Cherchez la femme: Georgette Magritte

“Als Georgette sterft, zal ik haar ook laten opzetten en een plaatsje naast mijn bed geven.” Wat zou René Magritte zijn geweest zonder Georgette? Veertig jaar lang was ze zijn compagne de route. Zijn muze, zijn model, zijn minnares.

"De liefde kan niet verwoest worden; ik geloof in haar overwinning." Daarvan was de meester van het Brusselse surrealisme overtuigd. Een symbiotische relatie hadden Georgette en René Magritte, alle kennissen zijn het daarover eens. René was stapel op 'zijn Georgette' vanaf de eerste keer dat hij haar zag op de paardenmolen van de kermis in Charleroi. Dat was in 1913; René is vijftien, zij twaalf. De 'kalverliefde' blijft een heel leven duren en zelfs na Renés dood in 1967 blijft Georgette negentien jaar lang (tot haar dood in 1986) zijn herinnering en nalatenschap bewaken.

Georgette is een mooie, fotogenieke vrouw met donker, golvend haar en grote, heldere ogen. Een onweerstaanbare mengeling van raadselachtigheid en schalksheid. De zwijgzame 'bedenker van mysteries' aanbad haar en bleef eeuwig verliefd. Zij is een gracieuze toeverlaat, een discrete handlangster, een inspirerende raadgeefster, misschien een surrogaat moederfiguur voor de adolescent die zijn moeder door zelfdoding verloor.

'Diepe wateren' is de titel van een foto waarvoor Georgette poseert. Ook het schilderij 'Poging tot het onmogelijke', waarbij een schilder in maatpak een naakte vrouw schildert, is een dubbel zelfportret. Het 'onmogelijke' slaat hier niet op de liefde, wel op een schilderij, een konterfeitsel dat nooit de mogelijke waarheid kan omvatten. De foto die aan de basis ligt van het schilderij, bestaat ook. Daarop beschildert René met een penseel zijn vrouw. Hoe surrealistisch de grap ook is, ze toont ook de kleinburgerlijke conventionaliteit van het koppel. Georgette draagt een donker badpak met een dijbroekje. Op schilderijen staat Georgette dan wel naakt, maar op foto's - waaraan ze gretig meewerkt - nooit of te nimmer. Dat hoort niet voor een deftige vrouw als Georgette Marie Florence Berger, geboren op 22 februari 1901 in Marcinelle als slagersdochter. Haar 'fijne vleeswaren' toont ze alleen in intiem, echtelijk 'verbond'.

De jeugdige verliefden vonden elkaar bij toeval in 1920 terug in de tuinen van de Kruidtuin. Georgette, negentien dan, werkte als verkoopster bij de Coopérative Artistique, een Brusselse zaak in schildersbenodigdheden. Twee jaar later trouwen ze in de Koninklijke Sint-Mariakerk in Schaarbeek. Van dezelfde dag - 28 juni 1922 - dateert een foto waarop Georgette op de schoot van René lijkt te zitten. Recht in de lens kijkend hebben ze hun hoofden tegen elkaar gevlijd, en zij legt teder en elegant haar hand om zijn wang.

Tederheid en respect, een leven lang. Georgette speelt piano in het salon, Magritte schildert in de belendende woonkamer. Als het financieel penibel is, zorgt Georgette voor de inkomsten. Maar als André Breton, de Franse kunstpaus van het surrealisme, Georgette misprees omdat ze een gouden kruisje om haar hals droeg, keerde Magritte een belovende carrière in Parijs de rug toe en ging hij in Jette wonen. Een plek die hij verafschuwde - maar Georgette was er dicht bij haar zus. Georgette bleef altijd gelovig, terwijl Magritte een agnost was.

En toch was er een perfecte overeenstemming tussen de begeerde, geduldige muze en de cynische, schuwe schaker. Kinderen kreeg het echtpaar nooit; Georgette zou wel een miskraam gehad hebben. Maar ze hadden wel hondjes, bitse keffertjes die Magritte liet opzetten. Misschien hadden ze aan elkaar genoeg, wie zal het zeggen? Over zijn rol van huisvader zei René: "Het is een rol die mij niet schikt en de tuin is groot genoeg voor de kinderen die we niet hebben." En Georgette? Zij zweeg, als altijd met haar gezond verstand.

'René and Georgette Magritte with their dog after the war' van Paul Simon (1983) via YouTube: