Komende zondag moeten de inwoners van Sint-Joost opnieuw naar de stembus. Het resultaat van de gemeenteraadsverkiezingen in oktober werd nietig verklaard, waardoor een nieuwe stemronde georganiseerd moest worden. Nog nooit eerder moest een verkiezing in Brussel opnieuw worden gedaan. Zes vragen over deze uitzonderlijke gebeurtenis.
Moet ik opnieuw stemmen? En 5 andere vragen over de verkiezingen in Sint-Joost
1. Waarom zijn er opnieuw gemeenteraadsverkiezingen in Sint-Joost?
Net als in de achttien andere Brusselse gemeenten hebben de Sint-Joostenaren op 13 oktober voor een nieuw gemeentebestuur gestemd. Zittend burgemeester Emir Kir kwam als winnaar uit de bus met genoeg stemmen voor een absolute meerderheid.
Maar oppositiepartijen Ecolo, PS en Team Fouad Ahidar dienden klacht in voor vermeende kiesfraude en trokken naar het Rechtscollege, een onafhankelijk controleorgaan van het Brussels Parlement dat de validiteit van de gemeenteraadsverkiezingen onderzoekt.
Na onderzoek besliste het Rechtscollege om de verkiezingen in Sint-Joost ongeldig te verklaren. “Het grootste bezwaar had te maken met de volmachten", legt Laurent Blasson, secretaris van het Rechtscollege, uit. In Sint-Joost vertegenwoordigden de volmachten bijna 6,40 procent van het totale aantal uitgebrachte stemmen, het hoogste percentage in heel het gewest. “Het Rechtscollege heeft alle volmachten nagekeken, tenminste die in zijn bezit waren. In een aantal stembureaus waren er geen volmachten, waardoor de controle gedeeltelijk onmogelijk was.”
“Onder de gecontroleerde volmachten zaten meerdere duidelijke onregelmatigheden. Er ontbraken bijvoorbeeld vereiste gegevens op het volmachtformulier, of ze waren niet getekend. Er was ook een hoog aantal volmachten voor een tijdelijk verblijf in het buitenland. Die waren op de dag van de verkiezingen ondertekend door de burgemeester, wat niet conform de wet is", gaat Blasson verder.
In totaal telde het Rechtscollege 116 onregelmatige volmachten. Daarnaast waren er nog eens 240 verdachte volmachten. Blasson: “Het gaat om volmachten die niet duidelijk onregelmatig waren, maar waar je wel twijfels over de geldigheid van kan hebben. Er waren bijvoorbeeld volmachten waarvoor hetzelfde handschrift of dezelfde pen werd gebruikt. De verdachte volmachten waren een bijkomend argument om de verkiezing nietig te verklaren.”
Dan nog zal het Rechtscollege niet zomaar overgaan tot een nietigverklaring. “Dat kan alleen indien de onregelmatigheden van zo een grote omvang zijn dat ze de zetelverdeling kunnen wijzigen. In het geval van Sint-Joost konden 54 stemmen een zetel beïnvloeden in het voordeel van de lijst Team Fouad Ahidar.” In oktober greep die lijst in Sint-Joost net naast een eerste zetel.
2. Is dit nog al gebeurd in Brussel?
Het Rechtscollege, dat al sinds 1995 bestaat, heeft in zijn geschiedenis nog maar één keer eerder een verkiezing ongeldig verklaard. Dat gebeurde bij de gemeenteraadsverkiezingen in Molenbeek in 2000, nadat MR een klacht had ingediend voor onregelmatigheden in een aantal stembureaus. Het dossier belandde bij de Raad van State, die de verkiezingen alsnog geldig verklaarde. Daardoor moest er geen nieuwe verkiezingsronde georganiseerd worden.
Na de beslissing van het Rechtscollege kon Emir Kir ook naar de Raad van State trekken, maar hij zag daarvan af. “In beroep gaan? Dat leg ik in de handen van de kiezer", zei Kir in november.
