Broodhuis krijgt eindelijk restauratie: lek dak dwingt museum tot verhuis van topstukken

De Stad Brussel heeft een vergunning aangevraagd om het dak en de gevels van het Broodhuis te restaureren. Die zijn zo lek dat het museum op de Grote Markt in de lente vorig jaar de kunstcollectie op de tweede verdieping moest weghalen. De gemeenteraad moet het benodigde budget wel nog goedkeuren.

Het Broodhuis, pal tegenover het stadhuis op de Grote Markt, doet sinds eind negentiende eeuw dienst als Museum van de Stad Brussel.

Het gebouw in neogotische stijl is beschermd, maar oogt grauw en vervuild, zeker in vergelijking met de andere huizen van de Grote Markt, die in de afgelopen 25 jaar een voor een in hun oude glorie werden hersteld.

Maar er is meer. De fijne geveldecoratie brokkelt af. Binnen moet het gebouw vanwege stabiliteitsproblemen her en der gestut worden. Bovendien zijn het dak en de gevel lek waardoor er al ruim twintig jaar waterinfiltraties zijn.

Die waren vorig jaar zo erg dat hoofdconservator Bérangère de Laveleye het niet meer verantwoord vond om nog langer kunst te exposeren op de tweede verdieping, de schitterende tentoonstellingszaal met houten zoldering. Alle waardevolle werken werden weggehaald, met name de collectie gewijd aan de geschiedenis van de Grote Markt, met onder meer het bekende schilderij Het bombardement van 1695.

Alleen de 5,5 meter hoge, originele windwijzer van Sint-Michiel, die vijf eeuwen lang bovenop het stadhuis stond, bleef staan en ook de Manneken Pis-collectie kon blijven en is vandaag nog steeds toegankelijk voor het publiek.

Museum blijft open

Al jaren is er een restauratiedossier in voorbereiding, maar nu lijkt er schot in de zaak te komen. “De Stad heeft aan urban.brussels een stedenbouwkundige vergunning gevraagd voor de restauratie van de hele buitenschil, het dak en de gevels,” zegt De Laveleye. “Ook werd er een budget ingeschreven in de begroting voor 2026. Dat is voor ons een positief signaal dat het gemeentebestuur er echt werk van wil maken.”

Mits vergunning en budget in orde denkt De Laveleye dat de werken eind 2026 begin 2027 zouden kunnen beginnen. Het museum zal volgens haar openblijven. “Alles gebeurt immers langs de buitenkant.” Alleen de reeds gedeeltelijk ontruimde tweede verdieping zal helemaal leeggehaald worden, op de grote Sint-Michiel na, en zal dichtgaan voor het publiek. De Manneken Pis-collectie krijgt elders in het museum een plek.

In een tweede fase moet ook de binnenkant van het museum aangepakt worden. “Het is een museum van de negentiende eeuw, totaal niet aangepast aan de normen van 21^ste eeuw,” oordeelt historicus en auteur Roel Jacobs. “Het zal helemaal herdacht moeten worden.”

Dat beseft De Laveleye maar al te goed. Om te beginnen is het Broodhuis niet uitgerust voor het onthaal van de honderd- tot honderdtwintigduizend bezoekers die jaarlijks over de vloer komen. Er is geen lift, er is amper vestiaire en er zijn onvoldoende toiletten. “In een tweede fase zullen we een vergunning voor de renovatie van het interieur vragen. We zijn ermee bezig.”

Na de buitenwerken zal de tweede verdieping er alvast niet meer uitzien zoals voorheen. “We gaan schuiven met de collectie. De verzameling rond de geschiedenis van de Grote Markt keert niet terug. Het wordt een nieuw thema, anders gepresenteerd ook.”

Depot met leeszaal

De stukken waarvoor geen plaats meer is, moeten naar de reserves. Die puilen ondertussen uit. Daarom huurt de Stad Brussel vanaf deze lente een groot depot in Zaventem. “Dat was al jaren nodig. Nu zijn de reserves verspreid over verschillende plekken, deels in het museum, deels erbuiten. We gaan alles, ook de reserves van de andere musea van de Stad, samenbrengen in dit nieuwe depot. Daar zal ook een lees- en studiezaal zijn zodat de collecties ter plekke kunnen worden onderzocht.”

De Laveleye is heel tevreden met deze ontwikkelingen. “De geplande restauratie van het dak en de gevels is een mooi project. Natuurlijk moet de gemeenteraad de hele begroting 2026 nog goedkeuren. Dit gebeurt wellicht in december of januari.”

Gewestelijke subsidie

Over de hoogte van het benodigde bedrag, wil ze verder niet uitweiden. De hele renovatie en restauratie – buiten én binnen – was destijds begroot op twintig miljoen euro. “Maar nu gaat het alleen om het dak en de gevels. We spreken dus over een kleiner bedrag.” Ook het kabinet van Brussels burgemeester Philippe Close wil er niets over kwijt. “De onderhandelingen zijn immers nog volop bezig”, klinkt het daar.

Omdat het om een beschermd gebouw gaat, komt de restauratie volgens De Laveleye in aanmerking voor gewestelijke subsidies. Vraag is of het in financiële moeilijkheden verkerend gewest hiervoor nog budget heeft. Volgens het kabinet van ontslagnemend staatssecretaris Ans Persoons (Vooruit), bevoegd voor Stedenbouw en Erfgoed, wordt eerst beslist over de vergunning en daarna pas over de subsidies. “Er is ook nog geen formele subsidieaanvraag. Daarvoor moet de Stad eerst een gedetailleerd bestek en offertes indienen. En ja, de beslissing zal ook afhangen van het beschikbare budget voor erfgoedrestauratie.”