Wunderkammer: Niels Poiz

Elke week gaat AGENDA op zoek naar de sound & vision van Brussel. Deze week – “zipp a dee doo dah” – wikken en wegen we – “oo wim oo weh” – de woorden van Niels Poiz.

Nicki Minaj, Lady Gaga, Kesha en – een gok – Hadise: allemaal hebben ze hun plaats in de behoorlijk origineel getitelde tentoonstelling Yes yes oui oui si si, it’s okay, that’s alright, die deze dagen de twee kleine verdiepingen van CENTRALE.lab vult. Zij het dan in de vorm van hun al even kernachtig geformuleerde kreten “va va voom”, “dum dum tek tek” of “tick tock tick tock”, die in een rigide grid van
posters op mdf getoond worden. Als je daar de min of meer bewuste, vrije verwijzingen naar onder meer Felix da Housecat, Grandmaster Flash, Fatboy Slim en Katy B in boekvorm bij neemt, kom je al snel op een aardige, lichtjes naar de ondraaglijk lichte kant overhellende, doorsnede van de popmuziek uit.
De bouwstenen die Niels Poiz in die twee vormen – boek en posters – te grabbel gooit voor wie het horen wil, kan je beschouwen als de elementaire deeltjes van de popmuziek: de essentie, in een notendop, van wat het populaire lied wil, kan en moet zijn. “Goh,” pikt Niels Poiz in, “ik zie mijn werk eerder als een analyse dan als een commentaar. Ik beschrijf een generatie en haar leefwereld, die voor een groot stuk is opgetrokken uit sociale media, televisie, populaire cultuur, een veramerikaniseerd medialandschap. Daardoor gaat het natuurlijk snel ook over een soort banaliteit, pathetiek en tragiek, maar ik ben geen buitenstaander. Ik heb zelf een Facebook- en Instagram-account en kijk ook naar Keeping up with the Kardashians. Daarom probeer ik geen kritiek te spuien, maar beschrijvend te werken, bijna apathisch, heel sec, de dingen te tonen via woord en beeld.”

HET GEPIMPTE PERSONAGE
Uit een context plukken helpt. Tegen de achtergrond van een blanco blad steekt betekenisloze fonetica altijd schriller af dan tussen de bubble butts en poker faces waarmee de populaire cultuur is doorregen. In With laughter and tears, een tekstuele video doorspekt met YouTube- en realityshowfragmenten die ook te bekijken is op de expo, worden die twee expliciet naast elkaar geplaatst. “We see image after image,” valt er te lezen, “the last episode, the season premiere, and here we are again.” De eindeloze herhaling van immer hetzelfde ongeziene: “shows shows shows”. In die context is het niet alleen moeilijk om zin en betekenis te vinden, maar ook om jezelf niet over te geven aan het verfraaien van het personage dat je levensechte ‘ik’ vertegenwoordigt in de virtuele wereld. “Wat zie je eigenlijk op Facebook, Twitter en Instagram? Random personen die zichzelf citeren en tonen aan de wereld: de persoon als constructie, als personage. Er zijn veel YouTubers die er veel geld mee verdienen om iedere week hun personage te updaten, van de nieuwe make-up die ze gebruiken tot hun coming-out. Dat wordt behoorlijk heavy; het gaat om grote gebeurtenissen in iemands persoonlijke leven. Het is dus niet zonder risico, maar die personages en persoonlijkheden zijn onontkoombaar geworden. Televisieseries, talkshows… alles speelt daarop in. Natuurlijk heb ik daar een kritische blik op, sommige dingen zijn problematisch, maar er zijn ook goede kanten aan die opkomst van sociale media en de veelheid aan identiteiten en personages.”

De meerstemmigheid die uit die veelheid voortkomt, dreunt des te harder in It’s not me, it’s you, het boek dat Niels Poiz maakte voor deze expo – een verwijzing naar weer een popprinses met doornen: Lily Allen. “I don’t know if this book is going anywhere,” staat er, dubbelzinnig, te lezen, maar waar het werk van Niels Poiz, ondanks de serene stilte die het uitstraalt, ongefilterd naartoe gaat, zijn de oren van de toeschouwer. Hoe banaal of lichtvoetig je de popdeuntjes ook vindt, de haast nietszeggende tekstsnippers die je visueel in het gezicht slaan, hebben alles mee om een oorwurm in je brein los te laten. “Precies! Het is heel dankbaar materiaal. En ik blijf het fascinerend vinden hoe iets er midden in die overvloed – want er is heel veel; constant en overal zijn er triggers – toch in slaagt om zich vast te haken. Ik kan daar nog altijd niet de vinger op leggen, het lijkt iets heel natuurlijks te zijn, iets wat een generatie en een maatschappij grijpt.”

Net zo natuurlijk voelt de verhouding die de West-Vlaming uit Gistel heeft met het woord. “Ik heb een jaar toneelschool gevolgd aan het Rits. Na dat jaar heb ik er de brui aan gegeven en ben ik aan Sint-Lukas vrije beeldende kunsten gaan studeren, in het experimenteel atelier van Aglaia Konrad en Sophie Nys. Voor mij was het belangrijk kunstenaar te zijn en geen schrijver: ik ben minder bezig met literatuur dan met populaire cultuur. Maar de verhouding met het woord heb ik niet meer losgelaten, vooral vanuit de vraag hoe ik die woorden visueel kan vertalen naar een beeld. Vergelijk het met hoe een fotograaf afdrukt en een moment vastlegt. Dat is misschien wat ik doe met woorden.”

BOEKDELEN SPREKEN
Voor een man van het woord biedt een boek de mogelijkheid op een wereld. Het hoeft dan ook niet te verbazen dat Niels Poiz zich al enkele jaren onledig houdt met het vellen van bomen als drager voor zijn ideeën. “Het kunstenaarsboek als medium neemt een centrale plaats in binnen mijn praktijk. Het is een bundeling van wat ik doe en waar ik voor sta, en kan op een expo als die in CENTRALE.lab nu alles aan elkaar haken. Elk boek is een momentopname en bevat een waaier aan elementen: verwijzingen naar de populaire cultuur, rijmpjes, maar ook heel persoonlijke dingen. De meeste boeken komen spontaan en snel tot stand. In een Word-bestand verzamel ik woorden of zinnen die me opvallen wanneer ik lees of films bekijk, of die in mijn oren blijven zoemen als ik aan het werk ben. Dat gebeurt heel gebald, hoor, meestal duurt dat niet langer dan een dag of twee. Een paar maanden later herlees ik alles nog eens, maar meestal wijzig ik niet veel meer. Net in het feit dat het boek de representatie is van een bepaalde mood, van een heel natuurlijk, spontaan moment, zit volgens mij de schoonheid.”

Foto's © Ivan Put
Expofoto's © De Gobert

Gemeente: Ukkel
Tentoonstelling: Yes yes oui oui si si, it’s okay, that’s alright: > 5/6, CENTRALE.lab, www.centrale.brussels
Info: nielspoiz.berta.me