Ultima Vez bestormt de Olympus: ‘Elke familie heeft wel een orakelende nonkel’

Voor zijn nieuwe dansvoorstelling, Infamous Offspring, duikt Wim Vandekeybus met dichter Fiona Benson, contorsioniste Iona Kewney, flamencolegende Israel Galván en ook een beetje Bad Seed Warren Ellis in de familiegeschiedenis van Zeus en Hera, om weer boven te komen met een eigenzinnige, hedendaagse visie op de mythen.

“Ik ga nog een stap verder dan in TrapTown,” zegt Wim Vandekeybus over de aanpak in zijn nieuwe groepschoreografie. Ook in TrapTown (2018) verkende Ultima Vez een mythisch universum met dans, tekst en film, maar nu laat hij dans, muziek en tekst echt interageren met film. Behalve voor die multidisciplinaire benadering koos Vandekeybus dit keer ook voor een eigenzinnige en genereuze greep uit de wereld van de Griekse mythen. Ultima Vez verbeeldt de kwaliteiten maar ook de moordzucht, de jaloezie, het overspel en de hebzucht van de top gods op de Olympus.

“Ik heb me twee jaar lang voorbereid door over de Griekse mythologie te lezen,” vertelt Vandekeybus, “en daar scènes en karakters uit te halen die mij interesseren, omdat ik er echt iets mee kan doen. Het gaat dan vooral over de familiehiërarchie en de interactie tussen de Griekse oppergoden Zeus en Hera, en hun negen kinderen.”

Zoals wel vaker, werkte Vandekeybus voor het tekstgedeelte samen met een volbloed schrijver. “Ik heb de Engelse dichter Fiona Benson ontmoet, die gespecialiseerd is in het herschrijven van klassieke mythologie naar onze hedendaagse leefwereld. Die samenwerking is grotendeels van op afstand gebeurd, maar in groot vertrouwen. Fiona had nog niet voor het theater geschreven, maar ik geloof in het talent van schrijvers, en werk graag met mensen van een ander medium, die zo een andere manier van werken verwerven. Fiona is ook een jonge vrouw. Het is interessant om te zien waar die mythologische figuren nu voor kunnen staan, en hoe ze belichaamd worden door hedendaagse dansers die van alle continenten komen. De clichés en archetypes worden helemaal herbekeken."

Zeus en Hera worden vertolkt door de Engelse acteurs Daniel Copeland (die onder meer meespeelde in Ricky Gervais’ After life, red.) en Lucy Black. Maar het opvallendste karakter op de scène is waarschijnlijk de smid Hephaistos. Vandekeybus: “Hephaistos was het verworpen kind van Hera en Zeus. Omdat het lelijk was, gooiden ze het weg, werd het kreupel en werd het smid. Dat personage wordt bij ons vertolkt door Iona Kewney, met wie ik 25 jaar geleden nog heb samengewerkt voor Scratching the inner fields. Zij is een Schotse contorsioniste (een extreem lenige lichaamskunstenares, red.), maar ook een schilder, die echt ongelofelijke dingen kan. Ze is klein, maar een en al spieren, en ze tekent ook live met houtskool op de scène."

Patchworkfamilie

Een andere speciale gast in de cast is de legendarische Spaanse flamencodanser Israel Galván. “Hem had ik twee jaar geleden al gevraagd om de blinde ziener Tiresias te spelen. Elke familie heeft wel zo’n nonkel die af en toe langskomt, goede raad geeft en een beetje spreekt als een orakel. Galván doet dat op een heel speciale manier. Alleen al daarvoor moet je komen kijken."

Welke zijn de andere goden die zich van hun beste en slechtste kant laten zien? “De mythologie in de oudheid is oneindig. De verhalen zijn bovendien allemaal in verschillende variaties tot ons gekomen. Maar ik vond het wel interessant om hen als een moderne patchworkfamilie te benaderen. Je hebt een moeder en een vader. Sommige kinderen zijn alleen van de vader en andere alleen van de moeder. Sommige kinderen zijn geadopteerd of geboren uit een surrealistisch gegeven. Zoals Athena, de lieveling van Zeus, die uit zijn hoofd werd geboren, omdat hij zijn eerste vrouw, Metis, als vlieg had opgegeten, terwijl hij zich getransformeerd had tot slang. Je hebt ook de tweeling Artemis en Apollo, Hermes en Cupido, Hebe en Calisto, en Aphrodite die volgens de mythologie uit het schuim van de zee geboren wordt. Heel cliché, maar bij ons is dat niet zo: wij presenteren een nieuwe Aphrodite. Dan heb je Dionysos die uit het Oosten komt. Die wordt bij ons vertolkt door de Indiase danser Rakesh Sukesh. Je hebt ook Ares, de god van de oorlog, die hard en wreed is. Want dat zijn de mythes ook."

“Tijdens de repetities is er in de wereld nog veel gebeurd op het vlak van wreedheden, waardoor mensen bij de première in Luxemburg geraakt waren door die specifieke link met de actualiteit. Hoewel we daar niet van vertrokken zijn. Ik houd er gewoon van om oude verhalen naar het heden te trekken, want de geschiedenis herhaalt zich voortdurend. Ook de hypocrisie van bepaalde figuren die van gedaante veranderen om bepaalde dingen te doen, en dan achteraf hun handen in onschuld wassen door te zeggen dat zij er niets mee te maken hadden, is herkenbaar."

Goddelijke gebreken

Alle personages worden gespeeld door een heel diverse cast met nieuwe dansers. “Behalve Iona zijn het allemaal nieuwe mensen. Uit India, Réunion, Zweden Duitsland, Canada … noem maar op. De film heb ik geregisseerd, maar daarvoor heb ik samengewerkt met mijn zoon Fernando, die de visual director was. We hebben een heel abstracte manier gevonden om Zeus en Hera als ontastbare goden in de film op te sluiten, maar ook als creaties van mensen neer te zetten, met al hun gebreken. Zij spreken vanuit de film met de dansers op de scène."

Wat de muziek betreft, valt de naam van Warren Ellis op, de muzikant van Dirty Three en Nick Cave and the Bad Seeds. Al valt diens bijdrage wat kleiner uit dan voorzien. Vandekeybus: “Eerst zou hij Zeus spelen, maar hij kon niet om persoonlijke redenen, en vond ook dat hij geen acteur was. We gebruiken wel bestaande muziek van hem. Met één onuitgegeven nummer. Daarnaast is er muziek van ILA, een jonge groep uit Antwerpen met de Vlaams-Turkse Ilayda Cicek, die een stem heeft als een bom. Zij maakten drie nummers met toepasselijke teksten. De Brusselse componist en sound designer Arthur Brouns geeft alles eenheid en maakt de link tussen de muziek en de film. Hij is een supergetalenteerde gast."

De voorstelling duurt twee uur, bevat veel dans, en is heel cinematografisch, maar is voor het overige sober qua enscenering. “Alles wat we niet nodig hadden, is weg, daar heb ik rigoureus op gehamerd. We moesten het met ons lichaam kunnen doen. We moesten weg van de illustraties. Iemand vroeg tijdens de repetities of we dan Griekse toga’s zouden dragen, maar don’t worry, dat gaan we niet doen. De dag dat ik ben beginnen te repeteren, ben ik gestopt met lezen. Het is een eigenzinnige visie op de mythen van Fiona en mijzelf."

Wim Vandekeybus en Ultima Vez spelen Infamous offspring in de KVS BOL van 29/11 tot en met 9/12, www.kvs.be