Via voetbal de wereld verbeteren

Sigurd Vangermeersch (41) ruilde onlangs zijn baan van adjunct-kabinetschef bij minister van Begroting en Financiën Guy Vanhengel (Open VLD) voor die van ontwikkelingshelper in Rwanda. Sinds oktober vorig jaar woont hij met echtgenote Khadija Zamouri (40), haar zonen Nour (14) en Haroun (12) en hun dochtertje Aya (2) in Kigali.

'De aanpassing is zwaarder geweest dan ik gedacht had," zegt Sigurd Vangermeersch. "Dat had vooral te maken met het feit dat ik hier met mijn familie neerstreek. Dat geeft je heel veel kopzorgen: een huis vinden en inrichten, zorgen dat je een auto hebt, dat de kinderen naar school gaan. In Brussel gingen ze naar het Nederlandstalig onderwijs terwijl ze hier in het Frans school lopen. Het zijn moeilijkheden die ik in het begin wat onderschat had. Maar nu bevalt het mij hier beter en beter."

Het is wat men een late roeping noemt. "Al vanaf ik afstudeerde, wou ik naar het buitenland gaan. Ik had ook een specialisatie Internationale Samenwerking achter de rug, maar om tal van redenen is het er nooit van gekomen." Twee jaar geleden kwam hij terecht op een lijst van wervingsreserve en enkele maanden voor hij vertrok kreeg hij een aanbod om te werken voor de Vlaamse Vereniging voor Ontwikkelingssamenwerking en Technische Bijstand (VVOB). "Ik had zoiets van: 'ik ben nu veertig en waarom niet?'. Khadija zag het ook goed zitten."

Geen liefdadigheid
Op dit ogenblik is het voor Vangermeersch nog "te veel vergaderen, veel bureauwerk en iets te weinig op het terrein. Ik probeer het eerste jaar zonder ongelukken door te komen. Daarna kan ik eigen accenten leggen, op het terrein aanwezig zijn." Achter het werk van de VVOB staat hij honderd procent: "Het project waar we hier veel lof voor krijgen, tot de minister van Onderwijs toe, is dat van School Management: het vormen van schooldirecteurs. Vaak zijn het mensen die enkel lager onderwijs gevolgd hebben en geen pedagogisch diploma hebben. Wij geven hen vorming: hoe plan je een schooljaar, hoe stel je een budget op. Het is zo succesvol, dat het ministerie van Onderwijs ons gevraagd heeft het project open te trekken naar álle scholen van Rwanda: zeshonderd secundaire scholen en drieduizend lagere scholen."

"Er is wel degelijk een verschil tussen een witte pater en mij," benadrukt Vangermeersch. "Bij het VVOB doen we niet aan ontwikkelingshulp 'in functie van'. Wij werken samen met plaatselijke partners: de ministeries, de scholen, de administraties. Het zijn zij die bepalen wat nodig is, pas dan schieten wij in actie. Het is geen liefdadigheid, het is internationale solidariteit."

Aangenaam leven
Hoe valt het leven voor een Brusselaar in Kigali mee? "In onze situatie - een gezin met drie kinderen - is het leven eigenlijk gemakkelijk. Er is een Belgische school, Franstalig weliswaar maar het is vrij goed onderwijs. Er zijn veel expats; in de klas van Haroun alleen al zitten zes Nederlandstalige kindjes. Het is hier ook veilig, je kan ook 's nachts perfect in de stad rondwandelen. Er is sportinfrastructuur - je kan gaan zwemmen of tennissen. En ook de medische infrastructuur is in orde. Voor een expat die goed verzekerd is en een goed loon heeft, is het leven hier zeer aangenaam. Er zijn veel ergere landen in Afrika om als buitenlander terecht te komen."

