Besparingsoperatie leidt tot onrust bij Brusselse centra voor volwasseneneducatie

Frans, Spaans, fotografie of mode studeren in het volwassenenonderwijs? Dat wordt vanaf september fors duurder. Per lesuur zullen cursisten vier in plaats van anderhalve euro betalen voor zogenaamde hobby-opleidingen. De Brusselse CVO's vrezen dat het aantal inschrijvingen vooral in de taalopleidingen zal dalen. “Frans is allerminst een hobby.”

Het gaat om een hervorming van Vlaams minister van Werk en Onderwijs Zuhal Demir (N-VA), waarmee ze 33 miljoen euro wil besparen. Concreet verlaagt ze de tarieven voor opleidingen die naar een knelpuntberoep leiden van 1,5 euro naar 1 euro per lesuur. Het gaat dan bijvoorbeeld om opleidingen als kinderbegeleider, zorgkundige, logistiek assistent en elektrotechnisch installateur.

“Dat is een heel logische keuze", zei Demir eerder deze week in het Vlaams Parlement. "Dat zijn de jobs die we nodig hebben en die opleidingen vragen om investeringen." Tegelijkertijd maakt ze andere opleidingen duurder. Die prijsstijging valt nog mee voor beroepsgerichte opleidingen als administratie, fietshersteller of ICT. Voor die opleidingen zullen cursisten 2,25 in plaats van 1,5 euro per lesuur betalen.

De cursussen die de Vlaamse overheid omschrijft als hobby-opleidingen worden bijna drie keer duurder. Het gaat dan bijvoorbeeld om de opleidingen fotografie, mode of koken. Die stijgen van 1,5 tot 4 euro per lesuur. “Maar het gaat ook om alle vreemde talen", aldus Ria Cauchie, directrice van CVO Semper, het grootste Centrum voor Volwassenenonderwijs in Brussel en de Noordrand. "In Brussel hebben wij zo een tiental opleidingen, waarvoor cursisten de volle pot zullen moeten betalen. Voor een opleiding met één lesmoment per week betaal je dan al snel 480 euro in plaats van de 180 euro vandaag.”

'Ingrijpende hervorming'

“Bovendien is er voor die opleidingen geen verminderd tarief meer", gaat Cauchie verder. "Vroeger waren er vrijstellingen voor allerlei categorieën, als OCMW-cliënten of mensen met een handicap. Dat wordt nu afgeschaft.”

Het verminderd tarief is er wel nog voor de beroepsgerichte opleidingen, al stijgt het wel tot één euro per lesuur. Wie recht heeft op een verminderd tarief zal opleidingen voor knelpuntberoepen dan weer gratis kunnen volgen.

“Het is een heel ingrijpende hervorming, want daar schuilt ook een hele filosofie achter", zegt Cauchie. "Het is niet alleen om te besparen. De visie is vooral: het volwassenenonderwijs moet mensen klaarstomen voor de arbeidsmarkt. We worden allemaal geduwd naar arbeidsmarktgerichte opleidingen, Nederlands voor anderstaligen en tweedekansonderwijs waardoor alle CVO’s nog meer met elkaar zullen concurreren.”

'Pervers effect'

CVO Semper heeft de prijzen alvast geactualiseerd op haar website. Voor een opleiding Frans, Engels of Duits betaal je al snel 550 euro voor 120 lesuren, inclusief het cursusmateriaal. De directrice vreest vooral in die taalopleidingen voor een impact. “We hebben in de klassen Frans en Engels al een rondvraag gedaan. ‘Oei, dat is toch heel veel,’ geven mensen daar aan. We vrezen voor een stevige weerslag op het aantal inschrijvingen, maar hoe groot de impact zal zijn is moeilijk in te schatten.”

Dat zegt ook Julie Goudeseune, leerkracht Frans bij CVO Semper. “Het gebeurt zelden in je leven dat je plots bijna drie keer zoveel moet betalen voor iets. Sommige cursisten vielen bijna van hun stoel. Zij stonden op het punt om zich opnieuw in te schrijven, maar dat is opeens geen evidentie meer,” vertelt ze.

