Praat achteraf: Onze vriend Jan

Af en toe moet ik het over voetbal hebben. Vooral als ik van al de rest depressief word. Het excuus dat ik dit keer bedacht heb, heet Johan Boskamp. Die man is altijd wel ergens te zien, zijn werkplek was en is meestal Brussel, en hij behoort tot onze cultuur.

Johan Boskamp is goed op weg om de nieuwe Raymond Goethals te worden. Mensen krijgen niet genoeg van zijn bijdragen. Omdat hij zo vaak en zo hard lacht, en omdat het expliciete taalgebruik waarmee hij zijn gesprekspartners een klap voor de eikel verkoopt, bevrijdend werkt voor al wie altijd braaf van de Rotterdamse straat is weggebleven. Ik vind Boskamp vooral intrigerend omdat hij, net als Goethals zaliger, bijna uitsluitend met voetbal bezig is. Als om vier uur 's nachts een vriendschappelijke wedstrijd tussen Bhutan en het tweede elftal van Brann Bergen wordt uitgezonden, dan kijkt hij. Voetbalboulimie is een existentiële kwestie die mij bovenmatig interesseert.

Een tijd geleden heb ik me wat oude voetbaltijdschriften aangeschaft. Foot-magazines uit de tijd dat ik nog te klein was om ze zelf te kopen en zo de eeuwige voetbalsoap echt goed te kunnen volgen. Ik beleef de hoogtepunten van weleer nu dus in sneltempo opnieuw. Bovendien levert journalistiek van dertig jaar geleden soms geestige lectuur op, waarin uiteraard ook geregeld sprake was van Johan Boskamp, die 1974 tot 1982 bij RWDM voetbalde.

Het allereerste nummer van Foot verscheen in januari 1982, precies dertig jaar geleden. De redactie, waartoe onder meer François Colin, Carl Huybrechts en Frank Raes behoorden, was blijkens het colofon gevestigd in de Finstraat 4, in het Molenbeek van Boskamp. In dat eerste nummer staat een interview met Raymond van het Groenewoud dat past in ons thema. "Soms denk ik dat ik té veel van voetbal hou," luidt het citaat van de zingende liefhebber in de kop. Hij speelde op dat moment in de reserveploeg van vierdeprovincia­ler Wemmel ('het laagste wat nog officieel genoteerd wordt'), en "als ik het geluk heb om met tien mensen te spelen die niet in conditie zijn, dan spring ik eruit."

Raymond werd supporter van RWDM toen hij naar een Antwerp-RWDM ging kijken en mannen als De Bree, Boskamp en Polleunis het veld op zag komen: "Ik dacht dat het een rugbyploeg was." Hij raakte bevriend met een aantal spelers en schreef het lied 'Het verschil met mijn vriend Jan', over de kloof die er in discipline en mannelijkheid scheen te gapen tussen hem en Jan Boskamp. De meest prangende verzen uit dat lied zijn: 'Maar aan de andere kant / Hoe zit het met Jan? / Dat heeft hij mij nog nooit verteld'.

In het tweede nummer van Foot staat vervolgens een lezersbrief van ene Jean-Paul Van Ransbeeck uit Overijse: "Graag zou ik in één van Uw volgende uitgaven een artikel zien verschijnen over Johan Boskamp, die volgens mij sinds 1974 tot nu een stempel van klasse, talent en jeugdpolitiek op het Belgisch voetbal heeft gedrukt. Hij heeft er zeker recht op." Het onderschrift van de redactie op die brief gaat als volgt: "Laat ons het maar onmiddellijk stellen: wij laten ons niet, hoe vriendelijk en met overtuiging ook gevraagd, 'chanteren' door vragen van deze aard."

Het lijkt er sterk op dat die lezersbrief gefingeerd was, want in Foot nummer 3 is het al zo ver. Interview met Johan Boskamp: "Soms doe ik dingen waarvan ik denk: dat is niet normaal meer op een voetbalveld." Het hele interview gaat over zijn viriele speelstijl en zijn bijzondere 'kwaliteiten' als communicator. We lezen dat hij tijdens zijn eerste vier wedstrijden in België telkens een gele kaart kreeg en in acht jaar vijf trainers versleet, maar dat de Belgen 'qua hard voetbal en afbluffen' sindsdien veel bijgeleerd hebben. Toch is ook de andere Boskamp (al) zichtbaar: hij is bij RWDM al de facto speler-trainer, er is sprake van mogelijke buitenlandse avonturen, hij gaat het komende WK integraal en intensief volgen om er wat van op te steken, en vooral: hij houdt zich buiten zijn uren intensief met de jeugdspelers bezig.

Van het Groenewoud heeft dat goed aangevoeld: ook Boskamp was niet zozeer een echte vent, voetbalverslaafden zijn het liefst van al nog kind.