Vluchtelingen over geweld in Klein Kasteeltje: 'Gebrek aan perspectief weegt het zwaarst'

Uit cijfers die De Standaard afgelopen vrijdag publiceerde, blijkt dat geweld makkelijk gedijt in opvangcentra voor mensen die asiel aanvragen in ons land. Volgens getuigen met wie BRUZZ sprak, zou de situatie in het Klein Kasteeltje het ergst zijn. “Je moet haast een monster zijn om hier te overleven”.

Ahmad Al-Madhoun (schuilnaam, echte naam is bekend bij de redactie) is 29 jaar oud wanneer hij in 2023 aankomt in het Klein Kasteeltje. Hij komt uit Gaza en net als alle mensen op de vlucht die in België aankomen, is hij verplicht om enige tijd in het opvangcentrum te verblijven. Het Klein Kasteeltje is het oudste en grootste opvangcentrum in ons land en heeft een centrale ligging in Brussel. Het centrum fungeert als aanmeldcentrum. Na enige tijd worden bewoners doorverwezen naar een centrum elders in België.

Al-Madhoun bevestigt de bevindingen in De Standaard. Volgens hem zijn het vooral de onzekere omstandigheden die wegen op de bewoners van het Klein Kasteeltje. “De stress van het niet weten waar je gaat belanden en wat er gaat gebeuren, zorgt ervoor dat de boel vaak uit de hand loopt”, vertelt hij.

Intussen werd Al-Madhoun zelf overgeplaatst naar een ander opvangcentrum in een Vlaamse centrumstad, waar de situatie volgens hem beter is. Dat komt volgens de jongeman vooral omdat er meer privacy is. Hij herinnert zich een situatie in het Klein Kasteeltje waarbij een ruzie ontaardde in een gevecht, omdat iemand een kamergenoot 's nachts vroeg om te stoppen met roken in de kamer. “In het Klein Kasteeltje deelden we een kamer met twintig personen. Mensen praten terwijl je probeert te slapen. Ze roken binnen. Ze bellen luid... Je wordt gek. En als je iemand vraagt om te stoppen, krijg je vaak een agressieve reactie. Er ontstaan makkelijk ruzies. Je moet haast een monster zijn om hier te overleven”, klinkt het.

Volgens hem krijgen ook vrouwen het hard te verduren in het centrum. “Een vriendin van me die vanuit Algerije asiel aanvroeg in België, werd in het centrum aangerand door een medebewoner. De situatie is er allesbehalve veilig”.

Oday Najjar (ook een schuilnaam, echte naam is bekend bij de redactie) die tot twee weken geleden in het Klein Kasteeltje verbleef en ook uit Gaza komt, bevestigt de gevolgen van het totale gebrek aan privacy. Volgens Najjar (27) spelen ook de hygiëne en de algemene staat van het Klein Kasteeltje een rol. “De badkamers en de kamers waarin we verblijven, zijn enorm smerig. Je ziet dat de medewerkers hun best doen, maar het is dweilen met de kraan open”, vertelt hij. “Tijdens de hittegolf van juli was er ook geen verkoeling in het gebouw. De temperaturen waren niet te verdragen. Dat zorgt voor spanningen tussen mensen”.

Politie

Bij de ernstige gevallen van agressie wordt de politie erbij gehaald. “Bij ernstige feiten grijpen onze medewerkers niet zelf in, maar wordt de politie onmiddellijk opgeroepen”, laat Fedasil daarover in een schriftelijke mededeling weten.

Fedasil definieert ernstige feiten als fysieke agressie tegenover bewoners, het personeel of derden, vechtpartijen, oproer, seksueel grensoverschrijdend gedrag, bedreigingen en vandalisme. Al-Madhoun herinnert zich hoe de politie meerdere keren per week tussenbeide moest komen. “Ik durf er mijn geld op in te zetten dat als je er nu langsgaat, er politie zal zijn”, klinkt het.

Psychologische gevolgen

Solentra-psychologe Michelle Warriner ziet verschillende redenen waarom de stress in opvangcentra hoog kan oplopen, met geweld tot gevolg. Solentra is een organisatie in Brussel die gespecialiseerd is in traumabehandeling voor vluchtelingen en migranten.

“Ten eerste is de asielprocedure en de procedure voor gezinshereniging in ons land de afgelopen jaren een stuk strenger, maar tegelijk ook ingewikkelder geworden. Dat zorgt voor veel onrust en onzekerheid”, vertelt ze aan BRUZZ. “Veel mensen in opvangcentra leven al met trauma’s en kunnen pas tot rust komen als ze eindelijk erkenning krijgen. Maar dat duurt soms jaren. Daardoor voelen sommigen zich gedehumaniseerd. Alsof er met hun menselijkheid wordt gespeeld”, zegt ze.

Volgens haar spelen ook het gebrek aan controle over hun eigen situatie, zoals het feit dat ze niet zelfstandig kunnen koken, een kamer moeten delen met onbekenden, of niet zelf kunnen bepalen wanneer ze hun kleren wassen een rol. “Al die kleine dingen stapelen zich op. In het begin denkt men: “Ik kan dit wel aan.” Maar na maanden in zulke omstandigheden, zonder eindpunt, leidt dat tot conflicten. Ook om kleine dingen”.

Daarbovenop is er volgens haar ook nog stress als gevolg van de hoge eisen waaraan mensen in de opvangcentra moeten voldoen en de zorgen om de achtergebleven familie in het thuisland.

Volgens Warriner zou de stress en het bijkomende geweld in opvangcentra deels verholpen kunnen worden door kleine ingrepen. “Een beetje privacy, een plek om zelf te koken, een fatsoenlijk gebouw, ... Als mensen opnieuw een beetje vat krijgen op hun leven en eigen beslissingen kunnen nemen - bijvoorbeeld als een moeder zelf voor haar kinderen kan koken - dan heeft dat een enorme impact”, zegt ze.

Ook Al-Madhoun en Najjar denken er zo over. “Als we sneller zicht zouden krijgen op een plek voor onszelf zonder maanden te moeten wachten op zekerheid, zou dat de situatie aanzienlijk verbeteren”, zeggen ze.