‘Eens goed blaffen helpt echt’: influencer Shauna Dewit schrikt opdringerige mannen af

De Brusselse influencer Shauna Dewit verzamelde deze zomer miljoenen views met haar sketches over opdringerige mannen. “Ik lach ze krankzinnig toe, zodat ze me niet meer aantrekkelijk vinden,” zegt ze, al raadt de politie vooral aangiftes aan. Negen op de tien vrouwen kregen immers al te maken met straatintimidatie, maar slecht zes procent van hen doet aangifte.

“Ben jij je kat kwijt of spreek je vlot bullshit?” Het duurt niet lang voor de man die Shauna Dewit aan het Muntplein nafluit zelf de benen neemt. De 26-jarige influencer jaagt hem weg met een luide lach die zo uit een spookhuis kan komen. De scène staat sinds vorige maand op TikTok en is daar al anderhalf miljoen keer bekeken en tienduizend keer gedeeld.

“Ik heb dat filmpje in scène gezet met een vriend die ik ken, maar ik heb het wel zelf meegemaakt op een ander moment,” vertelt Dewit, momenteel zowat het grootste Brusselse TikTok-fenomeen. Even de gek uithangen om opdringerige types weg te jagen? “Dat werkt écht. Als mannen me lastigvallen op straat, lach ik eens krankzinnig of trek ik een gek gezicht zodat ze me niet meer aantrekkelijk vinden. Ik hoor nu van mijn volgers dat ze hetzelfde proberen – en dat het werkt,” zegt ze.

Het klinkt als een weerbaarheidstip voor jonge vrouwen in de stad, zelfverdediging met humor. Niet iedereen durft het, zal Dewit straks zeggen, en soms loopt het verkeerd af. Maar het thema ligt haar na aan het hart. “Op mijn dertiende ben ik aangevallen in een park in Halle, waar ik opgroeide,” vertelt ze. Dewit is nu dubbel zo oud, succesvol influencer en lid van Forbes' 30 Under 30-lijst voor jonge ondernemers uit ons land. Toch is de schrik niet weg. “Het valt moeilijk te bewijzen of die man toen seksuele intenties had, maar de rechtszaak heeft wel drie jaar aangesleept terwijl ik een jonge tiener was. I act tough, maar ik schijt soms nog altijd in mijn broek op straat,” vertelt ze.

Zoals afgelopen winter, toen ze werd omsingeld door een groep mannen aan de Kunstberg. “Ze riepen me na en trokken zelfs aan mijn arm. Mijn gekke bekken werkten niet. Gelukkig ben ik toen geholpen door een groep jongens, die me naar de bushalte hebben gebracht,” zegt Dewit. “Natuurlijk ben ik bang dat zoiets opnieuw kan gebeuren.”

Continu giswerk

Helaas geven de cijfers haar gelijk. In 2024 noteerde de centrale politiezone Brussel Hoofdstad Elsene nog 284 klachten over straatintimidatie, één om de twee dagen. Dat zijn er zowat evenveel als het jaar voordien. Dit jaar staat de teller na dik zeven maanden op 142 aangiftes. Het gaat telkens om vrouwen die beledigingen, bedreigingen of seksistische opmerkingen kregen in het publieke leven. “De aantallen bleven de voorbije vijf jaar stabiel,” zegt politiewoordvoerder Robin De Becker. In de zone Brussel-Noord is wel sprake van een kleine toename: van 91 meldingen in 2021 naar al 121 vorig jaar. “Dat verklaren we door onze sensibiliserings- en preventie-inspanningen,” zegt woordvoerster Katlien Breugelmans, want ze moedigen slachtoffers aan om een klacht in te dienen.

De cijfers blijven zeker een onderschatting, want volgens equal.brussels zou liefst 86 procent van de vrouwen in Brussel al seksuele intimidatie hebben meegemaakt. Die enquête is nu vijf jaar oud. Rond diezelfde tijd leerde onderzoek van Plan International België dat negen op de tien jonge vrouwen in ons land al eens werden nagefloten, achtervolgd of ongewenst aangeraakt op straat. Slechts zes procent van hen meldt zo'n voorval aan de politie. Liefst de helft van alle meisjes zegt daarentegen zélf haar gedrag aan te passen: ze kiezen voor een andere route naar huis, mijden bepaalde wijken, wandelen niet meer alleen op straat of maken andere kledingkeuzes.

“Veel slachtoffers zijn vooral uitgeput,” zegt onderzoeker Danielle Fernandes van de VUB. Ze bestudeert straatintimidatie in Brussel en sprak hierover met tientallen vrouwen, non-binaire en transpersonen van 18 tot 40 jaar. “Een vrouw die op straat wordt aangesproken, maakt vaak meteen een inschatting over de veiligheid van dat gesprek. Heeft de man goede bedoelingen? Blijft ze lachen?” geeft Fernandes als voorbeeld. “Vrouwen beschreven dat als continu giswerk. Ze voelen zich opzijgeduwd in de publieke ruimte. Soms fysiek door agressie of door zich klein te maken, maar vooral mentaal door al dat rekenwerk.” Nog volgens equal.brussels zou een derde van de slachtoffers blijvende gevolgen dragen van straatintimidatie.

Gedaan met uitkijken of rekenen, zegt Shauna Dewit dan. “Kom buiten hoe je wil. Als mannen zich als een beest willen gedragen, is dat hun probleem. Act like the beast they are.” Daarom jaagt ze hen weg met geblaf of bezetenheid. “Vriendinnen zijn soms beschaamd om met me op straat te lopen,” lacht ze.

