Oekraïne-coördinator Peter Michiels: 'Vluchtelingen aan job helpen, is werkpunt'

Drie jaar na de Russische inval in Oekraïne blijven er meer vluchtelingen naar België komen dan dat er opnieuw vertrekken. Ruim 22 procent van hen belandt in Brussel, waar een hechte community is ontstaan. Het afgelopen jaar kwamen er zo in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest elke maand gemiddeld 160 Oekraïners extra bij. BRUZZ sprak erover met Oekraïne-coördinator Peter Michiels.

Precies drie jaar geleden, op 24 februari 2022 viel Rusland Oekraïne binnen, wat de start inluidde van de bittere oorlog die nog steeds in alle hevigheid aan de gang is.

De voorbije maanden bleven er vluchtelingen in België instromen, zo blijkt uit de jongste cijfers van Peter Michiels, de hoge ambtenaar die de opvang in het Brussels Gewest in goede banen moet leiden. Zo zijn er in het Gewest nog 1.943 Oekraïense vluchtelingen extra bijgekomen in de loop van 2024, oftewel gemiddeld zo'n 160 per maand. Ook de cijfers van januari 2025 bevestigen dat de instroom (nieuwe Oekraïense vluchtelingen) nog steeds groter is dan de uitstroom (Oekraïners die terugkeren).

Op 31 januari waren er welgeteld 66.619 Oekraïense vluchtelingen gedomicilieerd in België. Net geen 15.000 daarvan kozen voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Dat komt neer op 22,5 procent van het totaal, terwijl volgens de initiële politieke afspraak voorzien was dat Brussel 'slechts' 10 procent ging opvangen, Vlaanderen 60 procent en Wallonië 30 procent.

Vlaanderen lost die afspraak ongeveer in (59 procent), het is Wallonië (18,5 procent) dat ondervertegenwoordigd blijft. Michiels kaartte die scheeftrekking al meermaals aan.

Community

Het is niet zo dat er door de hoger dan geplande instroom in Brussel huisvestingsproblemen ontstaan. De Oekraïense nieuwkomers vinden snel onderdak via familie of vrienden. "Vanaf het begin wordt in Brussel een ruim aandeel van de Oekraïeners opgevangen bij particulieren en op de normale huisvestingsmarkt", zegt Michiels.

Eind januari 2025 waren er 296 Oekraïense vluchtelingen in de collectieve opvang die het Brussels Gewest organiseert, wat relatief weinig is. Bovendien blijven ze daar maar kortstondig. "Door een intense begeleiding vinden de Oekraïners toch nog plek op de normale huisvestingsmarkt en is er een gezonde turn-over in de collectieve opvang."

De Oekraïense vluchtelingen vormen in sneltempo een community met de Oekraïners die eerder al in België waren beland. In de Wetstraat opende vorig jaar een nieuw Brussels-Oekraïens gemeenschapscentrum. Ook de Oekraïens-katholieke kerk is sinds het uitbreken van de oorlog actiever in Brussel. In de zondagsmis in de Onze-Lieve-Vrouw van Lourdeskerk (Jette) werden de slachtoffers van drie jaar oorlog herdacht.

Werk

Huisvesting mag dan al geen probleem zijn, de integratie op de arbeidsmarkt is dat wel.

Van de bijna 15.000 Oekraïense vluchtelingen in Brussel zijn er circa 9.000, of 60 procent, op arbeidsleeftijd. De overige 40 procent zijn kinderen of 65-plussers. Slechts een beperkt deel van de beroepsactieven heeft een job te pakken gekregen. De recentste RSZ-cijfers geven een tewerkstellingsgraad aan van amper 17 procent in het Brussels Gewest. "We zien wel een stijgende tendens, maar hier is dus een duidelijk werkpunt", erkent Michiels.

Nog een indicator: eind januari 2025 hadden 5.875 Oekraïners zich ingeschreven als werkzoekende bij de Brusselse arbeidsbemiddelaar Actiris. Dat is ongeveer twee derde van het doelpubliek. Het resterende derde lijkt dus niet geïnteresseerd. Anders gezegd: een aanzienlijke groep van Oekraïense vluchtelingen op arbeidsleeftijd heeft geen job en is ook niet actief op zoek. Ook niet meteen hoopgevend: bij het begin van de Oekraïnecrisis bleek dat weinig bij Actiris ingeschreven Oekraïners effectief werk vonden.

De lage werkgelegenheidsgraad onder de Oekraïense vluchtelingen heeft volgens Michiels verscheidene oorzaken, die bovenop het oorlogstrauma komen. "Onder de vluchtelingen zijn er veel vrouwen met jonge kinderen. Voor hen is het niet eenvoudig om, naast de zorg voor de kinderen, nog te gaan werken. De gelijkstelling van de in Oekraïne behaalde diploma's blijkt vaak een probleem te zijn en ook de taal vormt een barrière. Om dat allemaal aan te pakken, is een doorgedreven doelgroepenbeleid nodig."