Expo toont effect Brusselse lichtvervuiling op nachtvlinder

Met een expo in Ter Kamerenbos focust de Brusselse kunstenaar Adrien Lucca op lichtvervuiling en de negatieve impact ervan op nachtvlinders zoals de groot avondrood.

Wie denkt aan bestuivers in de natuur, denkt wellicht in de eerste plaats aan bijen die in het volle daglicht die taak opknappen. Maar wanneer de schemering valt, is de groot avondrood een van de beestjes die de nachtshift voor hun rekening nemen. Het is een veelvoorkomende nachtvlinder met een lange roltong, het oprolbare orgaan waarmee nectar uit de bloem kan worden opgezogen.

“Daarmee kunnen ze dieper dan bijen naar nectar zoeken, handig om uit bloemen van planten zoals kamperfoelie te slurpen,” zegt kunstenaar Adrien Lucca, wiens expo À l'aube du crépuscule momenteel loopt in galerie LMNO aan het Ter Kamerenbos. In de tentoonstelling focust hij specifiek op de manier waarop de groot avondrood zijn voedselbronnen spot.

“Terwijl mensen in het pikdonker van de nacht als het ware kleurenblind worden, kan de groot avondrood nog altijd kleuren zoals blauw, groen en ultraviolet onderscheiden.” Zo herkent de nachtvlinder de smakelijkste bloemen door bepaalde kleurschakeringen.

In de expo laat de kunstenaar de bezoeker door de ogen van dit insect kijken aan de hand van lichtinstallaties, sculpturen, schilderijen en tekeningen – gebaseerd op wetenschappelijke data over hun visuele vermogens. Lucca heeft een achtergrond in hedendaagse kleurwetenschap, zette zijn eigen laboratorium op, en werkt, in het kader van een samenwerking met de Gluon, ook samen met de VUB en het Museum voor Natuur­wetenschappen. In die laatste instelling zal hij volgend jaar een nieuwe expo opzetten die verder ingaat op een problematiek die hij in LMNO al zijdelings aankaart.

“Het overmatige gebruik van kunstlicht 's nachts en van de huidige ledverlichting in het bijzonder, maakt dat de groot avondrood de kleuren van veel bloemen anders waarneemt, of ze in het ergste geval helemaal niet meer kan zien,” zegt Lucca. Dat maakt de nachtvlinders een van de vele slachtoffers van lichtvervuiling in de stad.

“Nachtvlinders hebben niet de luxe om veel tijd en energie te verliezen: ze moeten zo snel mogelijk genoeg voedsel verzamelen voor het licht wordt en voor vogels ze kunnen bejagen. Door lichtvervuiling wordt dat steeds moeilijker, wat ook negatieve gevolgen heeft op het vlak van bestuiving.”

Wetenschappers beseffen dat probleem steeds beter, maar de implementatie van hun inzichten in de praktijk blijkt een ander paar mouwen. Al beweegt er wel wat, zo is er jaren geleden al oranjerode nachtverlichting geplaatst op bepaalde plekken in Brussel, waaronder de site van het Rood Klooster. In de eerste plaats voor vleermuizen, maar die lampen zouden ook beter zijn voor nachtvlinders, zegt Lucca, al vindt hij die innovatie nog niet ver genoeg gaan.

De kunstenaar werkt voor zijn volgende tentoonstelling in het Museum voor Natuurwetenschappen aan een installatie die verdere actie moet inspireren. “Met veranderend licht en kleuren, want de noden van nachtdieren qua zicht veranderen tijdens de nacht. En met een beetje ultraviolet licht, ook heel belangrijk voor hen om goed kleuren te zien.”