Aziz Sahmaoui op Daba Maroc: 'De straat is mijn leerschool'

Als medeoprichter van het Orchestre National de Barbès stond Aziz Sahmaoui aan het voorfront van de Maghrebijnse fusiemuziek. Met The Zawinul Syndicate ging hij de jazztoer op en nu komt hij naar het festival Daba Maroc met zijn soloproject University of Gnawa, een kruisbestuiving van gnawa, Senegalese muziek, rock en jazz.

Aziz Sahmaoui zit in Marrakesh wanneeer we hem opbellen. Sinds midden jaren 1990 woont Sahmaoui in Parijs, maar hij keert geregeld terug naar "de zon, de geuren en de smaken" van zijn thuisland om zich te herbronnen. Het is ook daar, in de straten van Marrakesh, dat het allemaal begon. "Als je in Marrakesh opgroeit, kruipt de muziek op natuurlijke wijze in je vel. Ik ben opgegroeid met trommels tijdens religieuze en nationale feesten, trouwfeesten of gewoon op straat," zegt Sahmaoui.

Dat was in de jaren 1960. "Er was nog geen sprake van orkesten met gitaar, bas en drum. Er waren wel klassieke oriëntaalse orkesten, maar dat is mijn ding niet. Op mijn zesde al was ik geboeid door traditionele muziek en door de gnawa, populaire muziek die je uitnodigt om deel te nemen. Dat was mijn leerschool."

Hoe kijkt u vandaag terug op het Orchestre National de Barbès (ONB) en de fusie van Maghrebijnse ritmes met jazz en rock?
Aziz Sahmaoui: Onze muziek kwam organisch tot stand, iedereen droeg zijn steentje bij met als resultaat een fusie van Algerijnse chaâbi, Marokkaanse pop, gnawa, jazz, funk en improvisatie. Het ONB heeft baanbrekend werk geleverd. Een hele generatie jongeren liet er zich door inspireren en wij hebben Frankrijk in de hele wereld vertegenwoordigd op festivals. Via de muziek hebben we bruggen gebouwd tussen Fransen en Maghrebijnen.

Na het tweede album hebt u het ONB verlaten om in zee te gaan met jazztoetsenist Joe Zawinul.
Sahmaoui: Ik heb een paar jaar getoerd met The Zawinul Syndicate, wat een avontuur! Er is een prachtige dvd van het concert van Zawinuls zeventigste verjaardag, die moet je zeker eens opsnorren als je van jazz houdt. Voor mij was het heel leerrijk. Ik komt uit Afrika. Afrikaanse muziek en de trance van het ritme zijn mijn maatstaven. Bij Joe kwam ik plots in een heel andere trance terecht: die van harmonieën en akkoorden. Veel improvisatie en concentratie, want hij kon op elk moment een beroep doen op een van zijn muzikanten om te soleren. Beetje bij beetje ging de wereld van de jazz voor me open.

In 2011 bracht u uw eerste soloalbum uit, met University of Gnawa. Doceren jullie gnawamuziek?
Sahmaoui: Het is een eerbetoon aan de mooie muziek van de gnawa. Ik vond het een uitdaging om traditionele instrumenten als guembri (tweesnarige bas), krakebs (metalen castagnetten) en percussie te vermengen met synthesizer, gitaar en bas. En met Senegalese muziek - de helft van de muzikanten komt uit Senegal. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan, zeker als je het wilt doen met respect voor de muziek. Het is belangrijk om de gnawacultuur goed te begrijpen, net als rock en jazz, om ze te versmelten.

Het festival Daba Maroc zet de schijnwerpers op de hedendaagse creatie in Marokko. Hoe zit het met de muziekscene?
Sahmaoui: Er zijn heel wat groepen, maar er is nog veel werk aan de winkel, vooral wat betreft professionele begeleiding, zichtbaarheid en distributie. Bij groepen die fusiemuziek maken, is er vaak een onevenwicht tussen traditie en moderniteit. Er is een gebrek aan internationale visie. Er is nog een lange weg af te leggen, die zal langzaam verlopen, langs de kleine steegjes. Maar daar heeft de traditionele muziek geen last van. Die is in zijn nopjes en dat zal altijd zo zijn.

Welke rol hebben muzikanten gespeeld in de Arabische lente?
Sahmaoui: Westerse journalisten en media hebben het steeds over die lente, maar ik snap eigenlijk niet goed waarover ze het hebben. Er heerst onrecht en onveiligheid, mensen vechten om de macht. Dat kun je toch geen lente noemen? De mensheid heeft een ongelooflijke achterstand op humanitair vlak, alles wordt op primitieve wijze geregeld. Wetenschappers en politici staan ten dienste van de grote industrieën die aan de touwtjes trekken.

Burgerschap staat centraal voor Daba Maroc. Ook in uw werk als muzikant?
Sahmaoui: Je kunt als muzikant niet anders dan sociaal geëngageerd zijn. Als je onrecht ziet gebeuren, dan kun je daar toch niet onverschillig voor zijn? Ik probeer steeds een hand toe te steken als ik iemand in nood zie, ik spreek of zing over onrecht wanneer ik kan. Wij zijn allemaal mensen, we moeten elkaar helpen. Ook in tijden van crisis. We mogen niet wachten op het mooie weer.

Daba Maroc

wanneer: 3 oktober 2012 > 3 februari 2013
waar: verschillende locaties
info: Hallen van Schaarbeek, Koninklijke Sint-Mariastraat 22A, Schaarbeek, 02-218.21.07

--------------

Aziz Sahmaoui treedt op 15 november 2012 om 20.30 uur op.
waar: Espace Senghor
tickets: €12/13/14