het was wachten tot 1996 voor we onze eigen competitie hadden. Wij zijn toen uiteraard toegetreden met Ovalie Kituro." Dat was zonder Tilkens omdat zij tussen 1989 en 1999 haar spelersplunje aan de haak hing: ze kreeg in die periode drie kinderen, die vandaag uiteraard rugby spelen. Na 1999 ging ze opnieuw rugbyen en sleepte ze onder meer een beker van België en twee titels in de wacht.

"In het damesrugby is een van de problemen dat heel wat speelsters spelen tot ze mama worden en daarna niet terugkeren. Er is een redelijk groot verloop. Een ander probleem is dat stevige dames komen spelen om af te vallen, maar we hebben die stevigere dames ook wel nodig. (Lacht) Maar we zien wel een evolutie in het damesrugby. Er zijn meer speelsters en vooral meer ploegen."

"Het Belgische damesrugby speelt nog niet op een hoog niveau. Er is een groot verschil met de top. Dat is ook logisch omdat we hier nog niet zo lang bezig zijn. In Engeland spelen vrouwen al sinds 1945 rugby! Maar het gaat in de goede richting. Op vergaderingen bij de rugbybond wordt er ook meer over gesproken. Dat zie ik als een erkenning voor het werk dat we al die jaren hebben verricht."

Strijd tegen racisme
De Belgische rugbybond is sinds kort gestart met een campagne om dames aan te trekken voor rugby sevens, een variant met zeven spelers die meer loopwerk en minder contact inhoudt. Rugby sevens wordt op de Olympische Spelen van Rio de Janeiro in 2016 gespeeld, en daar zouden ze graag een Belgische delegatie zien. "Het is zeker een goede zaak, het zorgt voor visibiliteit. Maar het zal erg moeilijk worden om ons te plaatsen. Je hebt nu eenmaal heel wat Europese landen waar rugby een echte traditie is. De plaatsen zullen duur zijn. Waren we een Afrikaans land, dan hadden we een veel grotere kans gehad."

Tilkens is vandaag nog steeds rugbyspeelster bij Ovalie, al doet ze het wat rustiger aan. Maar trainen doet ze nog steeds voluit en af en toe pikt ze speelminuten mee. Ze is vandaag vooral voorzitster van BUC Sint-Joost-ten-Node, een positie die ze vijf jaar geleden als eerste vrouw in ons land innam. "Ik ben al jarenlang actief in de club en als dank voor dat werk hebben de spelers me als voorzitster voorgedragen. Dat is uiteraard zeer leuk, al is het wel heel veel werk. Onze club is op vijf jaar tijd enorm gegroeid. We tellen vandaag 350 leden, hebben een nieuw synthetisch veld en er wordt gewerkt aan ons clubhuis. Het is een echte onderneming. Vooral het onderhouden van de menselijke contacten is moeilijk, het regelen van conflicten bijvoorbeeld. En de steeds grotere aanwezigheid van geld in zo'n onderneming maakt het er niet beter op. Sport evolueert en de inbreng van geld is logisch. Maar rugby is een passie voor mij, dat doe je als vrijwilliger. Jammer genoeg is dat voor velen niet meer het geval."

BUC staat bekend als een familiale en volkse club die iedereen met open armen ontvangt. Dat is niet bij alle clubs het geval. Het multiculturele karakter is voor sommigen een probleem. "Wij hebben zestig à zeventig verschillende nationaliteiten in onze club. Sport is een belangrijk instrument voor integratie, maar spijtig genoeg horen we steeds meer racistische opmerkingen op en rond het veld. Daar strijden we nu tegen. We dachten dat we immuun waren voor dat racisme, maar jammer genoeg is dat niet het geval."

"Bij sommige clubs is het ledenbestand veel minder divers. Zij hebben achthonderd à duizend leden en zijn eerder elitair. Die grote clubs leggen wachtlijsten aan en voeren daarmee een selectie door. Dat is bij BUC niet het geval. Ik ken zowat al onze leden."

Tilkens heeft nog één jaar voorzitterschap voor de boeg. Of ze er een derde termijn aan gaat breien, is nog onzeker. "Het vraagt echt wel veel werk. Ik ben er hard over aan het nadenken, want ik wil de club niet verlaten in volle opmars. Misschien kan ik een andere functie uitoefenen. Mijn voornaamste ambitie blijft dat BUC goed draait. Het is en blijft mijn passie. Glimlachende spelers en ouders die me bedanken voor de passie die ik heb overgebracht. Daarvoor doe ik het."