Gorges Ocloo: 'Alles wat theatraal van waarde is, registreer ik'

Elke week serveren we een lang gesprek dat de toogpraat overstijgt. Deze keer met Gorges Ocloo, de bezige theatermaker van ondermeer de Afropera The Butcher.

We hadden het al over de drukke agenda van Ocloo met tal van premières en engagementen bij verschillende theaterhuizen, zoals LOD voor The Butcher, maar ook beeldentheater De Maan in Mechelen en stadstheater Toneelhuis Antwerpen, waar hij telkens tot de artistieke leiding behoort.

Net voor ons gesprek is hij ook nog in een andere huis geweest, maar dan om op te ruimen. In dat van zijn mentor Pol De Hert, regisseur en theaterdocent aan het RITCS, die inmiddels bijna een jaar geleden overleed.
“Zeg maar gerust dat hij familie was. Hij, Ruud Gielens, Karel Vanhaesebrouck, Aurelie di Marino, Michael Bijnens en ik waren familie. Allemaal uiteenlopende karakters, maar één blok met Pol als vaderfiguur. De avond waarop hij onverwacht is gestorven, waren Karel, Ruud, Pol en ik nog iets gaan eten Bij Den Boer. We hebben toen iedereen uitgekakt die we moesten uitkakken. Veel gepraat over voetbal, want hij en Ruud zijn supporter van Racing Mechelen, ik ben voor Genk, en Karel voor Gent. Dat leverde dus veel lawaai op. Daarna hebben Ruud en ik hem thuis in Schaarbeek afgezet. Dat was in de nacht van 16 op 17 december. Toen er op de boodschappen in WhatsApp over die avond maar geen antwoord kwam, ben ik uiteindelijk bij hem gaan kijken. Hij lag vredig in zijn bed.”

Rewind Gorges!
Voluit gaan voor het theater, is ook iets dat Ocloo nu al enige jaren doet. Niet alleen als regisseur, maar ook als speler, danser, beeldenmaker en componist. Dat hij zoveel gedaan krijgt is zonder meer knap voor iemand die door zijn theaterkompaan Josse De Pauw - met wie Ocloo al samenwerkte voor De Blinden, Moby Dick, Le carnaval des animaux en The Butcher - al eens vriendschappelijk een ‘chaoot’ werd genoemd. In zijn hoofd is inderdaad altijd van alles aan de gang. Ideeën, muziek en beelden vechten er met elkaar om aandacht. Ook de dagdagelijkse omgeving is voortdurend een inspiratiebron. Ocloo: “Alles wat theatraal van waarde is, registreer ik. Daarstraks moest ik om geld af te halen langs de kerstmarkt. Mensen lopen daar heel traag, maar ik wilde niet te laat zijn, dus moest ik sneller lopen. Dan begin je bijna te dansen door de massa. Dat is misschien iets dat ik later nog in een voorstelling kan gebruiken.”

Ook zijn medewerkers roepen Ocloo tijdens een creatie weleens tot de orde. “Wanneer ik aan het regisseren ben sla ik soms drie zinnen over, omdat ik die in mijn hoofd al gezegd heb. Dan zeggen ze: ‘Rewind Gorges!’ Daarom praat ik ook al meermaals met technici en acteurs voor we de vloer op gaan. En ik teken ook veel om te tonen wat ik voor ogen heb.”

Daar zijn de Polen
Wie straks in CC Westrand naar The Butcher. De engel kwam niet gaat kijken, zal ook ogen en oren tekort komen. In de inleidende tekst krijgt u cadeau dat het stuk zich afspeelt in 2070, honderd jaar na het begin van de Belgische staatshervormingen. In een onafhankelijk Vlaanderen, waar de Polen de plak zwaaien, nadat hun bouwvakkers en poetskrachten in het begin van het millennium de gebouwen hier vol spyware hadden gestopt.

In het retrofuturistisch decor van The Butcher vecht een oude slager (Josse De Pauw) tegen verandering, terwijl hij voor zijn geadopteerde zoon met een beperking zorgt. Het stuk is dus een toekomstvisioen, maar ook een familiedrama, met bijbelse metaforen (Abraham en Isaac), Vlaamse mythologie, en door Ocloo zelf gecomponeerde muziek, gezongen door Astrid Stockman. “Ik noem het een Afropera, omdat er van alles in zit,” zegt Ocloo. "The Butcher is science fiction. Ik vertrek van absurditeit en samenzweringstheorieën, maar er zit natuurlijk ook logica en dagelijkse werkelijkheid in, waardoor waarheid en leugen vermengd raken. Mijn vriendin moet soms heel vroeg op haar werk zijn, en ziet dan op de metro al die mannen zitten die het werk gaan doen dat Vlamingen niet meer willen doen. Je kan je daarbij voorstellen dat zij daarbij technologie in onze gebouwen steken waarmee ze het hier later van ons over kunnen nemen. En voor jong rechts in Vlaanderen is Polen nu al op bepaalde vlakken een na te volgen voorbeeld.”

