La bertitude des choses: Te houterig, flauw en onzorgvuldig

Over humor is het natuurlijk moeilijk discussiëren - ieder zijn meug - maar zelfs in de welwillende bui waarin we verkeren, moeten we zeggen dat er te veel flauwiteiten in deze show zaten om hem goed te noemen.

Het boek en de film De helaasheid der dingen van Dimitri Verhulst kreeg aan de andere zijde van de taalgrens de vertaling La merditude des choses mee. Aangezien de Aalsterse komiek Bert Kruismans er sinds het succes van zijn stand-upshow La Flandre pour les nuls zijn beroep van gemaakt heeft om Vlaanderen te vertalen voor de Franstaligen, was het dus een fijn idee om zijn nieuwe show La Bertitude des choses te noemen. De Nederlandse versie van dezelfde show, die ook rond deze tijd in première gaat, heeft de iets drogere naam Vaderland.

La Flandre pour les nuls was in het licht van de (culturele) dialoog tussen beide landsdelen een initiatief dat bewondering en lof mocht oogsten, en dus gaat ook de opvolger voor een groot deel over de Belgische stammentwisten. La Bertitude des choses begint met een geluidsfragment van het commentaar bij de voetbalinterland België-Schotland van oktober jongstleden, die door een doelpunt van nationale trots Vincent Kompany definitief in ons voordeel werd beslecht. Het is de opmaat voor het eerste deel, waarin Kruismans vooruitloopt op de schizofrene situatie die in 2014 zou kunnen ontstaan, wanneer de Vlamingen zowel voor België (op het WK in Brazilië) als tegen België (voor de Vlaamse verkiezingen) zullen kunnen stemmen.

Niet dat Kruismans deze schizofrenie verder nog aan een kritisch onderzoek onderwerpt. Hij haalt er alleen wat grappen uit over zijn broer Albert, die het er als N-VA-er toch moeilijk mee heeft dat hij niet meer zonder vermomming naar het Koning Boudewijnstadion kan afzakken voor wat voetbalplezier. Een zijsprong via Leopold II en de achternamen van de internationals Kompany, Lukaku, Benteke en Mboyo, levert ook nog de redelijk goede grap op dat als onze koloniale vorst de voeten van de Congolezen had afgehakt in plaats van hun handen, we nu wellicht niet zo'n succesvolle nationale ploeg zouden hebben gehad.

Vervolgens wordt de kast met beproefde Belgicana nog eens helemaal opengetrokken, en gaat het over Westmalle en Orval, over Eddy Merckx ("onverstaanbaar in beide landstalen"), zelfs nog even over Clijsters en Henin, en om het af te leren ook nog een keer over BHV. Alleen de opmerking dat onze Olympische schutter Lionel Cox als Brussels ambtenaar een duidelijk voordeel had in een sport waar je het hoofd helemaal voor moet kunnen leegmaken, had niet voor de zomer van 2012 kunnen gemaakt worden.

Toch doet Kruismans ook een oprechte poging om de platgetreden communautaire paden te verlaten. Zijn voornemen was eigenlijk om in La Bertitude des choses het Vlaanderen van zijn jeugd in de jaren zeventig te vergelijken met het Vlaanderen van vandaag.

Dat is alweer een goed idee, alleen hebben we uiteindelijk zeer weinig over dat Vlaanderen van de jaren zeventig mogen vernemen. Dat kinderen toen nog kikkers lanceerden door bommetjes in hun cloaca te steken, omdat ze nog niet op de Wii of Playstation konden spelen, dat hadden we zelf nog onthouden. Dat telefoons vroeger bijna allemaal zwart waren en de gebruiker ervan doorgaans over weinig extra functies of apps kon beschikken ook. Al was de manier waarop Kruismans herinneringen ophaalde aan die bakelieten toestellen met hun trage draaischijf wel nog geestig. Hetzelfde gold voor de herinneringen aan de kunst om konijnen met een fietspomp te lijf te gaan om ze beter te kunnen villen, of voor die aan de kunst om in godvergeten dorpen verdwaalde automobilisten de verkeerde kant op te sturen. Respectievelijk de dierenrechtenorganisaties en de uitvinders van de gps hebben ervoor gezorgd dat die vaardigheden verloren dreigen te gaan.

Over humor is het natuurlijk moeilijk discussiëren - ieder zijn meug - maar zelfs in de welwillende bui waarin we verkeren, moeten we zeggen dat er te veel flauwiteiten in deze show zaten om hem goed te noemen. Dat de vrouwen er beter gaan uitzien naarmate de mannen meer drinken, en dat we met zijn allen asocialer worden naarmate we ons meer op de sociale netwerksites begeven: het zijn gemeenplaatsen die elke spelcoach of regisseur uit de tekst zou moeten halen. Je show beëindigen met een volstrekt inspiratieloze parodie op Sandra Kims J'aime la vie, is zeker een zwaktebod.

Kruismans zou ook eens wat mogen doen aan zijn podiumprésence. Zelfs als de houterigheid waarmee hij zich over de scène voortbeweegt om komische redenen is aangedikt, dan is ze nog storend. Ook de manier waarop hij typetjes neerzet of dialogen vertolkt, vraagt om meer zorgvuldigheid. Maar wat we vooral missen is een eigen stem die af en toe eens een echt splijtend inzicht in zijn show smokkelt. Al te vaak verstopt Kruismans zich achter de luidruchtige stem van de grootsprakerige tooghanger om zijn eigen tekst te relativeren of te ondermijnen. Volgens ons is Bert Kruismans in wezen grappiger en interessanter dan hij zich doorgaans voordoet.

Gezien: [i]La Bertitude des choses[/i] van Bert Kruismans, op 24 februari in Espace Delvaux in Watermaal-Bosvoorde. Daar nog op 28 februari (02-672.14.39 - www.lavenerie.be), daarna op 1 maart in CC Oudergem. De Nederlandse versie [i]Vaderland[/i] is te zien op 11 maart in CC Sint-Pieters-Woluwe, en op 14 maart in CC Asse. Meer info op www.kruismans.com.