Werkloosheid: zachte heelmeesters maken stinkende wonden

Over enkele jaren zal Arizona misschien besluiten dat ze miljarden heeft bespaard in de sociale zekerheid, maar dát terwijl er duizenden leefloners zijn bijgekomen, met een nog grotere kloof tussen de haves en de havenots en een nauwelijks gestegen werkgelegenheidsgraad.

Minister van Werk David Clarinval (MR) houdt voet bij stuk. Op 1 januari wordt de werkloosheidsuitkering beperkt in de tijd. Zo’n 37.000 Brusselse werklozen verliezen dan plots van de ene dag op de andere hun uitkering. Het is ongetwijfeld een van de meest ingrijpende maatregelen op de Brusselse arbeidsmarkt sinds het ontstaan van het Brussels Gewest in 1989.

Premier Bart De Wever (N-VA) noemt het het koninginnenstuk van de Arizona-regering, maar de meeste arbeidseconomen zijn toch eerder sceptisch over het gewenste effect. Professor Stijn Baert (UGent) noemde het afgelopen weekend, om in de schaaksfeer te blijven, “een pionnetje met een politiek vlagje erop”.

Het lijkt erop dat de federale regering met de maatregel vooral haar uitgaven onder controle wil houden – op termijn gaat het over meer dan een miljard euro per jaar minder uitgaven. En dat de activering van de werkzoekenden maar op de tweede plaats komt.

Zo zullen ook de 55-plussers hun uitkering verliezen. Niemand gelooft dat die snel een job zullen vinden. Zelfs de federale regering gelooft dat niet, want ze trekt meteen honderden miljoenen uit om de OCMW’s te steunen, waar velen een beroep op zullen moeten doen.

De vraag is hoe het zover is kunnen komen. En dan kunnen we toch niet anders dan ook naar de Brusselse overheden zelf kijken. Om te beginnen Actiris. Het klopt dat Actiris een positieve transformatie heeft doorgemaakt en er de afgelopen decennia, mondjesmaat, in is geslaagd om de werkloosheid enigszins terug te dringen.

Maar we moeten een kat een kat durven te noemen. Vandaag zijn er nog altijd zo’n negentigduizend werkzoekenden. Dan kan je moeilijk van een succes spreken.

Het is waar dat de Brusselse arbeidsmarkt complex in elkaar zit. Er is de mismatch op de arbeidsmarkt – de jobs in Brussel komen niet overeen met het profiel van de werkzoekenden – er is de discriminatie, maar het is onmiskenbaar ook zo dat Actiris niet hard genoeg duwde, te weinig het resultaat voor ogen had.

Franstalig onderwijs

Wie niet in Vlaanderen wou werken, bijvoorbeeld, werd met rust gelaten. En sowieso werd er weinig gesanctioneerd. Zo konden werkonwilligen jarenlang in het systeem blijven hangen. En dan zwijgen we nog over het Franstalige onderwijs, dat er blijkbaar niet in slaagt om al die talenten, die er ongetwijfeld zijn, klaar te stomen voor de arbeidsmarkt.

Zachte heelmeesters maken stinkende wonden. Het zou goed zijn dat Brusselse beleidsmakers ook hier eens bij stilstaan. Per slot van rekening kost het arbeidsmarktbeleid jaarlijks 1,1 miljard euro aan de Brusselse belastingbetaler. Dat is veel geld voor een mager resultaat.

Terug naar de beperking van de werkloosheid in de tijd, die dus over een dikke zes maanden ingaat. Het is een schokmaatregel, waarvan je misschien zou kunnen denken dat Brussel die nodig heeft. En het is ongetwijfeld een maatregel die de arbeidsmarkt op termijn weer gezond kan maken: de werkloosheidsuitkering is nooit bedoeld geweest om er zich een leven lang in te nestelen. In die zin wordt een historische fout rechtgezet.

Toenemende armoede

Je hoeft echter geen groot visionair te zijn, om te begrijpen dat de beperking van de werkloosheid in de tijd op korte termijn de armoede in Brussel fors zal doen toenemen, voornamelijk dan nog in wijken die al kreunen onder de maatschappelijke problemen, de onveiligheid en de slechte huisvesting. Ook dat moet gezegd kunnen worden.

Dus zal Arizona, misschien, over enkele jaren trots kunnen besluiten dat ze miljarden heeft bespaard in de sociale zekerheid, maar dát terwijl er duizenden leefloners zijn bijgekomen, met een nog grotere kloof tussen de haves en de havenots en een nauwelijks gestegen werkgelegenheidsgraad. Ook daar mag Arizona op afgerekend worden.