Daardoor krijgt zijn gemeente de primeur om de gemeenteraadsverkiezingen opnieuw te doen. Die moeten in principe binnen de vijftig dagen na de nietigverklaring plaatsvinden. Brussel Plaatselijke Besturen, de gewestelijke administratie, heeft de datum vastgelegd op 9 februari.
3. Hoe worden deze gemeenteraadsverkiezingen georganiseerd?
“De stappen die we in oktober moesten zetten, moeten we ook nu opnieuw overlopen. Het is eigenlijk bijna een copy-paste, alleen doen we het nu voor één gemeente in plaats van negentien", zegt Annick De Beul, projectleider gemeenteraadsverkiezingen bij Brussel Plaatselijke Besturen.
Zo werken het Gewest en de gemeente net als in oktober samen met Civadis en Smartmatic. Die twee externe bedrijven leveren de software en stemcomputers. “De contractuele voorwaarden zijn niet veranderd ten opzichte van oktober, alleen zullen de helpdesk en techniekers sneller het nodige kunnen doen, omdat het nu maar om één gemeente gaat", aldus De Beul. “We gebruiken dezelfde programma’s als in oktober. Ook de beveiliging zit op hetzelfde topniveau als toen.”
Ook voor de kiezers verandert er weinig. De ongeveer 13.000 stemgerechtigde inwoners van Sint-Joost hebben net als voor de verkiezingen in oktober een oproepingsbrief gekregen. Voor hen geldt de stemplicht. Wie na 19 november in de gemeente is komen wonen, zal niet kunnen stemmen. Daarnaast zijn er opnieuw voor- en bijzitters opgeroepen voor de twaalf stembureaus van Sint-Joost.
De opleiding van de twaalf voorzitters verloopt wel anders dan in oktober. “Normaal geven de gemeenten die opleidingen, maar nu gaan wij de voorzitters van de stembureaus zelf opleiden", zegt Annick De Beul van Brussel Plaatselijke Besturen. “We gaan alle stappen goed uitleggen en zijn extra aandachtig voor het gegeven van de volmachten. We leggen de voorzitters uit waar ze op moeten letten en welke volmachten in oktober niet aanvaard hadden mogen zijn. De voorzitters zullen ook de kans krijgen om de systemen te testen.”
“In het algemeen zal iedereen wat meer aandacht besteden aan deze verkiezing. Niemand wil nog eens een herverkiezing organiseren", aldus De Beul. De gewestelijke administratie zal ook dichter in contact staan met de twaalf stembureaus in Sint-Joost. Zo is er een Whatsapp-groep waar alle voorzitters van de stembureaus in zitten. “In oktober was dat met 737 stembureaus in heel Brussel niet haalbaar. Toen communiceerden we alleen rechtstreeks met de voorzitters van de hoofdbureaus, nu zal dat het geval zijn met alle voorzitters. Daardoor kunnen we snel reageren als er ergens een incident is.”
Het verkiezingsteam van Brussel Plaatselijke Besturen, een ploeg van tien tot veertien mensen, zal zondagochtend paraat staan vanaf 6.30 uur tot alle stemmen verwerkt zijn. “Zelfs bij een juridisch probleem kunnen we binnen de vijftien minuten ter plaatse zijn. Die mogelijkheid hadden we niet in oktober, maar met twaalf bureaus kan dat wel", aldus De Beul nog.
De kiesbureaus zelf gaan net als in oktober open om 8 uur en sluiten de deuren om 16 uur.
4. Wie zijn de kandidaten?
Net als in oktober krijgen de inwoners van Sint-Joost-ten-Node de keuze tussen vijf verschillende lijsten: Lijst van de Burgemeester, PS, Ecolo-Groen, Les Engagés-CD&V-MR-Open-VLD en Team Fouad Ahidar. Niets belet de partijen om dezelfde kandidatenlijsten in te dienen als in oktober. Dat heeft burgemeester Emir Kir ook gedaan met zijn lijst die helemaal ongewijzigd is.
De lijst van de PS telt zeven nieuwe namen, maar de top 10 is wel zo goed als onveranderd. Aftredend schepen Philippe Boïketé blijft lijsttrekker en is nog steeds de grootste uitdager van Emir Kir. In oktober haalde hij nog 1.100 voorkeursstemmen, bijna vier keer minder dan Kir.
