Vier Brusselaars over hun covidverlies: 'Minstens een jaar van mijn leven kwijt'

De ene verloor familie, de ander zijn gezondheid, job of andere vorm van vrijheid. De covidjaren hebben bij zowat elke Brusselaar sporen nagelaten, maar niet altijd even zichtbaar. “Het is alsof we allemaal samen wat verouderd zijn,” zegt een verpleegkundige die op de eerste rij stond. “Dat onbehagen zie ik in de hele stad.”

SOMMELIER LUCAS DE RÉ (29) was tijdelijk werkloos, zijn vader Xavier De Ré raakte gewond bij nepfestival La Boum: "Ik huiver nog altijd als ik iemand met een mondmasker op straat zie. Praten over corona vind ik bijna een taboe: niemand rijt de wonden graag open. Misschien moeten we het er weleens over hebben, maar je ziet mensen snel dichtklappen als het erover gaat. Ik was 24 toen alles begon, woonde in een cohousing in Ukkel en verveelde me te pletter. Het restaurant waar ik werkte, was dicht. Ik keek tv, belde met vrienden, elke dag zag er hetzelfde uit. Ik heb het gevoel dat ik minstens een jaar van mijn leven kwijt ben.”

“Dat eerste jaar ging ik akkoord met de regels, maar ik merkte stilaan dat veel mensen ze niet volgden en toch niet gestraft werden. De regels voelden onrechtvaardig, onmenselijk en zelfs zinloos. Ik ben uit protest met een vijftal vrienden en mijn vader naar het evenement La Boum in Ter Kamerenbos getrokken. Wij zaten rustig te kaarten, andere mensen te badmintonnen. Tot de politie ons omcirkelde met paarden en waterkanonnen. Ironisch genoeg kwam iedereen toen pas te dicht bij elkaar. Mijn vader zwaaide met bloemen, als teken van vreedzaam protest. Maar hij viel bewusteloos op de grond door het waterkanon en moest zeven keer gehecht worden aan zijn hoofd. Ik raakte gekwetst aan mijn kuit en onderrug. De politie chargeerde zelfs tegen ouders die een mensenketting hadden gevormd om hun kinderen te beschermen. Het was gewelddadig.”

“Mijn vertrouwen in de politie is volledig weg. Voor corona was ik al achterdochtig, maar wel blij dat ze er waren. Nu niet. Als ik een agent kruis op straat, steek ik over. Onze zwembrillen op de foto dragen we uit protest tegen traangas en waterkanonnen in de stad. Mijn vader is getraumatiseerd. Hij raakt gespannen zodra hij een groot politievertoon ziet. Samen met andere aanwezigen van La Boum heeft hij een klacht ingediend tegen hun optreden daar, maar we hebben geen nieuws over de afloop ervan. Ik denk dat veel aanwezigen daar mentale problemen door hebben gekregen, boven op de langdurige isolatie die er al was.”

“Mijn eigen leven is nu weer vrij normaal. Onder vrienden communiceren we natuurlijk meer online, maar dat was al langer aan de gang. We hebben na de crisis veel gefeest om de hele periode te vergeten. Dat doe ik nog wekelijks. Ik ben ook wat meer naar rechts opgeschoven in mijn politieke voorkeur, want corona heeft het leven duurder gemaakt. In de horeca zie je goed dat de prijzen los van de energiecrisis en oorlogen zijn gestegen. Maar, ik heb alle vaccins gehad en mijn vader ook. Ik was nooit tegen het principe om anderen te beschermen. Ik was tegen de willekeur van het beleid.”

MUZIKANT EN YOGALERAAR ERWIN VANN (61), longcovidpatiënt: "Ik werd ziek in september 2020. Ik was fysiek sterk, ik dacht dat ik het thuis kon uitzieken. Na negen dagen ben ik naar het ziekenhuis gegaan. Daar brachten ze me meteen naar intensieve zorg. In Geraardsbergen, want in het Brusselse was geen bed vrij. Ik heb in coma gelegen en ben geïntubeerd. Ik had nog amper longcapaciteit, letsels op mijn stembanden en moest een jaar revalideren. Terwijl ik als saxofonist en yogaleerkracht jarenlang bezig was geweest met blazen en goed ademen.”

“Ik ben lang mensenschuw geweest. Ik meed Brussel en het openbaar vervoer het liefst van al, want ik wou zeker niet opnieuw ziek worden. Nu was ik nog overal waar ik kom mijn handen en ik ben verhuisd naar een bungalow nabij Dinant. Ik hou me bezig met mijn katten en huis. Al kan ik me niet blijven opsluiten. Mijn kinderen wonen nog in Brussel en ik werk halftijds.”

“Covid dwong me tot vertraging. Vroeger leefde ik heel intens als muzikant, met lange dagen en amper regelmaat. Na een burn-out in 2008 gooide ik het roer om, ik opende yogastudio Sampoorna. Al snel raakte mijn leven even druk gevuld met meditaties vanaf 5 uur ‘s ochtends. De aard van het beestje. Na mijn ziekte kon ik niet blijven werken, maar met alleen onlineyogalessen kwamen we niet uit de kosten. We hebben de studio gesloten in 2021. De vermoeidheid blijft. Ik moet na een drukke dag of repetitie enkele dagen herstellen en ik slaap zeker tien uur per dag. Ook mijn concentratie is verminderd, ik moet vaak naar mijn woorden zoeken.”

