The Art of the Underground (24): IJzer

Langs twee mezzanines kom je het metrostation binnen. Het plafond is er bloedrood, op de muren zie je een wit-rode mozaïek in elkaar gepuzzeld in de vorm van een zeshoek, of is het een schietschijf?

De Brusselse kunstenaar Antoine Mortier (1908-1999) mocht blij zijn met dit ingenieuze kleurenspel dat de architecten als decor voor zijn kunstwerk ontwierpen in het station IJzer. Hij kon er perfect zijn kunstei kwijt, in 1988. Het duurde vijf jaar voor zijn werk, een dubbelsculptuur, klaar was: La Pietà-Yser

Vandaag, zeventig jaar na de achttiendaagse veldtocht die de Duitse bezetter tot aan de IJzer bracht, blijft een herdenkingsmonument in hartje Brussel geen luxesymbool. De stad, net als het land, viel als een kaartenhuisje tijdens Wereldoorlog II. Mortier houdt echter één steenhard moment vast, diep onder de grond in dit station. Op een dikke steunmuur, als een zwaar betonblok van een bunker of schuilkelder, monteerde de kunstenaar roestkleurige elementen in Cortenstaal. Constructivistisch in elkaar gekneld, als deuren en poorten, met hier en daar een kijkgat. De uitsparingen zijn op hun mooist aan de achterzijde, waar je als passant minder komt. Of gaat het om de liggende Christus en drie wenende figuren? Aan de andere zijde liet Mortier een negen meter lange stalen balk rusten, als van een omgevallen kruis.

Het monumentale, tijdloze werk zou niet misstaan in Ieper of Diksmuide. Maar hier staat het werk het best. Het confronteert je met het verleden en actuele oorlogen, met de harde confrontaties van de kleine mens in de grote stad. Wie loopt hier dagelijks tegen een muur aan? Als 'dodenmonument' voor de levenden blijft Mortiers werk imponerend sterk.

Metro: IJzer
Kunstwerk: La Pietà é Yser (Antoine Mortier, 1988)