Wim Vandekeybus en Ultima Vez: 25 jaar in beweging

De feestelijkheden rond 25 jaar Ultima Vez krijgen deze week een orgelpunt. Het gezelschap rond Wim Vandekeybus herneemt de bekroonde debuutvoorstelling What the body does not remember en trekt ook met Mauro Pawlowski langs vier Brusselse muziektempels.

What the body does not remember was de voorstelling waarmee Wim Vandekeybus in 1987 een fameuze kickstart gaf aan zijn carrière als choreograaf. Daarvoor was de Kempenzoon zowat recht van de schoolbanken bij Jan Fabre terechtgekomen om in diens De macht der theaterlijke dwaasheden mee te spelen.

Het was met één been nog in het theater en het tweede al in de dans dat Vandekeybus samen met het legendarische Brusselse muziekkwartet Maximalist! geschiedenis schreef. What the body werd bekroond met een prestigieuze Bessie Award.

De Belgische première van het stuk had trouwens plaats in de Ancienne Belgique. Die zorgt, met de Beursschouwburg, de Vk* en Les Ateliers Claus, parallel met de herneming voor een muziekluik met dansante intermezzi.

Wat herinnert uw geheugen zich nog van het begin van What the body?
Wim Vandekeybus: Jan Fabre ging met geschoolde dansers werken en ik wilde zelf een nieuwe theatertaal uitvinden. Stelselmatig ben ik materiaal beginnen te verzamelen. Ik had workshops gedaan in Italië, Spanje en het STUK in Leuven. Ik had zelfs een aantal weken met een hyperkinetisch kind samengeleefd. We gingen naar musea, we interviewden elkaar, ik schreef op wat hij dacht enzovoort. Daar zijn veel ideeën uitgekomen. Uiteindelijk hebben we zes maanden gerepeteerd - vier in Italië en twee in de Dailly-kazerne in Schaarbeek. In de zogenaamde 'salle des nains', de cinemazaal van de soldaten waar er water stond onder de dansvloer en we aan de verwarming onder het lage plafond ons hoofd verbrandden.

Zag u zichzelf toen al als choreograaf?
Vandekeybus: Ik noemde mezelf maker. Om het stuk te maken hadden we projectsubsidies gekregen bij het 'theater'. Maar toen we er de Bessie Award mee wonnen was dat als dansvoorstelling. Dus toen ik voor mijn volgende stuk opnieuw theatersubsidies aanvroeg, stuurde men me door naar dans. Ik had nooit dansschool gedaan, maar vond dat geen punt. Ik wilde iets maken dat nog niet was gemaakt. Toen was dat nog makkelijker dan nu. Je plantte een boom in de woestijn.

Wat waren uw inspiratiebronnen?
Vandekeybus: Ik dacht ontzettend veel na over wat beweging was. Dat ging over macht, maar ook over noodzakelijkheid. Zo had ik veel foto's verzameld van mensen tijdens catastrofes. Ik vroeg me af hoe je tegen je instincten kon ingaan. Hoe je zo lang mogelijk kon blijven staan als iemand een steen naar je gooit.

What the body does not remember ging voor mij écht over het geheugen van het lichaam. Over overlevingsinstincten die afstompen omdat we ze niet meer nodig hebben, waardoor we kwetsbaarder worden. Wij zien wel nog films waarin iedereen rent voor zijn leven, maar als er op een dag echt iets ernstigs gebeurt, denk ik dat heelveel mensen gewoon zullen sterven omdat ze hun instincten verloren zijn.

Een boek dat ik mijn dansers toen liet lezen was De fatale strategieën van Jean Baudrillard. Dat ging onder andere over hoe exces iets kan vernietigen, hoe je door te veel te geven minder geeft. Ik was nog geen choreograaf, maar we vertelden met de dansers een abstract verhaal met simpele dingen waar we dan heel ver in gingen. Het stuk is opgebouwd uit verschillende scènes: 'Hands', 'Stones', 'Frisking', 'Poses', 'Stamping'... 'Frisking' is een van mijn absolute lievelingsscènes: de dansers fouilleren elkaar, er is aantrekken en afstoten. Het is een soort tango, maar dan met nieuwe codes en secure regels die op een menselijke manier werden ingevuld.

Hoe is het om het stuk te hernemen?
Vandekeybus: We hebben het al eens hernomen, maar nu is het weer met nieuwe mensen. Meestal is hernemen niet zo leuk, maar met dit stuk ligt dat anders. Als danser ben je het niet gewoon dat je tijdens de eerste repetitie al meteen stenen naar elkaar mag beginnen te gooien.

Oorspronkelijk deden we het stuk met tien dansers, nu zijn we maar met negen - vier meisjes en vijf jongens. De meeste dansers van nu waren nog niet geboren toen het stuk in première ging. Ze hebben veel meer techniek dan de dansers van vroeger, maar ze moeten zorgen dat er ook karakter op het podium staat. Vroeger hadden de dansers minder techniek, maar waren ze misschien 'beestiger'.

Bij de energieke dans van Ultima Vez paste ook de intense muziek van Maximalist!
Vandekeybus: Thierry De Mey, Peter Vermeersch, Eric Sleichim, Walter Hus, die waren revolutionair. Ze hebben me veel bijgeleerd over structuur, want ik was meer gedreven door emotie. Tijdens December Dance in Brugge, waar ik later dit jaar curator ben, gaan we het stuk voor het eerst met livemuziek spelen, gebracht door twaalf muzikanten van Ictus.

Muziek blijft net als film en literatuur een vast onderdeel van uw producties.
Vandekeybus: De AB was destijds coproducent van What the body, de Belgische première had ook in de AB plaats. Ook daarna is muziek altijd belangrijk gebleven voor Ultima Vez. Daarom wilden we voor onze verjaardag de mensen van de AB, de Vk*, Les Ateliers Claus en de Beursschouwburg eens samen zetten en heel de stad innemen. De rode draad is dat Mauro in elke zaal komt spelen terwijl wij dan voor een unieke sessie van 20 à 25 minuten dans zorgen. In de Beursschouwburg openen we in de rode zaal, en daarna volgt het optreden van het geweldige The Black Heart Rebellion. In de Vk* staan we geprogrammeerd tussen Drums Are For Parades en The Experimental Tropic Blues Band. In de AB delen we de scène met supermuzikanten van Dans Dans en Spookhuisje. In Les Ateliers Claus gaat het er experimenteler aan toe met Aymeric Hainaux, Diminished Men, Dirty Sound System en Pawlowski.

What the Body Does Not Remember

waar: KVS_BOL, Lakensestraat 146, Brussel, 02-210.11.12, www.kvs.be
wanneer: 12, 13, 15 & 16 februari 2013 om 20.00 uur + 17 februari 2013 om 15.00 uur
tickets: €14/17/18/22

waar: WESTRAND, Kamerijklaan 46, Dilbeek, www.westrand.be
wanneer: 27 februari 2013 om 20.30 uur
tickets: UITVERKOCHT
-----------------------------------------------
Fear not

wanneer: 13 > 16 februari 2013
tickets: €5/10/12
waar: Ancienne Belgique, Beursschouwburg, KVS, Les Ateliers Claus, VK*

info: www.ultimavez.com