Brussel maakt zich klaar voor de Dag van de Aarde

Van zeep maken met gevallen bloesemblaadjes tot bananenschillen marineren als vervanger van spek. Naar aanleiding van de Internationale Dag van de Aarde geven een aantal Brusselaars hun ultieme tip om bij te dragen aan een beter begrip over eten en afval.

“Schattig.” “Dromer.” Alicia Pereira baat Molleke uit, een buurtwinkel en ontmoetingsplek nabij de Ninoofsepoort. Ze zet in op een bewuste levensstijl via de verkoop van biologische producten en via workshops. Dat er vooroordelen plakken aan zo’n project, weet ze maar al te goed. Zelf spreekt ze liever over “punk” en “anarchistisch”, en de naam van haar zaak past ook perfect in die filosofie. “Voor velen is een mol een ongewenste gast in een strak gazon, maar eigenlijk houdt dat diertje de aarde gezond door tunnels te graven en insecten te eten.”

Onlangs startte Pereira een project met bloembakken op straat. “Dat maakt de stad groener en mensen nieuwsgierig,” zegt ze. “Niet elke voorbijganger zal de waarde ervan inzien, maar dat vind ik niet erg. Veel buurtbewoners zijn juist nieuwsgierig, waardoor er gesprekken ontstaan.”

In die zin onderschrijft ze ook het doel van zoiets als de Internationale Dag van de Aarde, die plaatsvindt op dinsdag 22 april. “Een specifieke dag is misschien niet interessant voor iedereen, maar als het één individu aanzet om zijn gedrag aan te passen, lijkt me dat al winst.”

Tante Kaat

De Verenigde Naties riepen de Internationale Dag van de Aarde in het leven om aandacht te vragen voor de gevolgen van klimaatverandering, en voor problemen zoals luchtvervuiling, ontbossing, overbevissing, (micro)plastics in de oceaan en het verlies van biodiversiteit. Grote onderwerpen die soms heel intimiderend overkomen, zeker als het gaat over de eigen impact en verantwoordelijkheid. Maar een aantal Brusselaars grijpt de Internationale Dag van de Aarde net aan om te tonen dat het allemaal niet zo moeilijk hoeft te zijn.

Erna Wouters bijvoorbeeld: met haar organisatie Neat and Nature geeft ze workshops waarin ze focust op voedselverspilling voorkomen, zowel thuis als op het werk, en ze geeft sessies rond hoe zelf verzorgingsproducten maken. “Vroeger lachte ik met de boeken van Tante Kaat die bij mijn oma in de kast stonden. Maar nu heb ik zelf ontdekt dat veel van die adviezen juist blijken te zijn.” Adviezen over, heel concreet, alledaagse zaken zoals zeep. “Straks vallen de bloesems van de kersenbomen op de grond. Wat ik doe, is dat dikke tapijt bij elkaar vegen en de blaadjes vervolgens gebruiken in de zeep die ik maak.”

Voeling houden met de seizoenen is ook wat Pereira belangrijk vindt: in haar winkel kunnen klanten enkel seizoensgroenten vinden van lokale boeren. “Mensen die buiten de zomer tomaten of een paprika willen kopen, moet ik teleurstellen.” Niettemin vormt dat voor Pereira de geschikte aanleiding voor een gesprek over de achterliggende gedachte en haar vrees voor wat ze “de eenheidsworst van McDonald’s” noemt. “Sommige mensen vinden biologische voeding duur. Maar als je door gezond en goed te eten, kosten voor medische zorg kunt uitsparen, ben je dan niet goedkoper uit?”

De levende aarde

Wat een mens eet, heeft niet alleen een positief of negatief effect op zijn lichaam, maar ook – tenminste wie daarvoor openstaat – op zijn geest. Van die filosofie vertrekt Alexandra Swenden van Soil­mates. “Elke keer dat we iets in ons mond stoppen, verandert ons innerlijke landschap.” Het Brussels collectief Soilmates wil naar eigen zeggen “de levende aarde een stem geven,” via artistieke performances en culinaire ervaringen, waarbij geïnteresseerden uitgenodigd worden om – aldus de website – “in het onverwachte van de verborgen helft van de natuur te stappen”. De sessies brengen kunstenaars, dichters, wetenschappers, filosofen, boeren en chef-koks samen, op telkens een andere plek in Brussel. “Ik hoop dat we opnieuw het kloppende hart van de aarde zullen horen,” zegt Swenden. Het volgende project vindt plaats op 6 juli in Laken.

Afvalreductie

Wie het liever iets concreters heeft, kan bijvoorbeeld focussen op het reduceren van zijn afval. Sinds de verplichting van de oranje zakken wordt het organische afval van de Brusselaars apart ingezameld. Het blijft wel afval. “Ik zie mijzelf als een low waste-fighter,” vertelt Wouters. Volledig afvalvrij leven is in de huidige samenleving vrijwel onmogelijk, maar afval verminderen vormt voor haar een dagelijkse uitdaging. Wouters ziet veel mogelijkheden. “Van snijafval van groenten maak ik soep of bouillon en bananenschillen zijn gemarineerd en opgebakken een goede vervanger voor spek.”

Dat je niet over een tuin, terras of balkon moet beschikken om de band met de planeet aan te halen, weet Swenden uit ervaring. Ze wijst op het bestaan van de verschillende zelfplukboerderijen in Brussel en op de aanwezigheid van het Zoniënwoud. “In dat bos voel ik me telkens heel sterk verbonden met de aarde. De connectie die ik daar voel is heel lichamelijk.”

Klinkt dat zweverig? Misschien. “Maar,” zegt Wouters: “als we geen zorg dragen voor de aarde, is alles verloren.” Pereira kijkt voorzichtig positief naar de toekomst: “Het bewustzijn rond dit onderwerp bij jongeren is vrij groot. Zij zijn de volwassenen van morgen. En wie weet kunnen ze hun ouders inspireren.”