Hulplijn voor formateurs (3): ‘Je maakt geen regering door slogans uit te wisselen’

De Brusselse formatie van 2024 verpulvert alle records en loopt vast en zeker nog een tijdje door in 2025. Vandaag is de regeringsvorming haar 200ste dag ingegaan, hoog tijd om ons oor deze week nog eens te luisteren te leggen bij enkele oudgedienden van de Brusselse politiek. Vandaag: voormalig Brussels minister van Financiën en huidig Nederlandstalig schepen in Ukkel Jean-Luc Vanraes (Open VLD). "De leiders van PS en MR moeten beter elkaars denken leren aanvoelen."

Op het hoogtepunt van de zomer, toen de Brusselse regeringsvorming nog niet synoniem was voor inertie en uitzichtloosheid, maar er toch al een record formeren gebroken was, zocht BRUZZ bij enkele veteranen van de politiek in de hoofdstad, naar een hulplijn voor formateurs Elke Van den Brandt (Groen) en David Leisterh (MR).

In het putje van de winter wordt nog steeds naar deze twee politici gekeken om het vastgelopen schip los te wrikken. Niks te vroeg dus om onze interviewees van in augustus opnieuw te polsen naar hun kijk op de zaak. Hoe hopeloos is de toestand en waar ligt een eventuele oplossing? Vandaag is het aan de ingeweken Ukkelaar Jean-Luc Vanraes om zijn licht te laten schijnen op de langste Brusselse formatieronde tot nu toe.

Hoe kijkt u momenteel naar de pogingen om een regering te vormen?

JEAN-LUC VANRAES Ik ervaar een algemeen probleem in de Brusselse, maar ook Belgische politiek: image building primeert op de wil om akkoorden te sluiten. En die nadruk op het imago neemt toe met de tijd.

Vroeger had je ook een rouwproces bij de verliezers van de verkiezingen, maar daarna zetten die zich daarover en gingen ze toch aan tafel zitten om een regering te vormen. Dat is een spel van geven en nemen. Maar nu lijken partijen vooral te willen nemen.

Ik ben ook verbaasd dat ik zo weinig inhoudelijke discussie bespeur. Ik heb het idee dat de onderhandelaars vooral slogans hebben uitgewisseld, maar zo maak je geen regering.

Wat heeft u het meest gestoord het afgelopen half jaar?

VANRAES Het spel van de PS. De partij ligt overal elders buiten en heeft daarom geen zin om N-VA en MR uit de nood helpen in het Brussels Gewest. Ze hebben beslist om de formatie te dwarsbomen, één partij gijzelt het land.

Dan heb ik meer begrip voor de houding van Ecolo, zij hebben een zware nederlaag geleden en likken nu hun wonden, het is normaal dat ze dan niet meedoen. De PS misbruikt haar positie in Brussel om de boel te blokkeren.

Twintig jaar geleden heerste er bij politici de vrees dat Vlaams Belang zo veel zetels zou halen dat ze de werking van het Gewest zouden kunnen blokkeren. Nu stel ik vast dat de PS, bewust of onbewust, zelf de totale blokkering veroorzaakt.

Hebben de Vlaamse partijen in Brussel hun hand overspeeld door hervormingen voor te stellen die de Franstaligen toch zullen verwerpen?

VANRAES Die institutionele eisen zijn al heel lang bekend en een oude wens van de Vlamingen. Het is oké dat daarover gesproken wordt. Dat die worden afgewezen is een voorwendsel van de PS om aan de kant te gaan staan.

Kan iemand van buitenaf misschien voor een stroomversnelling zorgen?

VANRAES Ik ben zelf bemiddelaar, je gaat nergens iemand vinden die deze knoop alleen kan ontwarren. Een figuur van buitenaf die alles regelt, dat bestaat niet. Maar een bemiddelaar kan wel helpen om de gesprekken te faciliteren.

Is er niemand die de voorbije weken en maanden in positieve zin een verschil heeft gemaakt?

VANRAES Ik bewonder de opoffering van mijn partij, Open VLD. Zij heeft toch de uitzonderlijk zware toegift gedaan van zich tevreden te stellen met een regeringscommissaris, die niet in de regering zit. Zo hebben ze getoond dat ze de zaken willen doen vooruitgaan, terwijl andere partijen spelletjes blijven spelen.

Verder zie ik eerlijk gezegd geen uitzonderlijke personen, iedereen speelt zijn gewone rol.

*tekst gaat verder onder foto

Sommigen leggen de schuld voor de moeizame formatie bij het speciale kiessysteem in Brussel. Moet dat worden aangepast?

VANRAES Volgens mij moet je bij de verkiezingen voor het Brussels parlement op kunnen komen op een tweetalige lijst, met Nederlandstaligen en Franstaligen samen. Dat zou dan kunnen aangevuld worden met een systeem van quota, waarbij bepaalde lijstposities naar Vlamingen zouden gaan.

Want voor mij moet ook de Nederlandstalige vertegenwoordiging in Brussel blijven bestaan. Ik wil zeker dat de band van Brussel met Vlaanderen behouden blijft.

Ik ben nooit een communautaire scherpslijper geweest, maar Brussel bestaat wettelijk uit twee gemeenschappen. Het gegeven dat we met twee taalgroepen zijn, moet niet worden weggegooid. Dat die twee verschillende culturen hier aanwezig zijn en samenleven, dat is deel van de rijkdom van Brussel.

Als we alles zouden onderbrengen onder één instelling, dan vrees ik dat de oude machtsstrijd herbegint, dan komen oude communautaire demonen weer boven.

Wanneer hebben we volgens u een Brusselse regering?

VANRAES Naar mijn ervaring geeft tijd raad, maar ik hoop zo snel mogelijk. De financiële situatie is wat ze is. Brussel heeft weinig speelruimte. Ik heb deze situatie nog nooit meegemaakt, het maakt me best kwaad. Dit heeft nadelige gevolgen voor Brussel, we zullen niet blijven uitstel krijgen van Europa voor de begroting.

Heeft u nog een kerstboodschap voor de politici die een regering proberen te vormen?

VANRAES Waarom gaan de leiders van PS en MR niet eens met elkaar gaan eten? Het zal niet allemaal meteen opgelost zijn, maar het zou helpen om vertrouwen te creëren. Ze moeten meer met elkaar praten en zo elkaars manier van denken leren aanvoelen.