Bernard Clerfayt: 'Fusie politiezones schendt het gelijkheidsbeginsel'

De fusie van de Brusselse politiezones zal er niet komen zonder slag of stoot. Vandaag komen de conferentie van burgemeesters en Brulocalis met hun gezamenlijke standpunt over het voorontwerp van minister van Binnenlandse Zaken Bernard Quintin (MR). Verwacht wordt dat dat advies behoorlijk kritisch zal zijn. Brussels minister van Lokale Besturen Bernard Clerfayt (Défi) heeft er alvast weinig goede woorden voor. “Ik zie niet hoe die fusie de veiligheidsproblemen in Brussel zal oplossen.”

Eind juli ontvingen de Brusselse burgemeesters het voorontwerp over de fusie van de zes Brusselse politiezones dat op 18 juli in eerste lezing is goedgekeurd door de federale regering. De wet legt één grote politiezone op in Brussel, in plaats van de zes zones vandaag, goed voor een korps van maar liefst 6.500 agenten.

Het zal worden aangestuurd door een groot politiecollege van negentien burgemeesters, aangevuld met de minister-president van het Brussels Gewest, de Hoge Ambtenaar voor de veiligheid, en de vicegouverneur. Een kleiner orgaan van een zestal burgemeesters zal instaan voor het dagelijks bestuur. In één trek worden ook de politieraden afgeschaft.

Minister van Binnenlandse Zaken Bernard Quintin (MR) geeft de Brusselse gemeenten één jaar de tijd, na de stemming van de wet, om de fusie te klaren. In één jaar tijd moet dus een nieuwe korpschef worden aangeduid, de HR- en informaticasystemen van de zes zones worden geharmoniseerd, een inventaris van de activa worden gemaakt (zoals gebouwen en politiewagens) en een eerste schets voor een lokaal veiligheidsplan worden opgemaakt.

Haken en ogen

Brulocalis en de Conferentie van burgemeesters presenteren vandaag samen hun advies over dat voorontwerp. Verwacht wordt dat dat behoorlijk kritisch zal zijn. Zelfs de Brusselse burgemeesters van MR en Les Engagés, partijen in de Arizona-regering, zijn allesbehalve enthousiast.

Burgemeester Philippe Close (PS) liet zich in Le Soir al ontvallen dat hij een “zo vaag mogelijk” wetsontwerp wil, zodat de Brusselaars het zelf kunnen invullen, zo goed en zo kwaad als het kan. Daarmee lijkt hij ervan uit te gaan dat de fusie er hoe dan ook komt, al valt het niet uit te sluiten dat er beroep tegen het wetsontwerp wordt aangetekend, zodra het in het federale parlement is goedgekeurd.

Voor Bernard Clerfayt (Défi), minister van Lokale Besturen in Brussel en zelf meer dan twintig jaar burgemeester van Schaarbeek, zal het niet erg moeilijk zijn om het wetsontwerp, zoals het er nu voor ligt, juridisch aan te vallen. “Het hangt met haken en ogen aaneen. Neem nu de vicegouverneur. Die zal ook deel uitmaken van het grote politiecollege. Wellicht is dat gedaan om de Nederlandstaligen inkijk te geven, maar de vicegouverneur waakt over de benoemingen van het gemeentepersoneel en of die conform de taalwet zijn. Die heeft hoegenaamd niets met het veiligheidsbeleid te maken.”

Grootsteden

“Ook de Hoge Ambtenaar voor de veiligheid maakt deel uit van het politiecollege. Maar zij is vandaag bevoegd voor de civiele veiligheid, zoals natuurrampen. Niet voor de politionele veiligheid. Ik ben benieuwd naar het advies van de Raad van State.”

Meer fundamenteel ziet Clerfayt twee grote discriminaties in het wetsontwerp. Ten eerste valt het volgens hem niet te verdedigen dat de Brusselse politiezones verplicht worden om te fuseren, terwijl ze al een behoorlijke omvang hebben, en dat de kleintjes ongemoeid worden gelaten. “Er zijn 175 politiezones in ons land. Hoeveel zones hebben minder dan honderd agenten? Meer dan honderd! Meer dan de helft dus. En dan wordt enkel Brussel, met al grote zones, verplicht om te fuseren, en de kleintjes niet? Dat is discriminerend.”

Een tweede discriminatie is budgettair, vindt Clerfayt. “De federale regering financiert de zones in ons land niet op gelijke manier. Gemiddeld is in België een agent gefinancierd à rato van 49.000 euro (cijfers van 2023, SVG) . In Brussel is dat maar 34.199 euro per agent. Dat betekent dat de gemeenten de rest moeten bijpassen. We krijgen dus een derde minder. Als de Brusselse politiezones dezelfde financiering zouden krijgen als het Belgische gemiddelde, dan zou dat onze politiezones 73 miljoen euro extra per jaar opleveren.”

Minister Bernard Quintin voorziet voor de Brusselse politie in een extra financiering van 55 miljoen euro, verspreid over 5 jaar. “Dat is dus 11 miljoen euro per jaar. Dat is ruimschoots onvoldoende. Temeer daar de grootsteden ook met meer criminaliteit te maken hebben. De uitdagingen zijn hier veel groter.”

Democratisch deficit

Quintin wil ook de KUL-norm herzien (die het aantal agenten per zone bepaalt), maar Clerfayt gelooft niet dat dat voor Brussel veel extra agenten zal opleveren. “Hij zal de middelen bij andere zones moeten halen, want de federale regering heeft geen geld op overschot. Ik wil dat nog zien gebeuren. Het is ook een belofte, maar ondertussen wordt de fusie van de zes zones in Brussel wel al verplicht.”

Clerfayt ziet nog andere ongerijmdheden in het wetsontwerp. “Grondwettelijk is de gemeente nog altijd bevoegd voor de politie. De gemeente keurt vandaag politiereglementen goed, die op maat zijn geschreven van de gemeente. Hoe zal dat nu gaan? Wat in Schaarbeek belangrijk is voor het politiebeleid, is dat niet per se in Oudergem. Neem nu de politiereglementen over de prostitutiebuurt rond het Noordstation. Daar heeft een gemeente als Oudergem niets aan. Het hele idee van een nabijheidspolitie zal verdwijnen.”

Tot slot benadrukt Clerfayt het democratisch deficit door de afschaffing van de politieraden. “De politiecolleges zullen in besloten zitting beslissingen nemen, die ze niet publiek moeten maken. Er is geen democratische controle meer over. Ook de media zullen niet op de hoogte zijn. Dat lijkt me voor zoiets essentieels als ordehandhaving en politiebeleid een forse achteruitgang tegenover vandaag, waar via de politieraad wél een debat kan voorafgaan aan een beslissing.”