Ook de lijst van Ecolo-Groen is licht gewijzigd. Lokaal Groen-boegbeeld Frédéric Roekens had meteen na de verkiezingen op 13 oktober zijn afscheid aangekondigd. In zijn plaats staat nu Filip Huyghe op de derde plek. Groen-collega Yanti Vermeulen is dan weer van de tweeëntwintigste naar de achtste plaats geklommen op de lijst. Het lijsttrekkersduo van Ecolo-Groen is met Ahmed Moussin en Elodie Cornez ongewijzigd gebleven.
Bij Les Engagés-CD&V-MR-Open-VLD is Saïd Benhammou (Les Engagés) lijsttrekker gebleven, maar onder zijn naam staat nu die van aftredend schepen Loubna Jabakh. Zij stapte in 2018 uit de PS en was sindsdien onafhankelijk. Aan Nederlandstalige kant zijn er daarnaast enkele verschuivingen op de lijst. Wout Van Eylen (CD&V) staat nu op plaats vijf in plaats van zeven, Corry Eglem (Open VLD) krijgt de tiende plaats.
Op de lijst van Team Fouad Ahidar zijn enkele nieuwe, onbekende namen te zien, maar de lijsttrekker blijft Ibrahim Dankus. Hassan Marso is Fouad Ahidar dan weer kwijt, want die kandidaat komt nu op op de lijst van Les Engagés-CD&V-MR-Open-VLD.
Een volledig overzicht van alle kandidaten vind je hier.
5. Wanneer worden de resultaten bekendgemaakt?
In de loop van de avond mogen we de resultaten verwachten vanaf 19.30 uur, al hangt dat natuurlijk af van een aantal factoren. Voor de kiezers gaan de stembureaus dicht om 16 uur. Dan kunnen de stemmen geteld worden.
Als dat voor alle stembureaus gebeurd is, wordt een proces-verbaal opgesteld en maakt de voorzitter van het hoofdbureau de resultaten mondeling bekend. De verwachting is dat dat ergens tussen 19 en 21 uur zal gebeuren. Ongeveer een halfuur na de afsluiting van het proces-verbaal zullen de resultaten te zien zijn op de verkiezingswebsite van het Brussels Gewest.
Hoelang de bekendmaking van de resultaten op zich zal laten wachten, hangt onder meer af van het aantal hertellingen. En voor deze verkiezingen heeft het Gewest bepaald wanneer een stembureau herteld moet worden.
“Bij de vorige verkiezingen kon het hoofdbureau bepalen wanneer er een hertelling moest zijn, maar nu hebben we zelf bepaald dat een stembureau sowieso herteld moet worden zodra het verschil tussen het aantal geregistreerde kiezers en bevestigde stemmen gelijk aan of groter dan tien is", aldus Annick De Beul van Brussel Plaatselijke Besturen.
Anders dan in oktober zal de gewestadministratie de resultaten van deze gemeenteraadsverkiezing in één keer bekendmaken. Je zal de uitslag ook kunnen raadplegen op onze website via Brussel Kiest.
6. Hoeveel kosten deze extra verkiezingen?
“Dat is moeilijk in te schatten, omdat er zowel bij de gemeente als het Gewest kosten zijn, en je zit met manuren die moeilijk te berekenen zijn", klinkt het.
RTBF plakte er wel een cijfer op van in totaal ongeveer 100.000 euro, waarvan ongeveer 50.000 euro voor het Brussels Gewest en 40.000 tot 50.000 euro voor de gemeente. Het gaat onder meer om de kost van de externe leveranciers, eigen personeel en materiaal.
Lees meer over: Sint-Joost-ten-Node , Sint-Joost-ten-Node kiest , gemeenteraadsverkiezingen , gemeenteraadsverkiezingen 2024
Fijn dat je wil reageren. Wie reageert, gaat akkoord met onze huisregels. Hoe reageren via Disqus? Een woordje uitleg.