De vijf hoeken van de wereld: Oostenrijk in Brussel

Na de Vrede van Utrecht van 1713 gingen de Zuidelijke Nederlanden over in Oostenrijkse handen. Omdat de Oostenrijkers ook nog het Heilige Roomse Rijk moesten bestieren, werkten ze, zoals de Spanjaarden dat eerder deden, met landvoogden of gouverneurs.

Zo was Karel van Lorreinen of 'Lotharingen' gouverneur-generaal van de Oostenrijkse Nederlanden tussen 1744 en 1780, onder de heerschappij van Keizerin Maria-Theresia. Die was overigens getrouwd met zijn broer, terwijl hij met haar zus getrouwd was.

Karel van Lotharingen liet zijn paleis in neo-classicistische Lodewijk XVI-stijl bouwen door Jean Faulte en Laurent-Benoît Dewez op de plek waar tot de brand van 1756 het paleis van Oranje-Nassau stond. Vandaag is enkel de zuidelijke vleugel nog bewaard, maar die is wel toegankelijk voor het publiek. Achter de toegangsport vind je nog altijd de ruimte waar de koetsen destijds de hovelingen kwamen afzetten, met een afwateringssysteem om de jurken van de dames te vrijwaren van nattigheid. Daarachter leidt de eretrap met een beeld van Hercules naar de verdieping, waar je in de rotonde terechtkomt - de prestigezaal met de rozet in de vloer die bestaat uit 28 verschillende Belgische marmersoorten. Vandaar heb je toegang tot de pronksalons.

Het paleis heeft na de Oostenrijkse en Franse periode een tijdlang dienstgedaan als bibliotheek en museum voor natuurwetenschappen. Nu is het een museum met stukken die de stand van de wetenschap, de industrie en de kunsten van de verlichte achttiende eeuw evoceren. Karel stond in de Zuidelijke Nederlanden bekend als feestbeest en mecenas, en was vrij geliefd bij het volk. Eerst stond een standbeeld van hem in antieke tuniek in het midden van het Koningsplein. Later maakte Louis Jéhotte een historisch correcter bronzen standbeeld dat voor de deur van het paleis werd geposteerd.