Het is bekend dat president Paul Kagame de teugels strak in handen houdt. Te strak? Het regime is autoritair, en sommigen spreken zelfs van een regelrechte dictatuur. Vangermeersch nuanceert: "We leven in Afrika. In veel landen rondom ons heerst chaos. Er is weliswaar ook in Rwanda veel armoede, maar hier is men erg - euh - gedisciplineerd, en dat is een erg diplomatisch gekozen woord. Er wordt gewerkt, en ook de overheid werkt; er wordt goed bestuurd. Ik weet dat er erg kritische rapporten bestaan over het democratisch gehalte van Rwanda. Een democratische modelstaat is het zeker niet, maar het is al zo moeilijk om ook in Europa een democratische modelstaat te zijn. Maar men wil hier vooruit. Onlangs is hier een heus winkelcentrum geopend, een kleine versie van de City 2, met een supermarkt en allerlei winkels. Dat wil toch zeggen dat er iéts van koopkracht is. Al zijn er veel problemen hoor, maar men tracht er aan te werken.

Zware trauma's
Rwanda is een land met zware trauma's. Twaalf jaar geleden werden bijna een miljoen mensen vermoord tijdens de genocide. "Daar wordt weinig over gesproken. Officieel bestaan er geen Hutu's en Tutsi's meer, maar ik kan mij niet van de indruk ontdoen dat er nog een grote kloof is in de samenleving. Als je moeder, zussen en broers vermoord worden door de buurman, dan is dat niet iets dat je licht vergeet. Men huivert terecht van die verhalen van de genocide. Maar - en dat kan vreemd klinken - er zijn ook positieve dingen te vertellen. Ik hoor ook verhalen van Hutu's die Tutsi's gered hebben. Niet iedereen heeft meegedaan. Bij ons werkt een vrouw die Tutsi was, en verstopt werd in het huis van een Hutu. Die zijn later ook getrouwd - dat is een mooi verhaal. Ik vind het een beetje oneerlijk dat we na twaalf jaar Rwanda nog altijd door die genocidebril bekijken, terwijl wijzelf ook voor een deel een verantwoordelijkheid dragen. We moeten Rwanda de kans geven om een ánder land te zijn."

Voetbal
Iets anders, nu. Voetbal. Sigurd Vangermeersch, zelfverklaard voetbalfreak, heeft het getroffen in Rwanda. "Rwanda heeft ongelooflijke voetbaltalenten. Het land is voetbalzot. Jongeren trappen dagelijks tegen een bal. Ze zijn technisch begaafd en bijzonder atletisch. Door het leven op grote hoogte hebben de kinderen van kindsbeen een bijzonder groot uithoudingsvermogen, te vergelijken met de Ethiopische afstandslopers. Neem nu dat ploegje in Kinigi, waaraan ik de truitjes van FC Herent heb gegeven. Die hebben een eigen lokale competitie opgestart en wandelen elke week vijf kilometer om tegen gelijkaardige ploegjes te spelen. Maar daar zit talent tussen! Met een wat beter doordachte en professionele aanpak zouden er ongetwijfeld meer Tchité's, Mbonabucya's en Kalisa's rondlopen op de Belgische voetbalvelden."

"Eigenlijk zou ik graag willen meewerken aan het organiseren van sportstages voor Rwandese jongeren en lokale voetbalcoaches. Het zou toch mooi zijn als we Brusselse voetbalploegen kunnen motiveren om gedurende één maand een voetbalkamp te geven voor jonge voetbalcoaches. Dat hoeft echt niet veel te kosten. Enkele vliegtuigtickets en wat hotelkosten. De Brusselse voetbalploegen kunnen zich dan meteen overtuigen van het Rwandees voetbalpotentieel," zegt Vangermeersch. "Weet je, ik heb eigenlijk een verborgen ambitie. VVOB is in Rwanda actief op het vlak van leerplannen voor het secundair onderwijs. Het zou toch prachtig zijn als we met Brusselse of Vlaamse sportscholen een leerplan 'sporthumaniora' kunnen uitwerken. Ik ken zo al een dozijn Rwandese scholen die staan te springen om een sectie sport in te richten. En als we daarbij dan op structurele manier de Brusselse voetbal- of basketbalwereld kunnen betrekken, dan zou dat echt prachtig zijn. Ik weet wel dat sommige 'klassieke ontwikkelingswerkers' hun neus ophalen voor dergelijke internationale samenwerking, maar ik vind het idee prachtig."

:: Contact: svangermeersch@gmail.com