Regering wil pro-Palestijnse Samidoun verbieden: noodrem of gevaarlijk precedent?

De federale regering wil het pro-Palestijnse Samidoun verbieden zonder tussenkomst van een rechter. Is zo'n verbod terecht of gaat het hier om het uitschakelen van afwijkende meningen? “Een democratie mag zichzelf verdedigen, maar mag daarin niet zelf dictatoriaal worden."

De federale regering maakt het de minister van Binnenlandse Zaken mogelijk om radicale en extremistische organisaties te verbieden. Daarvoor werd een voorontwerp van wet goedgekeurd.

Als voorbeeld geeft premier Bart De Wever (N-VA) de pro-Palestijnse organisatie Samidoun. “Die organisatie verheerlijkt terroristische organisaties en hun wreedheden”, zegt hij, “maar waken ervoor nooit op heterdaad betrapt te worden op oproepen tot geweld (wat strafbaar is, red). Zij gebruiken onze vrijheden om onwenselijk gedrag te propageren.”

Heldhaftig Hamas

Moet Samidoun - Arabisch voor ‘vastberaden’ - verboden worden? Daarvoor moeten we eerst nagaan waar die organisatie precies voor staat. Van oorsprong is het een beweging die sinds 2011 wereldwijd opkomt voor de bevrijding van Palestijnse gevangenen. De voorman van de Europese afdeling en mede-oprichter is Mohammed Khatib (35), die opgroeide in een Palestijns vluchtelingenkamp in Libanon, in 2010 naar België vluchtte en in 2015 erkend werd als vluchteling. Hij zou in Sint-Gillis wonen.

Khatib doet regelmatig controversiële uitspraken. Zo noemt hij de Hamas-aanval van 7 oktober, met minstens 1.195 gedode burgers en militairen, een normale reactie voor een bevolking die onderdrukt wordt door het koloniale Israël. Op de website van Samidoun staat die ‘operatie’ omschreven als ‘heldhaftig’. Vrijdag werd de vrijlating van Georges Ibrahim Abdallah, die 40 jaar in een Franse gevangenis zat voor moord op een Amerikaanse kolonel en een Israëlische diplomaat, er op gejuich onthaald.

De tweestatenoplossing verwerpt Khatib. Aan VRT zei hij dat er “natuurlijk geen Israël meer moet zijn: geen Israël als zionistische bezetter. Ik stel me een Palestina voor van de rivier tot aan de zee, waar iedereen gelijk is. Een samenleving zonder racisme en bezetting en controleposten, gevangenissen, marteling en moord.”

Verbod

In België neemt Samidoun deel aan heel wat pro-Palestijnse acties en betogingen, tot frustratie van bijvoorbeeld Theo Francken (N-VA). In april 2025 werd Khatib bij zo’n betoging gearresteerd door de politie – intimidatie, zeggen medestanders. Een jaar eerder wilde toenmalig staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole De Moor (CD&V) zijn statuut als erkende vluchteling laten herbekijken. In die periode werd hem ook de toegang tot Nederland ontzegd, waar hij op een bijeenkomst aan de Radboud Universiteit zou gaan spreken. De uitspraken konden radicaliserend werken, klonk het daar.

Nederland wil Samidoun dan ook verbieden. In Duitsland is dat al het geval. In Canada en de Verenigde Staten staat Samidoun op de terreurlijst.

In België is dat vooralsnog niet het geval. Wel staat de organisatie in de gegevensbank ‘Terrorisme, Extremisme en Radicaliseringsproces’, beter bekend als de OCAD-lijst. Dat gebeurde op aangeven van minister Quintin. "Samidoun is geen terreurorganisatie en toont geen intentie om aanslagen te plegen in ons land", preciseerde OCAD-directeur Gert Vercauteren in Humo. “Sommige groepen verkopen een extremistisch of polariserend narratief, maar zolang dat geen inbreuk vormt op het strafwetboek, is er veel mogelijk binnen de vrijheid van meningsuiting en de vrijheid van vereniging.”