“In het yogamilieu noemen veel mensen covid zever in pakjes, maar ik heb mijn ervaring natuurlijk gehad. Op aanraden van mijn huisarts heb ik het vaccin wel genomen. Ik ga daarover niet in discussie met twijfelaars. Dat deed ik tijdens de crisis ook niet: ik was te pletter geslagen. Als ik hoor dat sommige longcovidpatiënten vandaag hun zetel niet uit raken, dan kan ik binnen mijn limieten wel genieten. Het besef dat het leven zomaar kan stoppen, geeft me meer appreciatie voor mijn vriendschappen, kinderen en partner.”

VIROLOOG STEVEN VAN GUCHT (48) adviseerde de politiek bij de lockdowns, ook Brussel: "De eerste coviddode was een heel oude dame uit Brussel. Wat ook bij een normale griep kon gebeuren, dus ik raakte pas echt verontrust toen de ziekenhuizen jonge, sportieve patiënten zagen binnenstromen die snakten naar zuurstof.”

“Covid was veel meer dan een pandemie. Door de duur en de grote impact zijn alle sectoren en sociale lagen van de maatschappij getroffen. Zeker in Brussel was communicatie cruciaal. Hoe kan een overheid een diverse bevolking bereiken met een duidelijke, consistente boodschap? Op zo’n manier dat mensen je vertrouwen? Overheidscommunicatie is per definitie saai en punctueel, terwijl desinformatie op sociale media continu fluctueert. Brussel vond met succes vertrouwenspersonen in de wijken, maar dat netwerk moet je onderhouden in vredestijd.”

“Door het jojo-effect van strenge en lossere maatregelen kregen mensen het gevoel dat er geen einde aan kwam. Veel alternatieven hadden de politici niet, behalve mensen te vragen om hun contacten te beperken. Achteraf kwam er veel kritiek, maar ik hoorde zelden een werkbaar alternatief. Ik vind dat we weinig hebben geleerd, want je ziet nauwelijks nog iemand met een masker op het openbaar vervoer.”

“Een pandemie zal altijd pijn doen, maar België is beter voorbereid met ventilatieplannen en voorraden. We moeten absoluut beter nadenken over de sterftefase. Palliatieve patiënten die alleen zijn gestorven of afgelaste begrafenissen, dat kunnen we niet goedmaken. Ik zou nooit meer parken of speeltuinen afsluiten of mondmaskers in de buitenlucht verplichten.”

“Alleen zijn wij niet goed in pandemieën herdenken. De Spaanse griep kostte dertig miljoen mensen het leven, meer dan de Eerste Wereldoorlog, en toch vind je nergens een monument dat ernaar verwijst. Antropologen noemen dat pandemic amnesia. Wat ik zelf wil herdenken, is de enorme solidariteit en weerbaarheid van jonge mensen.”

VERPLEEGKUNDIGE TERRY VAN OSBEECK (37) werkt op Intensieve Zorg in Kliniek Sint-Jan: " Ik heb de allereerste covidpatiënt op onze dienst ontvangen, enkele dagen na de start van de lockdown. Niemand wist goed wat er aan de hand was. We zagen de besmettingen wel op televisie en onze artsen waren bijzonder nerveus, maar de verplegers waren vooral nieuwsgierig. We zijn een jong team, we lachten het weg dat we afstand moesten houden. Pas toen we geen tijd hadden om onze handschoenen en bril op te zetten om iemand te reanimeren, beseften we hoe snel een besmetting kon gaan. Tegelijk was er verdeeldheid. Artsen met kinderen waren heel strikt, jonge collega’s hielden feestjes.”

“Ik woonde samen met drie andere verpleegkundigen. Het enige waarover we spraken, was covid. Mijn schoonmoeder is toen gestorven aan kanker en wij konden haar niet bezoeken. Vorig jaar was ik oververmoeid: ik heb acht maanden thuis gezeten met een burn-out. Nu werk ik halftijds. Gelukkig luisteren we op de dienst nu beter naar elkaar. Er is meer aandacht voor mentale gezondheid gekomen.”

“Het applaus voor de zorg was lachwekkend. Het deed even deugd, maar wij hadden vooral nood aan materiaal en ondersteuning. Het maakt me nog altijd moe dat de overheid daar niet aan tegemoetkomt. Corona heeft het respect voor het zorgpersoneel niet vergroot, integendeel. Onze bezoekregels blijven streng. Dat is goed: zo moeten we minder vaak de politie bellen. Mensen lijken ongelukkiger, sneller geërgerd en veel­eisend. Dat onbehagen zie ik in de hele stad.”

“Het is alsof we allemaal samen wat verouderd zijn. De stad is kalmer geworden. We moeten alles inzetten op de jeugd. Voor jongeren is de afzondering zwaar geweest. Ik heb de indruk dat ze minder gelukkig zijn en meer drugs gebruiken dan vroeger. Dat mogen we best vaker bespreken.”