De politie plaatst daar toch een kanttekening bij. “Er bestaat geen eenzijdige reactie als je slachtoffer wordt van straatintimidatie,” zegt Robin De Becker. “Het belangrijkste blijft om jezelf niet in gevaar te brengen. Probeer bijvoorbeeld te schuilen in een handelszaak of klamp getuigen aan.” De politie vraagt alle slachtoffers om intimidatie zo snel mogelijk te melden bij de politie of bij het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen (IGVM).
Wie straatintimidatie ondervindt in de eigen wijk, kan de wijkagent inlichten. En in de zone Brussel-Noord kwamen er bij de handelaars in de Brabantstraat een reeks 'safe places' voor wie snel wil vluchten. “Ik wil zelf ook een bewustmakingsactie voeren, maar ik weet niet hoe,” zegt Shauna Dewit. “Ik wacht tot een politieke partij me ervoor contacteert.”

Meer zorg en empathie

Alleen, zo'n bewustmakingsactie zou lang niet nieuw zijn. Om de zoveel jaar trekt in Brussel wel een nieuwe vrouw of beweging aan de alarmbel over straatintimidatie. Documentairemaakster Sofie Peeters zette het thema met haar eindwerk Femme de la rue in 2012 al op de radar, toen nog met de nadruk op de Anneessenswijk. In 2019 begonnen drie Brusselse vrouwen her en der in de stad 'Laisse les filles tranquilles' te afficheren. Twee jaar na hun grootschalige plakronde kwam er Balance Ton Bar, een Instagrampagina tegen intimidatie en seksueel geweld in het Brusselse nacht­leven. De getuigenissen gingen over clubs en bars, maar ook hun omgeving in de stad. Nog vorige week zijn twee mannen aangehouden voor zeven verkrachtingen in het Ter Kamerenbos.

Is er dan niets veranderd na al die tijd? De federale seksismewet, die het licht zag in de nasleep van Femme de la rue, blijft nog vaak dode letter. Weinig vrouwen doen aangifte en volgens een evaluatie van het IGVM kent zelfs minder dan de helft van de politiemensen de wet. Woordvoerder De Becker van de politiezone Brussel Hoofdstad Elsene benadrukt dat het voltallige personeel wél opgeleid is en voortdurend aangespoord wordt om “geen enkel feit te normaliseren”. “Ik denk dat het gesprek pas écht op gang is gekomen sinds Balance Ton Bar. Veel acties staan nog in hun kinderschoenen,” zegt onderzoekster Danielle Fernandes daarover.

Zij wil voor evoluties niet zozeer naar de criminaliteitscijfers kijken, maar naar empathie en zorg in de stad. “Ik vind herstelwerk belangrijker dan straffen. Er is weinig onderzoek naar straatintimidatie, maar we weten dat boetes in het algemeen tot een zwart-witaanpak kunnen leiden.” Mensen die iets doen dat niet strikt illegaal is, komen er dan mee weg, zegt ze. “Terwijl een slachtoffer wel degelijk pijn kan ondervinden van opmerkingen en zeker als het vaak gebeurt. Door middel van gesprek, liefst op jonge leeftijd, kunnen we potentiële daders laten inzien welke impact hun gedrag heeft.”

Fernandes bedacht samen met de vzw ZijKant een gezelschapsspel waarin jongeren hun ervaringen kunnen delen. “Zo horen jongens hoe meisjes de stad beleven,” vertelt ze. Zelf gebruikt ze het tijdens lessen seksuele opvoeding op lagere scholen; en het spel is te leen in Brusselse bibliotheken.
Ze geeft toe dat haar verder onderzoek wat filosofisch wordt. Echt goede praktijken uit Londen of Amerikaanse steden, waar het gesprek over straatintimidatie al langer gaande is, kent ze niet. “Vraag het me over vijf jaar nog eens. Ik merk in elk geval dat het gesprek opschiet en zo meer middelen oplevert voor campagnes en onderzoek. Dat loont ook, alleen trager.”

Wat maakt seksuele intimidatie dan zo'n hardnekkig iets? Zelfs Shauna Dewit kreeg onder haar video commentaar te lezen van mannen die suggereerden dat ze maar andere kleding moest dragen. “Veel vormen van geweld en intimidatie zijn gedreven door macht. Ook bij straatintimidatie zijn daders vaak mensen die zich machteloos voelen in de stad of uitgesloten door de gemeenschap,” zegt Fernandes. “Het is natuurlijk niet de bedoeling dat we die mannen allemaal aan meer macht helpen. We kunnen hen wel helpen herdefiniëren wat macht is.” Dat is iets anders dan controle of dwang uitoefenen, vindt ze. “Macht gaat om zich thuis voelen in een gemeenschap. Consent is voor mij geen simpele ja of neen, maar een intentie om zorg te dragen voor de ander.”

“Ik vind dat we daar als omstanders allemaal nog een verschil kunnen maken,” besluit Shauna Dewit, die zelf onlangs tussenbeide kwam toen een meisje werd lastiggevallen op de metro. “Er zijn wellicht te weinig middelen voor, maar het zou goed zijn als meer politiemensen 's nachts stand-by zijn, zodat vrouwen hen kunnen aanspreken op straat.”