Bedreiging?

Maar dat kan binnenkort dus veranderen. Het is diezelfde Quintin die daarin het voortouw neemt, nu gesteund door de hele regering. “Nultolerantie geldt voor elke organisatie die haat en geweld aanwakkert, de nationale veiligheid ondermijnt en ons samenleven bedreigt”, zegt hij aan De Standaard.

Toch zijn heel wat middenveldorganisaties verontrust, zo ook de Ligue des Droits Humains. Zij zien hierin een uitholling van het recht op vereniging. "Het project past in een context van toenemende criminalisering en het muilkorven van de burgermaatschappij, zoals we zien in autoritaire regimes als Hongarije”, klinkt het.

Voor politiek filosoof Patrick Loobuyck (UA) is dit vraagstuk niet nieuw. “We worden hier geconfronteerd met de bekende paradox van democratie en tolerantie”, klinkt het. “Sommigen maken gebruik van democratische grondrechten om diezelfde democratie onderuit te halen. Daar kan en mag de democratie zich tegen verdedigen. Maar alleen met middelen die de democratie toelaat. Niet door het verbieden van elke mening die van ver of dichtbij een beetje gevaarlijk lijkt. Dat zou zelf dictatoriaal zijn. Dan zou de democratie zichzelf onderuit halen.”

Nodig?

De vraag stelt zich ook of deze nieuwe maatregel nodig is. Het oproepen tot geweld of haat is al strafbaar. “Je moet in elk geval kunnen aantonen dat de vrijheid en veiligheid door die organisaties echt onder druk komen te staan ”, zegt Loobuyck.

Is dit bij Samidoun het geval? Ze roepen niet zelf op tot geweld, maar vergoelijken wel geweld, gepleegd door bijvoorbeeld Hamas. Dat vindt de federale regering problematisch.

Samidoun en sympathisanten vinden dan weer dat geweld van de Palestijnen een noodzakelijke reactie is op het geweld van Israël. Dat is ook de mening van de Bruxelles Panthères, die vrijdag in een open brief hun steun betuigden aan Samidoun. “We verkiezen radicalisme boven medeplichtige neutraliteit”, schrijven ze, verwijzend naar de tienduizenden doden aan Palestijnse kant. "De strijd van gekoloniseerde volkeren voor hun bevrijding is een legitiem recht, dat erkend wordt door het internationaal recht."

Noodrem

“Maar als het gaat om terreur tegen burgers, wordt het toch lastig”, zegt Loobuyck. Dat onderscheid tussen burgers en militairen lijkt Samidoun niet te maken. Kopman Khatib beschouwt elke persoon die op het grondgebied van Israël woont als een kolonist. “Als hij daarmee bedoelt dat elke Israëli daarom ook mag worden aangevallen of gedood, als Samidoun kortom terreur ziet als een legitieme vorm van verzet, dan kom je in de gevarenzone als organisatie”, zegt Loobuyck.

Daarover is Khatib ambivalent. Enerzijds noemt hij de aanval van 7 oktober, op burgers, legitiem. Anderzijds zei hij aan VRT dat het niet het doel is om burgers te viseren.

Maar dan nog moet je opletten met dit soort van wetgeving”, zegt Loobuyck. Actiegroepen vrezen dat die gebruikt kan worden om stemmen die men niet graag heeft, monddood te maken. Die vrees is niet onterecht, aldus de filosoof. “Er is al wetgeving, als men nu nog een tandje bijsteekt, kan die nieuwe maatregel morgen ook gebruikt worden om andere organisaties te verbieden: antisystemische actiegroepen bijvoorbeeld, of klimaatactiegroepen. Ik sta dan ook wat huiverachtig tegenover zo’n verbod. Dat is de allerlaatste noodrem, voor als er echt een reëel gevaar is en er geen andere opties meer zijn.”