Weren Brusselse cultuurtempels Israël? 'Wettelijk verplicht’ vs ‘Elke artiest is welkom'

Na de heisa over het geannuleerde concert met een Israëlische dirigent in Gent, dringt de vraag zich op hoe Brusselse cultuurhuizen kijken naar samenwerken met Israëlische artiesten. “We zijn al een tijd met een boycot tegen het regime bezig”, klinkt het bij KVS en Les Halles in Schaarbeek. “Want programmeren is aan politiek doen.”

“Een boycot tegen Israël? Daar zijn we al twee jaar mee bezig”, zo reageert Michael De Cock op de vraag of hij ook het optreden van de Israëlische dirigent zou annuleren. De Cock is artistiek leider van de schouwburg KVS. “Wij hebben toen de verklaring mee ondertekend dat wij een Apartheid Vrije Zone willen zijn. Dat betekent dat wij niet samenwerken met artiesten en organisaties die een genocide ondersteunen.”

“In de praktijk is dat voor ons niet zo moeilijk", aldus De Cock. "99 procent van de theatergezelschappen hebben hun samenwerkingen met Israëlische overheidsinstellingen al stopgezet. Maar wij proberen dat ook door te trekken naar Europese bedrijven die de genocide steunen. Daarvoor volgen we de aanbevelingen van Towards Apartheid Vrije Zone.”

Programmeren is altijd aan politiek doen, aldus De Cock. "Medewerkers uit Zuid-Afrika verzekeren mij trouwens dat de internationale boycot een cruciale rol heeft gespeeld in de val van het apartheidsregime.”

Volgens De Cock heeft een statement laten ondertekenen of vragen dat artiesten zich uitspreken weinig zin, zo reageert hij op de vraag van Gent Festival van Vlaanderen voor de Israëlische dirigent. “Voor mij hoeft niemand zich verplicht uit te spreken, ik vermoed dat het ons zelfs juridische problemen zou kunnen opleveren. Maar die man zou door zijn functie als hoofddirigent bij het Israëlische nationale orkest bij ons niet welkom zijn.”

“De ophef in Gent had vermeden kunnen worden door hem nooit op het programma te zetten”, zo besluit de KVS-directeur.

Matthieu Goeury, directeur van de Hallen van Schaarbeek, vindt het vanzelfsprekend dat zijn cultuurinstelling niet samenwerkt met de Israëlische overheid. “De wet verplicht ons om alles te doen om een genocide te voorkomen. Voor een culturele instelling betekent dat, dat we ons programma aanpassen.”

Goeury benadrukt daarbij dat hij met die beslissing niemand viseert omwille van hun geloof of afkomst. “Het gaat ons niet om joodse of Israëlische artiesten, maar om alle artiesten die banden hebben met een regime dat een genocide pleegt”, zo benadrukt hij, net als De Cock.

“Dat betekent dat wij niet samenwerken met mensen die een link hebben met een Israëlische overheidsinstelling, of die gesubsidieerd worden door de Israëlische overheid. En dat heeft absoluut niets te maken met racisme of antisemitisme.”

“Ik vind de beslissing van het Festival van Vlaanderen een moedige en terechte keuze”, zo legt Goeury verder uit. “Ze hebben het ook goed aangepakt door de dirigent van het Israëlisch Filharmonisch Orkest de kans te geven om afstand te nemen van de genocide."

Maar niet elke Brusselse cultuurinstelling neemt het woord boycot in de mond als het over Israëlische artiesten gaan. “Momenteel staan er geen Israëlische groepen op onze kalender, dus de kwestie speelt niet”, zo reageert Jens Van den Wyngaert op de vraag of Israëlische groepen welkom zijn. Hij is woordvoerder van de concertzaal Ancienne Belgique.

“Maar wij bespreken elke artiest voor we ze op onze affiche zetten, met ook de situatie in Gaza in het achterhoofd. Een band met een lid dat zeer uitgesproken een genocidaal regime steunt, die overschrijdt daarmee elke grens en is bij ons zeker niet welkom", zo reageert hij op de vraag of Disturbed zou mogen optreden in de AB.

Van den Wyngaert benadrukt verder dat zijn cultuurhuis zeker het protest tegen de oorlog in Gaza steunt. “Het is voor ons duidelijk dat de genocide in Gaza moet stoppen. Wij hebben dan ook evenementen gehost die de situatie aanklagen, zoals een Gaza-benefiet, en blijven het aankaarten.”

'Zorgvuldig programmeren'

Jessica Gysels van het kunstencentrum Kaaitheater verklaart dat zij “zorgvuldig programmeren". “Wij doen niet mee met een regelrechte boycot, maar iemand met een genocidaal of pro-zionistisch gedachtegoed komt bij ons niet in aanmerking. Wij werken wel samen met verschillende Israëlische kunstenaars die erg kritisch staan tegenover het beleid van hun land.”

Bij sommige instellingen klinkt ook bezorgdheid over de oproep tot een boycot. “Bij ons is elke artiest welkom, op voorwaarde dat ze geen standpunten innemen die onethisch zijn.” Zo stelt Gilles Ledure, algemeen directeur van de vzw Flagey.

“Ik heb met elke artiest waar we mee willen samenwerken een persoonlijk gesprek. En daarbij stel ik ook de vraag wat ze vinden van de situatie in Gaza. Tot nu toe heeft niemand de acties van Netanyahu gesteund, iedereen, ook de Israëlische artiesten, drukken hun afschuw uit over wat er daar gebeurt.”

"Maar ik ben een grote voorstander van de individuele vrijheid, voor mij moet niemand gedwongen worden om standpunt in te nemen, dat lijkt me dictatoriaal. De vraag van Gent Festival van Vlaanderen aan dirigent Lahav Shani om zich publiekelijk te distantiëren van de genocide in Gaza, vind ik niet terecht. Ik ben dan ook geen voorstander van de willekeur van algemene boycots. Maar een officiële instantie, die een symbool is van een regime dat dergelijke wreedheden begaat, daar werk ik niet mee samen. Ik zou bijvoorbeeld het Israel Philharmonic Orchestra nu niet programmeren."

Maar individuele Israëliërs dus wel. En als daar protest tegen is, dan is dat maar zo, aldus Ledure. "Protest mag, dat maakt ook deel uit van ons democratisch systeem. Ik ga met alle plezier in dialoog met zij die protesteren, dat is vaak heel leerzaam."

De concertzaal Vorst Nationaal, waar het ophefmakende concert van de metalband Disturbed op de planning staat, gaat niet in op de vragen over de controversiële statements van de frontman David Draiman. Daarvoor verwijzen ze door naar de organisator van het optreden, Live Nation. Die was niet bereikbaar voor een reactie aan BRUZZ.