Anderzijds heeft ze ook kapitaalkrachtigere cursisten in de klas. Voor hen is meer inschrijvingsgeld ophoesten minder problematisch. “De vrouw van een Eurocraat, de partner van een Japanse industrieel, dat zijn mensen die zich wel blijven inschrijven. Dat is het schrijnende aan die hervorming, want zo krijg je het omgekeerde effect van wat gesubsidieerd onderwijs moet bereiken.”

'Geen hobby'

Goudeseune merkt dat er veel verontwaardiging is onder haar cursisten, niet alleen omwille van de stevige prijsstijgingen, maar ook omwille van de categorisering van de vreemde talen als hobby-opleidingen. “Mensen leren vaak een taal om een betere job te krijgen. Vooral Frans en Engels zijn erg arbeidsmarktgerichte opleidingen,” zegt Goudeseune, en daar is zij niet alleen in.

“Frans is allerminst een hobby,” zegt ook Elisabeth Shaikh in naam van de leerkrachten Frans van CVO Brussel. “De kennis van het Frans verstevigt wel degelijk je positie op de arbeidsmarkt. Zelfs Brusselse nieuwkomers die reeds een inburgeringstraject in het Nederlands doorlopen hebben, komen vaak bij ons aankloppen voor cursussen Frans, net om hun kansen op werk te verhogen. Mag de kennis van een van onze landstalen nog als een luxeproduct beschouwd worden in de hoofdstad van Europa?”

“In onze opleidingen zitten ook internationale VUB-studenten of bijvoorbeeld mensen die een taal leren om met hun familie te kunnen communiceren,” vult Goudeseune aan. “Mensen leren talen om uiteenlopende redenen, maar ze doen het zelden voor hun plezier. Wie na een hele werkdag nog twee keer per week drie uur in de klas komt zitten doet dat niet als hobby.”

“Waar de minister van Onderwijs ook niet aan denkt zijn de Vlamingen die bij ons Frans leren, omdat we allemaal weten dat we met Nederlands alleen niet altijd even ver komen in onze hoofdstad. Ook Vlamingen zullen de impact voelen,” aldus de leerkracht Frans.

Onder die categorie valt bijvoorbeeld het horecapersoneel dat bij haar naar de les komt. “Dat zijn mensen die zeggen: ‘Met mijn Engels kan ik mijn job perfect uitoefenen, maar ik wil er Frans bijnemen. Maar als het zo zit, hoeft het niet.’ Of ze gaan op zoek naar alternatieven, bijvoorbeeld in het Franstalig volwassenenonderwijs, waar de tarieven niet stijgen. Ik hoop dat ze daar terechtkunnen, want wij zijn ze kwijt.”

'Leerkrachten heroriënteren'

Cursisten die vandaag een opleiding volgen kunnen zich nu al opnieuw inschrijven bij CVO Semper. Voor nieuwe cursisten beginnen de inschrijvingen vanaf eind volgende week.

De vraag is ook wat er straks met de leerkrachten gebeurt als het aantal inschrijvingen naar beneden duikt. “In sommige gevallen zullen ze niet meer aan de bak kunnen. Andere leerkrachten zullen we kunnen heroriënteren. Een taalleerkracht kan bijvoorbeeld Nederlands voor anderstaligen geven,” zegt directrice Cauchie. “Het wordt afwachten. Ik denk dat de overheid misschien ook redeneert: ‘Er is een lerarentekort in het secundair onderwijs, dus dat ze daar maar naartoe trekken.’”

“Dat is nu het laatste van onze zorgen. Wij vinden wel werk,” gaat Goudeseune verder. Zij heeft nog een klein beetje hoop dat een petitie die al bijna 15.000 keer is ondertekend de hervorming nog kan bijsturen.

“We begrijpen dat we leven in tijden van budgettaire krapte, vandaar ons genuanceerd tegenvoorstel. Als de vreemde talen, en dan vooral de officiële landstalen en het Engels – die zorgen toch voor sociale promotie – hetzelfde tarief krijgen als de beroepsgerichte opleidingen, zou dat al een goede stap in de richting zijn,” aldus Goudeseune nog. “Andere hobbycursussen hebben ook hun waarde – denk aan sociale cohesie – maar die strijd hebben we al opgegeven.”