Viola Davis solliciteert in 'The help' naar Oscarnominatie

Viola Davis van een Oscarnominatie afhelpen wordt moeilijk. 'The help' is een afgeborsteld maar efficiënt melodrama over een nog altijd heikel onderwerp (raciale ongelijkheid in de jaren zestig) dat het publiek met een goed gevoel naar huis stuurt. Davis speelt de pannen van het dak. Blijft de film net als het populaire boek aan de oppervlakte, Davis zelf zegt hardop waar het op staat.

Een Oscarnominatie zou geen primeur zijn voor Viola Davis (46). Ze was al eens genomineerd voor haar glansrol in Doubt (2008). Verder behoort ze tot de favoriete actrices van Steven Soderbergh. In The help speelt ze een van de twee Afro-Amerikaanse huismeiden die in Jackson, Mississippi door een jonge journaliste (Emma Stone) overtuigd worden om hun verhaal te doen. Dat is een vorm van rebellie. De Civil Rights Movement is in de jaren zestig wel al in volle ontwikkeling maar in dat Zuiders stadje is daar nog niet veel van te merken.

'Onwetend over ons verleden'
"De slavenschepen, de werkomstandigheden, de verschillende stammen: de Afro-Amerikaanse geschiedenis boeit me mateloos en zeker wat er in de jaren zestig gebeurde. Freedom Summer (een campagne om zoveel mogelijk Afro-Amerikanen te laten stemmen in Mississippi, red.), Fannie Lou Hamer (een katoenplukster die een van de leiders van de Amerikaanse Burgerrechtenbeweging werd, red.) of de moord op Civil Rights-leiders Andrew Goodman, Mickey Schwerner en James Chaney, ik weet er alles over," zegt Davis.

We ontmoeten haar op het Festival van de Amerikaanse film in Deauville. Haar ogen bliksemen. "Ik ben geboren in South Carolina maar groeide op in Central Falls, een stadje van een paar vierkante kilometer met 18.000 inwoners. Leer mij de dorpsmentaliteit kennen. Toen we in 1965 naar Central Falls verhuisden waren we de enige zwarte familie. Het enige wat ik op school leerde was dat we van slaven afstamden die niet konden lezen en schrijven. De enige beelden die ik van zwarte mensen te zien kreeg waren mensen die aan het labeuren waren op de tabaksvelden of katoenplantages. Op mijn vijftiende zei ik tegen een blanke leraar dan ook dat zwarten in de hele wereld nog nooit niks gedaan hadden. De arme man stond aan de grond genageld. Later nam hij mij en mijn zusje mee naar de Rhode Island Black Heritage Society. Daar verzamelen ze alles over de Abolitionisten (die voor de afschaffing van slavernij ijverden, red.), de zwarte intellectuelen, de vrije slaven. Die dag staat in mijn geheugen gegrift. Mijn zus en ik stonden te huilen. Hoe konden we zo onwetend zijn over ons verleden?"

Bevrijding
Voor een tweede ijkpunt in het leven van de jonge Davis zorgde een film. "Ik ben in grote armoede opgegroeid. We woonden in een veroordeeld flatgebouw waar het wemelde van de ratten, énorme ratten. Het was gruwelijk: 's nachts sprongen die rotdieren op ons bed. De loodgieterij werkte nooit. We hadden geen telefoon. Ik wou daar weg! Ik had een droom nodig, een touw om me aan vast te klampen. Dat werd The autobiography of Miss Jane Pittman, het verhaal van een vrouw die nog als slavin gewerkt heeft en later betrokken raakt bij de Civil Rights Movement door als eerste zwarte te durven drinken van de fontein in haar dorp. Ik herinner me als was het gisteren de dag dat die film op tv kwam. De wind stopte met waaien en de vogels met fluiten, zo'n moment was het. Ik wist plots wat ik met mijn leven wou aanvangen en had het gevoel dat dat mij bevrijden zou uit de benarde situatie."

De acteermicrobe kreeg Davis te pakken op de middelbare school. Haar talent bleef niet onopgemerkt. Glansvertolkingen op de planken werden bekroond. Maar ook al staat ze bekend als voortreffelijke actrice, kansen om de ster van de film te zijn, bijven schaars. "Mijn grote voorbeeld is Cicely Tyson. Door haar ben ik actrice geworden. Cicely heeft een mooie carrière maar ze had een nog veel mooiere en grotere carrière kunnen hebben als ze niet zwart was geweest. Dat is zo klaar als een wit suikerklontje. Dat is ongelukkig. Ik hoop dat daar verandering in komt. Ik denk wel dat de mensen er klaar voor zijn,' hoopt Davis.

Geen illusies
Ze maakt zich geen illusies. Ook de bijval die The help in Amerika kreeg, relativeert ze. "Ik heb een droom. In die droom gaan mensen naar The help kijken omdat het thema hen intrigeert en omdat ze zich zich aangetrokken voelen tot de brede keure aan zwarte en blanke actrices. Dat zie je niet vaak. Net zomin als er veel films zijn met een plejade aan sterke vrouwenrollen. Maar ik vrees dat de film populair is omdat het boek populair was. Ze slikken de film omdat er humor in zit en een heel universeel thema: de gewone mens die buitengewone dingen doet. Dat tempert de rassenkwestie. The help is bait-and-switch: we lokken de mensen met humor en een meeslepend verhaal. Ik kan alleen maar hopen dat er meer films met zwarte mensen doordringen tot het grote publiek. En niet enkel films over rassenkwesties!"