Toch wilde Ocloo van The Butcher geen uitlachtheater maken dat Vlaamsnationalistisch rechts viseert. “Kunst is voor mij een medium om dingen te zeggen zonder een standpunt in te nemen. Ik ben opgevoed met het besef dat we in deze wereld met heel veel zijn, en dat iedereen een bepaalde mening heeft. Voor die ideeën moet je respect hebben, ook al ben je het er niet mee eens. Sommigen vinden The Butcher pro-Vlaams en anderen denken dat het de Vlamingen uitlacht. Dat verwondert mij niet. Ik leg een probleem op tafel, vraag hoe we het op kunnen lossen, maar heb zelf geen beter antwoord.

Grote delen van de tekst zijn trouwens bestaande fragmenten. Ik heb heel veel geput uit speeches van rechts en extreemrechts, maar ook van links. En aan de muziek heb ik heel lang gewerkt. Daarvoor heb ik me de vraag gesteld hoe opera zou klinken in 2070. Als we voortgaan op hetgeen waar jongeren nu naar luisteren, dan lijkt de enige constante in muziek mij de stem te zijn. Mijn compositie bevat een deel klassiek, met een bewerking van Spiegel im Spiegel van Arvo Pärt voor melodica, gitaar en bariton, maar ook verwijzingen naar Ik ben een Vlaamse jongen of Als een leeuw in een kooi.”

Zonen offeren
In The Butcher speelt Ocloo zelf de zoon van de betreffende slager. Als een hedendaagse Isaac wordt hij door die vader geofferd op het altaar van een denkbeeldige god. “Als pentecostal ben ik in de kerk geboren, dus ik ken de Bijbel en het verhaal van Abraham en Isaac. Mijn personage wordt door zijn vader en diens wereldbeeld gedomineerd en geboetseerd. Voor mij is het een metafoor van de oude garde die moeite heeft met de nieuwe ideeën van de jonge garde. Als Dries Van Langenhove zou zeggen dat alle migranten hier welkom waren, dan zou hij uit rechtse groep gezet worden want iedereen moet mee met de oude filosofie of wordt eruit gegooid. En in linkse hoek bestaat er evenzeer een conservatisme dat verhindert om zaken in vraag te stellen. Je mag niets in vraag stellen anders word je eruitgezet. Ik ben een Vlaming, maar dat we vandaag nog altijd gecreëerde geschiedenis zoals de Guldensporenslag blijven belijden is toch ongelooflijk? Hendrik Conscience was een goede schrijver en had héél veel fantasie.”

Op Aruba
Dan zit de verhouding tussen Josse De Pauw en Gorges Ocloo in het echt helemaal anders. Uiterlijk is het niet ver zoeken naar de zeven verschillen, innerlijk delen ze het een en ander. “We houden beiden van absurditeit, van poëzie, van ergens te gaan zitten en op een bepaalde manier naar de wereld te kijken. We durven ook fouten te maken en ze dan achteraf toe te geven. Ruzie maken en sorry zeggen. Josse heeft een hele status, maar gedraagt zich daar helemaal niet naar. Wat ik hem liet doen in Moby Dick zou met iemand anders van zijn kaliber niet zo gemakkelijk geweest zijn. Hij is iemand die zegt: ‘Hier ben ik Gorges, laat ons dit doen.' Dat is heel mooie, eerlijke relatie. Al dagen we elkaar ook uit. Hij kan ook ambetante vragen stellen op een moment dat ik wil dat hij even zijn mond houdt en gewoon voortdoet. We experimenteren met elkaar. Ten gunste van de inhoud. Als we in het theater samenkomen om iets te maken, dan moeten we er allemaal voor zorgen dat dat goed gaat. Ik wil graag dat mensen in mijn hoofd zitten, en als er ruzie van komt, is het daarom. Maar een regisseur moet er ook voor zorgen dat iedereen in de groep het stuk dat we maken, koestert. Als een voorstelling op toernee gaat zonder mij als regisseur, moet ik in de laatste week tegen iedereen kunnen zeggen dat het niet meer mijn voorstelling, maar de hunne. Want de spelers en de technici moeten het elke dag in de theaterzalen gaan verdedigen, terwijl ik ergens op Aruba lig (lacht).”

The Butcher. De engel kwam niet, LOD / Gorges Ocloo, Josse De Pauw, Toon Callier, Astrid Stockman, 10&11/12, CC Westrand, www.kaaitheater.be